Wijzigingen

{{Status| |mainauthor= [[Pim]] |supervisor= [[Pim]] |coauthor= [[]]|controller= [[Daan]]|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}  Het protocolonderdeel '''Airway and C-Spine ''' ([[nekwervelkolom]]) kan worden onderverdeeld in tweeonderdelen, het vrijhouden of vrij maken van de luchtweg en het [[immobiliseren van de nekwervelkolom]] als het [[ongevalsmechanisme ]] of de klachten van het slachtoffer daar aanleiding toe geven.

De airway (luchtweg) luchtwegen beginnen bij de ingang van mond en neus en reiken tot aan de mens bestaat uit alveoli in de longen. Dit betekent dat ook de mond - en keelholte, die overgaat in tot de luchtpijp (trachea). Achter luchtwegen gerekend worden en dat na inademing vanuit mond of neus de luchtweg ligt lucht via de slokdarm (oesophagus). <br>Na keel naar de hogere luchtwegen komen trachea wordt geleid om vervolgens via de lagere luchtwegen. De trachea vertakt zich in 2 hoofdbronchiën die zich ieder weer vertakken in diverse kleinere bronchiën. De kleinste eenheden van de longen zijn en bronchiolen bij de alveoli: kleine blaasjes waarvan terecht te komen waar de wand zo dun gaswisseling plaatsvindt. Een vrije luchtweg is dat eenabsolute voorwaarde voor een goede ademhaling en behoeft op grond daarvan vroegtijdig de zuurstof er doorheen kan, het bloed in[[ABCDE-methodiek]] aandacht. Hier vindt Essentieel is dan ook om bedreigingen van de gaswisseling plaats: zuurstof vrije luchtweg snel te herkennen en (O2indien mogelijk) het bloed in, koolzuur (CO2) het bloed uitte behandelen. <p>

Bij een slachtoffer dat bij bewustzijn is wordt de luchtweg door diverse reflexen open of vrij gehouden.Bij een bewusteloos slachtoffer zakt zijn tong naar achteren (onderste afbeelding) omdat deze slap wordt, waardoor de luchtweg geblokkeerd kan raken. Meestal kan dit met een simpele kinlift verholpen worden, soms zijn extra handelingen nodig. Tegelijk met de airway, moet ook de cervicale [[wervelkolom ]] (CWK, de nek) gestabiliseerd worden. De luchtweg is het eerste onderdeel dat aan bod komt in de zorg voor (multi)traumapatiëntenslachtoffers na een ernstig ongeval of onwelwording. Een geblokkeerde luchtweg is altijd direct dodelijk: er kan is geen aanvoer meer van [[zuurstof meer opgenomen worden en ]] waardoor de voorraad in de [[rode bloedcellen]] snel opraakt. De hersenen kunnen hooguit vijf minuten zonder zuurstof voordat onherstelbare schade optreedt. [[Zuurstoftekort]] is dodelijk.

===Afwijkingen Oorzaken van stoornissen in de Airway===Er zijn diverse factoren die een bedreiging van de luchtwegen kunnen veroorzaken. Een [[Luchtwegbelemmering|belemmering]] van de luchtwegen kan volledig of gedeeltelijk zijn. Een volledige [[luchtwegbelemmering]] leidt snel tot ernstige verstoringen in de [[vitale functies]] en zal door [[zuurstoftekort]] leiden tot [[bewustzijnsverlies]] en een [[circulatiestilstand]]. Ook een gedeeltelijke belemmering kan ernstige problemen geven en stoornissen in de [[vitale functies]] veroorzaken.

Er zijn diverse letsels In de eerste plaats kan een obstructie van de luchtwegen mogelijk bij luchtweg veroorzaakt worden door het lichaam zelf. Indien het slachtoffer het bewustzijn verliest, zullen de traumapatiëntmeeste spieren, inclusief tong en kaakspieren verslappen waardoor bij een slachtoffer in rugligging de meeste zijn potentieel dodelijk. Een belangrijke aandoening is al genoemd: tong achter in de blokkade van keel zakt en de luchtweg door de tongblokkeert. Alle bewusteloze slachtoffers hebben Daarnaast zorgt bewusteloosheid ook voor verslapping van het zachte verhemelte en veranderingen in het risico dit te krijgenstrottenhoofd ([[larynx]]), waardoor een obstructie kan ontstaan. Wees hier bedacht op. Het is te herkennen door een snurkend geluid, of totale blokkade De verstoring van de airwayhet [[bewustzijn]] kan vele oorzaken hebben. Een andere blokkade is de blokkade door Tevens kan een object voorwerp ([[corpus alienum]] genoemd)de luchtweg blokkeren. De ambulanceverpleegkundige Dat kan proberen dit object te verwijderen met de Magill tang die in de ALS koffer zit. Ook is het mogelijk dat de ademhaling van een borrelend voedsel of snoep zijn, maar ook gebruiksvoorwerpen zoals knikkers, sierraden of pruttelend geluid gepaard gaatgebitselementen. Dan Daarnaast kan het zijn dat er vloeistof zoals de luchtweg belemmerd worden door bloed, braaksel of water in . Ook een [[trauma]] van het aangezicht kan door vervorming van de airway kaakbeenderen en bloeding leiden tot belemmeringen van de patiënt zitluchtweg.  De verpleeg-kundige kan luchtwegen zijn bekleed met slijmvliezen en deze vloeistof wegzuigen kunnen als gevolg van een ernstige [[allergische reactie]] ([[anafylaxie]]), door etsing met een afzuigset. Als dit niet gebeurtbijtende stof of door het inhaleren van hete lucht, kan rook of vuur opzwellen ([[inhalatietrauma]]) en de vloeistof in diameter van de longen luchtwegen verkleinen of zelfs volledig blokkeren. Er kan zwelling zijn van de tong en het slachtoffer lopengelaat. Ook direct trauma van buitenaf, wat zoals een longontsteking tot gevolg klap tegen het strottenhoofd kan hebbende luchtwegen beschadigen. Een zeer belangrijke aandoening om te herkennen is Door manipulatie van de keel en het inhalatietrauma: slachtoffers die betrokken zijn geweest strottenhoofd kan bij bewustelozen een brandspasme van het strottenhoofd optreden ([[laryngospasme]]), waardoor een gedeeltelijke- of volledige blokkade van de luchtweg kan optreden. Dit kan ook gebeuren indien bij een ongeval waarbij chemischeniet geheel [[bewusteloos]] slachtoffer een tijdelijke luchtweg geplaatst wordt, prikkelende dampen zijn vrijgekomenzoals een [[Mayotube]]. Een patiënt met roet  # [[Bewusteloosheid]] of brandwonden in de wenkbrauweneen [[verminderd bewustzijn]]# Vreemd voorwerp ([[corpus alienum]]: kauwgom, gebitselement etc )# [[Inhalatietrauma]]# [[Anafylaxie|Allergische reactie/anafylaxie]]# Slijm, braaksel of bloed in de neus luchtwegen# [[Aangezichtsletsel]] of in [[kaakletsel]]# Letsels van de hals en [[larynx]] (strottenhoofd)# Spasme van het gelaat heeft een groter risico op inhalatietrauma. Het gevolg strottenhoofd ([[laryngospasme]]) Een bedreiging van de inademing luchtwegen kan zijn dat de keel begint op te zwellen wat een levensgevaarlijke obstructie ten gevolge heeft. Meld verdenking verschillende niveau's optreden: {| class="wikitable"|-! Anatomisch niveau !! Probleem !! Ziektebeelden|-| Mond/keelholte || Zwelling van inhalatietrauma altijd zo snel mogelijk. Het kan een reden zijn om een patiënt te intuberen om zo de airway veilig te stellen. Een andere reden voor zwelling tong || [[Anafylaxie]]|-| || Zwelling van de ademweg kan een allergische reactie zijn. Wees er dus op bedacht dat een patiënt die net medicatie toegediend heeft gekregenslijmvliezen || [[Anafylaxie]], benauwd kan worden [[Inhalatietrauma]]|-| || Obstructie door een allergische reactie. de tong bij<br>bewusteloosheid || [[Bewusteloosheid]]|-| Strottenhoofd ([[Larynx]]) || Zwelling van de slijmvliezen || [[Anafylaxie]], [[Inhalatietrauma]], trauma strottenhoofd|-| || Stembandspasme ([[Laryngospasme]]) || Manipulatie in de keel, trauma strottenhoofd|-| || Vreemd voorwerp || [[corpus alienum]], [[Luchtwegbelemmering]]|-| || Direct trauma || -|-| Luchtpijp ([[Trachea]]) || Vreemd voorwerp || [[Luchtwegbelemmering]]|-| || Zwelling van de slijmvliezen || [[Anafylaxie]], [[Inhalatietrauma]]|-| Lagere [[luchtwegen]]/bronchiën || [[Bronchospasme]] || [[Anafylaxie]], [[Astma]], [[COPD]]|-| || Pneumothorax || [[Pneumothorax]], [[Spanningspneumothorax]]|-| || [[Longoedeem]] || [[Hartinfarct]]|}

Met asfyxie (verstikking) wordt de situatie bedoeld waarbij de normale Een gedeeltelijk geblokkeerde luchtweg kenmerkt zich door luidruchtige ademhaling stopt, gierend of gorgelend. Er is sprake van paniek en ook hier kan het slachtoffer grote moeite hebben te ademen. De hulp[[ademhalingsspieren]] worden gebruikt.Bijgeluiden bij dezuurstofsaturatie ademhaling zijn een sterk signaal voor een gedeeltelijke obstructie van het hemoglobine in ernstige mate onvoldoende isde luchtwegen. Asfyxie Er kan onder andereworden veroorzaakt sprake zijn van een gierend geluid bij inademing (inspiratoire [[stridor]]), door verslikking bijvoorbeeld een obstructie ter hoogte van een vloeistof de [[larynx]] of daarboven. Ook bij uitademing kan een voorwerp gierend geluid optreden (ook wel piepen of door zwelling [[wheezing]] genoemd), als gevolg van een obstructie in delagere luchtwegen. Asfyxie leidt in korte tijd tot de dood, want onder de luchtweg[[larynx]]. Dit kan onder andere veroorzaakt worden door slijm, die in dit geval geobstrueerd is, is[[bronchoconstrictie]] zoals bij astma of een [[allergische reactie]]. Snurkende geluiden worden meestal veroorzaakt door (gedeeltelijke) blokkade van de bovenste luchtwegen door verslapping van de vitale functies[[tongbasis]] bij bewusteloosheid. Ongeveer één minuut na het optreden Heesheid kan een teken zijn van beschadiging van een volledige obstructiede adamsappel ([[larynx]]), zal hetslachtoffer bewusteloos raken. Na ongeveer 4 minuten zal vaak zijn er irreversibele schade dan ook zwellingen of verwondingen in de hersenenoptredenhals.

Er zijn diverse factoren die een bedreiging van Slachtoffers met problemen in de luchtwegen Airway kunnen veroorzaken. In het hoofdstukBasic Life Support is reeds besproken dat bij een bewusteloos slachtoffer alle spieren, inclusief tong enkaakspieren verslappen waardoor bij een slachtoffer door zuurstoftekort in rugligging de tong achter in de keel zakt en ereen obstructie ontstaat. Er zijn echter meer oorzaken die de luchtweg volledig of gedeeltelijk kunnenobstrueren. Een bekend voorbeeld is verslikking, waarbij een voedselprop of een corpus alienumhersenen (vreemd lichaam[[hypoxemie]]) zorgt voor een volledige of gedeeltelijke obstructie. Ook kan een obstructie ontstaandoor zwelling van de slijmvliezen in de mond-keel holte of trachea. Deze zwelling kan onder andereontstaan door een allergische reactie na contact met een allergeen, bijvoorbeeld bijen- of wespengif,pinda’s of medicatie. Daarnaast kan door het inademen van hete lucht, rook of vuur een inhalatietraumaontstaan, waarbij in de luchtwegen blaren ontstaan erg onrustig zijn en zwelling optreedt door verbranding van hetepitheel. Ook geven letsels van het aangezicht en fracturen van 'vechten' tegen de kaak een risico op een bedreigdeluchtweg, doordat zwelling optreedt en vanuit de mond-, neus-, of keelholte in de luchtwegen stroomthulpverleners.Overzicht mogelijke oorzaken bedreigde luchtweg:# Bewusteloosheid# Corpus alienum (kauwgom, gebitselement etc )# Inhalatietrauma# Allergische reactie/anafylaxie# Slijm of bloed in de luchtwegen# Aangezichtsletsel of kaakfractuur# Letsels van de hals en larynx (strottenhoofd)

Symptomen en klachten====Bewusteloosheid====Zoals gezegd Een slachtoffer dat bewusteloos is het snel herkennen van een (mogelijke) bedreiging van de luchtweg essentieel omdatanders en op korte termijn de andere vitale functies in gevaar komen. Volledige luchtwegobstructies zijndoorgaans relatief eenvoudig te herkennen, omdat er bij het slachtoffer grote paniek optreedt en dezenaar de keel grijpt. Bij een volledige luchtwegobstructie is er géén ademhaling mogelijk en kan hetslachtoffer niet spreken of hoesten. Het slachtoffer rug ligt zal rood-paars en vervolgens blauw verkleuren(cyanotisch gelaat) en vervolgens snel het bewustzijn verliezen indien door verslapping van de obstructie niet wordtopgeheven.<p>Bij spieren een gedeeltelijke obstructie van de bedreigde luchtweg zal er ook sprake zijn van paniek bij het slachtoffer engrijpt deze naar de keelontwikkelen. Afhankelijk van de omvang van de gedeeltelijke obstructie Er is praten of hoestenwel mogelijk. Het slachtoffer voelt zich erg benauwd en heeft grote moeite met ademen. Vaak zijn erbijgeluiden hoorbaar, zoals een gierend geluid bij inademing (stridor), rochelen of borrelingen sprake vanvloeistof of een snurkend geluidsnurkende ademhaling. Bij de specifieke oorzaken van obstructies zijn er enkele dingenwaarop je kunt letten:

Bij het inhalatietrauma (Het inademen van vuur, hete lucht of , rook) treedt vaak verbranding rondom deneusgaten of mond op, of is het aangezicht verbrandvuur kan leiden tot een [[inhalatietrauma]]. Er is Vaak zijn dan er brandwonden in het gelaat en zijn neusharen en roet te zienwenkbrauwen verschroeid. Somsis dit slechts subtiel en ziet men alleen verschroeide neusharenDe stem kan hees zijn. De zwelling hoeft bij eeninhalatietrauma niet direct op aanwezig te tredenzijn, soms deze kan dit enkele uren duren. Een verdenking is dus alvoldoende om snel 112 te waarschuwenna enige tijd optreden.

====AangezichtsletselAangezichts- en halsletsel====Bij een [[aangezichtsletsel dient men bedacht te ]] kan de luchtweg door vervorming en bloeding bedreigd raken. De kaak en het gezicht kan vervormd zijn op , gebitselementen kunnen los zitten en er kan bloed in de mond of bloed dat vanuit deneusholte in mond en keel looptaanwezig zijn. Een kaakfractuur is vaak te zien door een afwijkende stand en zwellingLetsels van de kaak of het symptoom dat de kiezen niet meer netjes op elkaar passen bij het sluiten van hals kunnen schade geven aan demond. Spreken is vaak pijnlijkadamsappel ([[larynx]]), met heesheid als gevolg.

Zwelling Een ernstige allergische reactie leidt tot zwelling van de luchtwegen als gevolg . Let op tekenen van een anafylactische reactie kenmerkt zich door[[anafylaxie]], zoals roodheid, zwelling, benauwdheid, onrust jeuk, uitslag en stridorverschijnselen van shock. Vaak zijn er ook andere symptomen aanwezig Kijk verder specifiek naar: bloed, zoals shockbraaksel, zwellingvan het gelaat enzovoortswater of andere voorwerpen in mond en keel. Lees meer hierover in Laat het hoofdstuk Anafylaxieslachtoffer alle losse voorwerken uit de mond verwijderen.

! Alarmsymptomen !! Koptekst

| Celtekst Afwezigheid ademhaling || CeltekstVerminderd bewustzijn

| Celtekst Gierende ademhaling || CeltekstSnurken

| Celtekst Rood, paars of blauw gelaat || CeltekstZwelling van tong of gelaat

| Celtekst Bloed of braaksel in de mond || Heesheid|-| Onrust || Celtekst

===Controles in de Airway===De luchtweg wordt beoordeeld door te kijken, te luisteren en te voelen. Kijk of er normale adembewegingen zijn, of dat er sprake is van gebruik van [[hulpademhalingsspieren]], [[intrekkingen]] en een zig-zag beweging. Kijk of er tekenen zijn van een [[luchtwegbelemmering]]. Luister of er bijgeluiden zijn en of spreken of hoesten mogelijk is.Kijk of er sprake is van [[cyanose]]: een blauwe verkleuring van de lippen, slijmvliezen of het gelaat.Kijk of de luchtpijp ([[trachea]]) in het midden staat en of het strottenhoofd ([[larynx]]) er normaal uitziet en of er geen zwellingen zijn in de hals. ===Handelingen in de Airway===[[Bestand:Kinlift2.jpg|200px|thumb|right|Uitvoering van de kinlift.]]De behandeling van een bedreigde luchtweg zal zich in veel gevallen voor de eerstehulpverlener beperken tot hetWelke controles snel herkennen en hoe?snel alarmeren. Bij een bewusteloos slachtoffer wordt voorzichtig de [[chinlift]] of [[jawthrust]] uitgevoerd om de luchtweg vrij te maken en te kunnen controleren of er ademhaling aanwezig is. Indien er sprake is van een [[hoogenergetisch trauma]] dient men de nek niet te kantelen bij het vrijmaken van de luchtweg. Het slachtoffer kan eventueel in de [[stabiele zijligging]] gelegd worden. Knellende kleding rond de nek en borstkas, zoals sjaals en stropdassen, worden losgemaakt.

===Handelingen in Indien er sprake is van een [[luchtwegbelemmering]] door een vreemd voorwerp ([[corpus alienum]]) dient men eerst na te gaan of het slachtoffer kan praten of hoesten. Indien dit mogelijk is wordt het slachtoffer aangemoedigd te hoesten om zo het voorwerp op te hoesten. Indien praten of hoesten niet mogelijk is, er is dus een volledige luchtwegobstructie, dan geeft men 5 slagen tussen de schouderbladen, gevolgd door 5 maal de [[Heimlichmanoeuvre]].Lees ook: [[luchtwegbelemmering]]..===

De behandeling van een bedreigde luchtweg zal zich in veel gevallen voor de EHBO’er beperken tot hetsnel herkennen en snel alarmeren. Vroegtijdig alarmeren en daarmee snel Airway-management (bvintubatie) door professionele hulp is essentieel. In het algemeen geldt (niet alleen bij slachtoffers meteen probleem in de luchtweg) dat knellende kleding rond borstkas en hals, sjaals en stropdassenworden losgemaakt, zodat het slachtoffer zonder belemmeringen kan ademen. Bij het bewustelozeslachtoffer past men de chin-lift toe en legt men het slachtoffer eventueel in de stabiele zijligging als ergeen verdenking op wervelletsel bestaat. In het geval van verdenking op wervelletsel kan het slachtofferbeter in lijn worden gehouden waarbij hij wel op de zij kan worden gedraaid door middel van eenzogenaamde “log-roll”. Bij [[anafylaxie ]] kan men de Epi-Pen [[EpiPen]] gebruiken zoals verder in het hoofdstukAnafylaxie besproken wordt. Bij letsels in het aangezicht is het meestal praktisch om het slachtoffer ineen halfzittende houding wat voorover te laten leunen, zodat er geen bloed via de mond of keel deluchtwegen in loopt. Bij het [[inhalatietrauma ]] kan het slachtoffer het beste in een halfzittende houding de

===AandoeningenSamenvatting===Welke aandoeningen?In essentie gaat het in er in het onderdeel '''Airway''' om (potentiële) bedreigingen van de luchtweg snel te herkennen en te behandelen, waarbij men de [[nekwervelkolom]] beschermt. ===Verwijzingen Airway===* [[Ademhalingsstelsel]]* [[Heimlichmanoeuvre]] * [[Chinlift]] * [[Jawthrust]] * [[Mayotube]]* [[C-Spine]] ==C-spine (de nekwervelkolom)== ===Anatomie===De nekwervelkolom ook wel cervicale wervelkolom, CWK of C-spine genoemd, bevat net als de rest van de wervelkolom het ruggenmerg dat tussen hersenen en lichaam loopt en bestaat zelf uit botstructuren en weke delen zoals ligamenten. ===Normale functie===Wegens de grote mobiliteit van de nek, zijn deze structuren erg gevoelig voor letsel en is de kans groot dat na een [[hoogenergetisch trauma]] of een plotseling trauma aan de nek botbreuken van de [[wervelletsel|nekwervelkolom]] optreden. De oorzaken voor letsel aan de cervicale wervelkolom zijn voornamelijk ongelukken met motorvoertuigen (50%), vallen van hoogte (20%) en sporten (15%). De rest wordt veroorzaakt door inter-persoonlijk geweld. In de [[ABCDE-methodiek]] is daarom apart aandacht voor [[immobilisatie van de nekwervelkolom]] en het hoofd, met name ook omdat na het ongeval de nek gemakkelijk bewogen wordt door slachtoffer of omstanders, terwijl de rug vaak in dezelfde houding blijft omdat het slachtoffer niet bewogen wordt. ===Afwijkingen in de C-Spine===De [[cervicale wervelkolom]] (of [[nekwervelkolom]] bestaat uit zeven wervels, met bijbehorende tussenwervelschijven en ligamenten die ervoor zorgen dat de wervelkolom als een stevig geheel beweegt. Door deze stevigheid wordt letsel aan het ruggenmerg voorkomen. Bij [[hoogenergetische traumata]] ([[HET]]), kan er echter dusdanig veel kracht worden uitgeoefend op de cervicale wervelkolom, waardoor deze mechanisch onstabiel wordt en de onderdelen niet meer op hun plek worden gehouden. Door de ontstane instabiliteit kan er gemakkelijker letsel ontstaan, zoals breuken en ontwrichtingen. Het ruggenmerg kan dan geheel of gedeeltelijk aangetast worden door scherpe botstukken die de zenuwen kunnen doorsnijden. Tevens kunnen er door het geweld bloedingen en oedeem (vochtophoping) ontstaan die druk op de zenuwen uitoefenen. Beide mechanismen zorgen ervoor dat zenuwen zowel vanaf en naar de hersenen niet meer functioneren met als gevolg neurologische uitval, oftewel een dwarslaesie. ===Symptomen en klachten===Een dergelijke dwarslaesie kan zich uiten in krachtsverlies van de ledematen, gevoelsverlies of tintelingen in armen en benen. Het slachtoffer kan ook last hebben van een dof gevoel in de aangedane zenuwen. Bij hoge doorsnijding boven de 4e nekwervel, kan de ademhaling uitvallen omdat het diafragma dan niet meer werkt. Vaak is er ook sprake van lokale klachten zoals nekpijn of pijn bij bewegen van de nek. Men moet ook beducht zijn voor een neurogene shock (zie hoofdstuk Circulation). Ben er op bedacht dat er [[afleidende letsels]] ([[distracting injuries]]) kunnen zijn waardoor het slachtoffer de pijn in de nek niet noemt of niet opmerkt! {| class="wikitable"|-! Alarmsymptomen !!|-| Pijn in nek of rug || Priapisme|-| Urineverlies || Bewusteloosheid|-| Onvermogen te bewegen || Verwondingen in de nek|-| Gevoelsstoornissen || Verwondingen aan het hoofd|} ===Controles in de C-spine===Voor de eerstehulpverlener zijn de controles bij C-Spine beperkt tot het stellen van vragen en te beoordelen of er op grond van het [[ongevalsmechanisme]] sprake kan zijn van letsel aan de nekwervelkolom. Benader het slachtoffer in zijn gezichtsveld om te voorkomen dat hij het hoofd draait. Vraag het slachtoffer het hoofd en lichaam niet te bewegen en geen 'Ja' of 'Nee' te knikken. Vraag of er pijn is in de nek of rug en of hij gevoelsstoornissen heeft in de armen of benen. Ga het [[ongevalsmechanisme]] na. ===Handelingen in de C-Spine===[[Bestand:manfix1.jpg|200px|thumb|right|Manuele fixatie van het hoofd vanuit liggende positie van de hulpverlener.]]Indien er een [[hoogenergetisch trauma]] ([[HET]]) heeft plaatsgevonden wordt de nek te allen tijde [[immobilisatie van de nekwervelkolom|geimmobiliseerd]], ongeacht ofer klachten zijn die wijzen op [[wervelletsel]] of een [[dwarslaesie]]. Ook indien er geen [[hoogenergetisch trauma]] heeft plaatsgevonden, maar er wel klachten van de nek of rug bestaan, dan dient men de nek te immobiliseren. Het is erg belangrijk goed aan het slachtoffer aan te geven wat je gaat doen en dat hij zich vooral niet moet bewegen. Ga pas tegen het slachtoffer praten als je goed in zijn zicht staat, zodat hij niet onverwachts het hoofd naar je toe draait.De nek kan worden geimmobiliseerd door gebruik van [[manuele fixatie]] of met de [[Handgreep van Zäch]].

Overzicht* [[Immobilisatie van de nekwervelkolom]]  Terug naar [[Shout for help]]. Verder naar [[Breathing]].

De cervicale wervelkolom, ook wel CWK of C-spine genoemd, bevat net als de rest van de wervelkolomhet ruggenmerg dat tussen hersenen en lichaam loopt en bestaat zelf uit botstructuren en weke delenzoals ligamenten. Wegens de grote mobiliteit van de nek, zijn deze structuren erg gevoelig voor letselen is de kans groot dat na een HET of een plotseling trauma aan de nek fracturen van denekwervelkolom optreden. De oorzaken voor letsel aan de cervicale wervelkolom zijn voornamelijkongelukken met motorvoertuigen (50%), vallen van hoogte (20%) en sporten (15%). De rest wordtveroorzaakt door inter-persoonlijk geweld. In het protocol is daarom apart aandacht voor immobilisatievan de nekwervelkolom en het hoofd, met name ook omdat na het ongeval de nek gemakkelijk bewogenwordt door slachtoffer of omstanders, terwijl de rug vaak in dezelfde houding blijft omdat het slachtofferniet bewogen wordt.PathofysiologieDe cervicale wervelkolom bestaat uit zeven wervels, met bijbehorende tussenwervelschijven enligamenten die ervoor zorgen dat de wervelkolom als een stevig geheel beweegt. Door deze stevigheidwordt letsel aan het ruggenmerg voorkomen. Bij hoogenergetische traumata, kan er echter dusdanigveel kracht worden uitgeoefend op de cervicale wervelkolom, waardoor deze mechanisch onstabielwordt en de onderdelen niet meer op hun plek worden gehouden. Door de ontstane instabiliteit kan ergemakkelijker letsel ontstaan, zoals breuken en ontwrichtingen. Het ruggenmerg kan dan geheel ofgedeeltelijk aangetast worden door scherpe botstukken die de zenuwen kunnen doorsnijden. Tevenskunnen er door het geweld bloedingen en oedeem (vochtophoping) ontstaan die druk op de zenuwenuitoefenen. Beide mechanismen zorgen ervoor dat zenuwen zowel vanaf en naar de hersenen niet meerfunctioneren met als gevolg neurologische uitval, oftewel een dwarslaesie.Symptomen en klachtenEen dergelijke dwarslaesie kan zich uiten in krachtsverlies van de ledematen, gevoelsverlies oftintelingen in armen en benen. Het slachtoffer kan ook last hebben van een dof gevoel in de aangedanezenuwen. Bij hoge doorsnijding boven de 4e nekwervel, kan de ademhaling uitvallen omdat hetdiafragma dan niet meer werkt. Er kan ook sprake zijn van lokale klachten zoals nekpijn of pijn bijbewegen. Men moet ook beducht zijn voor een neurogene shock (zie hoofdstuk Circulation).5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 73HandelenIn geval van een hoogenergetisch trauma (HET), dient de nek altijd gestabiliseerd te worden ongeachtof er klachten van de nek of rug zijn. Bij dit soort traumata zijn de cervicale wervels erg gevoelig voorletsel. Als het trauma laag energetisch was, maar het slachtoffer geeft alsnog pijn in de nek aan ofandere klachten verdacht voor cervicaal wervelletsel, dan kan er beter het zekere voor het onzekeregenomen worden en de nek alsnog gestabiliseerd worden.· Danger[[Categorie: onder andere beoordeling ongevalsmechanisme zoals beschreven in het voorgaandehoofdstuk Danger, Response en Shout for Help· Response: uitvragen wat er is gebeurd, uitvragen of er aanwijzingen voor (nek)wervelletsel zijn· Shout for help· Airway: luchtweg vrijmaken of houden· C-spine:o In geval van HET: stabiliseer de nek volgens onderstaande instructies of laat dit dooreen collega of omstander doen, ga dan pas verder met het protocol. Instrueer hetslachtoffer niet meer met het hoofd en lichaam te bewegen.o In geval van LET: vraag het slachtoffer of hij pijn heeft in rug of nek, evenals tintelingenof een dof gevoel in nek, rug of ledematen. Indien dit het geval is, stabiliseer de nekalsnog. Indien er geen sprake is van verdenking op wervelletsel, dan hoeft de nek nietgestabiliseerd te worden.Stabilisatie van de nekIndien er bij de benadering van het slachtoffer sterke aanwijzingen zijn voor nek/wervelletsel,bijvoorbeeld door het ongevalsmechanisme, dan dient er al direct bij de C-spine stabilisatie van de nekworden toegepast. Belangrijk bij het uitvoeren van deze handeling is dat het slachtoffer duidelijkgemaakt wordt dat hij niet mag bewegen. Leg iedere handeling die je uitvoert goed uit aan hetslachtoffer. Instrueer het slachtoffer tevens niet meer met het hoofd te knikken of schudden, maarslechts ja of nee te antwoorden.1.2.Methode 1: Kniel achter het slachtoffer. Vertel wat je gaat doen en dat ze zo min mogelijk moeten bewegen.Plaats je ellebogen op je knieën, en zorg dat je stabiel zit. Plaats daarna beide handen aan de zijkant vanhet hoofd van het slachtofferDe positie van de vingers is als volgt:Duimen op het voorhoofd, 2 vingers boven het oor, 2 vingers onder het oor. Houd de oren vrij.5BOSA2 – Vaardigheden 74 Acute Geneeskunde3.Methode 2 (Handgreep van Zach): Kniel achter het slachtoffer. Vertel wat je gaat doen en dat ze zo minmogelijk moeten bewegen. Plaats je ellebogen op je knieën, en zorg dat je stabiel zit.Plaats je ene hand met gestrekte vingers vingers onder de nek en de duim richting het sleutelbeen. De m.trapezius komt als het ware in de ronding tussen duim en wijsvinger te liggen. De ander hand wordt onderde nek en een deel van het achterhoofd geplaatst, waarbij de vingers de gestrekt onder de nek zitten en deduim langs de kaaklijn. Het hoofd wordt tussen de armen ingeklemd, zonder hierbij de nek of het hoofd demanipuleren.ABCDE]]