Vergiftigingen: verschil tussen versies
[gecontroleerde versie] | [gecontroleerde versie] |
(→Handelen) |
|||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Status| | {{Status| | ||
− | |mainauthor= [[ | + | |mainauthor= [[Pim]] |
|coauthor= [[]] | |coauthor= [[]] | ||
− | |supervisor= [[ | + | |supervisor= [[Pim]] |
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] | ||
− | |status= [[Handleiding#Status| | + | |status= [[Handleiding#Status|Concept]] |
}} | }} | ||
− | '''Vergiftigingen''', ook wel '''intoxicaties''' genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de vitale functies. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen te veroorzaken. | + | '''Vergiftigingen''', ook wel '''intoxicaties''' genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de [[vitale functies]]. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen in de [[vitale functies]] te veroorzaken. |
+ | |||
+ | Zie ook: [[Alcohol en drugs]] | ||
===Inleiding=== | ===Inleiding=== | ||
Giftige stoffen kunnen op veel verschillende manieren het lichaam binnenkomen. Meestal gebeurt dat via de mond doordat iemand een stof inneemt en waarbij opname via het maag-darmstelsel plaatsvindt. Via inademing kunnen giftige gassen worden opgenomen via de longen en zo via het bloed verspreid worden. Ook kunnen stoffen rechtstreeks in de bloedbaan geïnjecteerd worden of via de huid of ogen worden opgenomen. Zoals gezegd zijn er zeer veel stoffen die een vergif kunnen zijn. De inwerking van de stoffen kan verschillend zijn. Sommige stoffen werken direct in op de plaats waar het wordt ingenomen, andere stoffen worden eerst opgenomen in het lichaam voordat zij het giftige effect kunnen bewerkstelligen. Directe schade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door bijtende of etsende stoffen, die bij inname via de mond schade geven in mond, slokdarm en maag. Medicatie daarentegen wordt eerst opgenomen in het lichaam en zal pas in het bloed zijn schadelijke werking geven. Sommige stoffen zijn direct schadelijk na opname, andere stoffen worden eerst processen in het lichaam omgezet in een giftige stof (gemetaboliseerd). | Giftige stoffen kunnen op veel verschillende manieren het lichaam binnenkomen. Meestal gebeurt dat via de mond doordat iemand een stof inneemt en waarbij opname via het maag-darmstelsel plaatsvindt. Via inademing kunnen giftige gassen worden opgenomen via de longen en zo via het bloed verspreid worden. Ook kunnen stoffen rechtstreeks in de bloedbaan geïnjecteerd worden of via de huid of ogen worden opgenomen. Zoals gezegd zijn er zeer veel stoffen die een vergif kunnen zijn. De inwerking van de stoffen kan verschillend zijn. Sommige stoffen werken direct in op de plaats waar het wordt ingenomen, andere stoffen worden eerst opgenomen in het lichaam voordat zij het giftige effect kunnen bewerkstelligen. Directe schade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door bijtende of etsende stoffen, die bij inname via de mond schade geven in mond, slokdarm en maag. Medicatie daarentegen wordt eerst opgenomen in het lichaam en zal pas in het bloed zijn schadelijke werking geven. Sommige stoffen zijn direct schadelijk na opname, andere stoffen worden eerst processen in het lichaam omgezet in een giftige stof (gemetaboliseerd). | ||
<br><br> | <br><br> | ||
− | Voor de Eerste hulp kunnen giftige stoffen die via het mond-maagdarmstelsel worden opgenomen globaal worden ingedeeld in drie groepen: | + | Voor de Eerste hulp kunnen giftige stoffen die via het [[Spijsverteringsstelsel|mond-maagdarmstelsel]] worden opgenomen globaal worden ingedeeld in drie groepen: |
* Bijtende of etsende stoffen: werken direct in op het oppervlak waarmee zij in contact zijn. | * Bijtende of etsende stoffen: werken direct in op het oppervlak waarmee zij in contact zijn. | ||
** Zuren | ** Zuren | ||
Regel 26: | Regel 28: | ||
* Een bijzondere vergiftiging is de '''waterintoxicatie'''. | * Een bijzondere vergiftiging is de '''waterintoxicatie'''. | ||
− | Gifstoffen kunnen ook via de longen worden opgenomen, door inademing. Denk hierbij aan [[koolstofmonoxide]], gassen en dampen. | + | Gifstoffen kunnen ook via de [[longen]] worden opgenomen, door inademing. Denk hierbij aan [[koolstofmonoxide]], gassen en dampen. |
− | + | ||
− | + | Ook via de [[huid]] kunnen gifstoffen directe en indirecte schade geven. Contact met een bijtende stof zal chemische brandwonden veroorzaken, maar kan na opname ook schadelijke effecten hebben op processen in het lichaam. | |
− | Ook via de huid kunnen gifstoffen directe en indirecte schade geven. Contact met een bijtende stof zal chemische brandwonden veroorzaken, maar kan na opname ook schadelijke effecten hebben op processen in het lichaam. | + | |
− | |||
− | |||
Gevaarlijke stoffen kunnen ook voor de eerstehulpverlener een risico vormen, bescherm je dus ook altijd voldoende door het gebruik van handschoenen, beschermende kleding enzovoorts. Indien het niet veilig is om het slachtoffer te benaderen, wacht dan tot de brandweer de situatie heeft veiliggesteld. | Gevaarlijke stoffen kunnen ook voor de eerstehulpverlener een risico vormen, bescherm je dus ook altijd voldoende door het gebruik van handschoenen, beschermende kleding enzovoorts. Indien het niet veilig is om het slachtoffer te benaderen, wacht dan tot de brandweer de situatie heeft veiliggesteld. | ||
Regel 59: | Regel 59: | ||
! !! Bijtende Stoffen !! Niet-bijtende stoffen !! Petroleumachtige stoffen | ! !! Bijtende Stoffen !! Niet-bijtende stoffen !! Petroleumachtige stoffen | ||
|- | |- | ||
− | | '''''Braken''''' || Nooit || Nooit | + | | '''''Braken''''' || Nooit* || Nooit || Nooit |
|- | |- | ||
| '''''Drinken''''' || Ja, water || Nooit || Nooit | | '''''Drinken''''' || Ja, water || Nooit || Nooit | ||
|} | |} | ||
− | *Bij niet bijtende stoffen | + | *Bij niet bijtende stoffen werd vroeger door het Oranje Kruis aangeraden om braken op te wekken, mits het slachtoffer goed bij bewustzijn is. Wij raden braken echter af vanwege het risico op [[aspiratie]]. |
Laat een slachtoffer nooit braken! Braken geeft, zeker wanneer er sprake is van een veranderd bewustzijn een groot risico aspiratie, ofwel het verslikken in braaksel. | Laat een slachtoffer nooit braken! Braken geeft, zeker wanneer er sprake is van een veranderd bewustzijn een groot risico aspiratie, ofwel het verslikken in braaksel. | ||
− | Blijf de vitale functies controleren en schakel [[ | + | Blijf de vitale functies controleren en schakel [[112|professionele hulp]] in. Probeer een verpakking van het gif mee te geven met de [[Hulpdiensten:Ambulance|ambulance]]. |
+ | |||
+ | Voor vergiftigingen met [[alcohol of drugs]] zijn aparte aandachtspunten. | ||
====Vergiftiging via de luchtwegen==== | ====Vergiftiging via de luchtwegen==== | ||
− | Let specifiek op gevaar voor jezelf, er kan immers nog giftig gas aanwezig zijn. Gebruik al je zintuigen. Realiseer je dat niet alle gassen een geur hebben! Verplaats het slachtoffer indien mogelijk naar een veilige ruimte, bij voorkeur in de buitenlucht. | + | Let specifiek op gevaar voor jezelf, er kan immers nog giftig gas aanwezig zijn. Gebruik al je zintuigen. Realiseer je dat niet alle gassen een geur hebben, zoals bijvoorbeeld [[koolstofmonoxide]]! Verplaats het slachtoffer indien mogelijk naar een veilige ruimte, bij voorkeur in de buitenlucht. |
Voor alle (mogelijke) vergiftigingen via de luchtwegen moet in principe 112 gewaarschuwd worden, aangezien dit in korte tijd tot ernstige verstoring van de vitale functies kan leiden. | Voor alle (mogelijke) vergiftigingen via de luchtwegen moet in principe 112 gewaarschuwd worden, aangezien dit in korte tijd tot ernstige verstoring van de vitale functies kan leiden. | ||
− | Ben voorzichtig met beademen, sommige gassen worden door het slachtoffer uitgeademd en kunnen dus een risico vormen voor de hulpverlener. Dit zijn bijvoorbeeld vergiftigingen met cyanide, kwik, corrosieve (bijtende) gifstoffen en organofosfaten. | + | Ben voorzichtig met beademen, sommige gassen worden door het slachtoffer uitgeademd en kunnen dus een risico vormen voor de hulpverlener. Dit zijn bijvoorbeeld vergiftigingen met [[Vergiftiging met cyanide|cyanide]], kwik, corrosieve (bijtende) gifstoffen en organofosfaten. |
====Vergiftiging via de huid of ogen==== | ====Vergiftiging via de huid of ogen==== | ||
Regel 80: | Regel 82: | ||
====Intraveneuze vergiftiging==== | ====Intraveneuze vergiftiging==== | ||
− | De intraveneuze vergiftiging, ofwel vergifiging rechtstreeks in de bloedbaan zal de eerstehulpverlener niet vaak tegenkomen. Op straat wordt nog wel eens heroïne, cocaïne of amfetamine intraveneus gespoten. De eigen veiligheid is essentieel, pas op voor [[ | + | De intraveneuze vergiftiging, ofwel vergifiging rechtstreeks in de bloedbaan zal de eerstehulpverlener niet vaak tegenkomen. Op straat wordt nog wel eens heroïne, cocaïne of amfetamine intraveneus gespoten. De eigen veiligheid is essentieel, pas op voor [[Veiligheid en hygiëne|besmette naalden]] en draag handschoenen. Slachtoffers kunnen agressief reageren. |
− | Een overdosis heroïne leidt tot verminderde ademhaling en uiteindelijk ademstilstand. Dit is dus wel een | + | Een overdosis [[heroïne]] leidt tot verminderde ademhaling en uiteindelijk ademstilstand. Dit is dus wel een |
levensbedreigende situatie. | levensbedreigende situatie. | ||
− | + | [[Categorie:Woordenlijst]] | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− |
Versie van 13 jan 2012 om 22:07
Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
Vergiftigingen, ook wel intoxicaties genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de vitale functies. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen in de vitale functies te veroorzaken.
Zie ook: Alcohol en drugs
Inhoud
Inleiding
Giftige stoffen kunnen op veel verschillende manieren het lichaam binnenkomen. Meestal gebeurt dat via de mond doordat iemand een stof inneemt en waarbij opname via het maag-darmstelsel plaatsvindt. Via inademing kunnen giftige gassen worden opgenomen via de longen en zo via het bloed verspreid worden. Ook kunnen stoffen rechtstreeks in de bloedbaan geïnjecteerd worden of via de huid of ogen worden opgenomen. Zoals gezegd zijn er zeer veel stoffen die een vergif kunnen zijn. De inwerking van de stoffen kan verschillend zijn. Sommige stoffen werken direct in op de plaats waar het wordt ingenomen, andere stoffen worden eerst opgenomen in het lichaam voordat zij het giftige effect kunnen bewerkstelligen. Directe schade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door bijtende of etsende stoffen, die bij inname via de mond schade geven in mond, slokdarm en maag. Medicatie daarentegen wordt eerst opgenomen in het lichaam en zal pas in het bloed zijn schadelijke werking geven. Sommige stoffen zijn direct schadelijk na opname, andere stoffen worden eerst processen in het lichaam omgezet in een giftige stof (gemetaboliseerd).
Voor de Eerste hulp kunnen giftige stoffen die via het mond-maagdarmstelsel worden opgenomen globaal worden ingedeeld in drie groepen:
- Bijtende of etsende stoffen: werken direct in op het oppervlak waarmee zij in contact zijn.
- Zuren
- Chloor
- Accuzuur
- Gootsteen ontstopper
- Niet-bijtende stoffen: zijn pas giftig na opname in het lichaam.
- Medicijnen
- Giftige planten, besjes
- Petroleumachtige stoffen: werken deels in op het oppervlak en zijn giftig na opname in het lichaam
- Lampenolie
- Petroleum
- Een bijzondere vergiftiging is de waterintoxicatie.
Gifstoffen kunnen ook via de longen worden opgenomen, door inademing. Denk hierbij aan koolstofmonoxide, gassen en dampen.
Ook via de huid kunnen gifstoffen directe en indirecte schade geven. Contact met een bijtende stof zal chemische brandwonden veroorzaken, maar kan na opname ook schadelijke effecten hebben op processen in het lichaam.
Gevaarlijke stoffen kunnen ook voor de eerstehulpverlener een risico vormen, bescherm je dus ook altijd voldoende door het gebruik van handschoenen, beschermende kleding enzovoorts. Indien het niet veilig is om het slachtoffer te benaderen, wacht dan tot de brandweer de situatie heeft veiliggesteld.
Klachten en symptomen
De vele giftige stoffen kunnen een scala aan symptomen geven, het is dan ook niet mogelijk om een complete lijst te geven. Een deel van de symptomen is gerelateerd aan de manier waarop de vergiftiging plaatsvond.
- Bewustzijnsveranderingen en bewusteloosheid
- Epileptische aanval
- Buikpijn, misselijkheid en braken
- Spierkrampen of verlamming
- Chemische verbranding van de mond, slokdarm, huid of andere lichaamsdelen
- Benauwdheid
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
Het is essentieel om na te gaan met welke stof het slachtoffer in contact geweest is, omdat de hulpdiensten kunnen nagaan hoe de vergiftiging behandeld kan worden. Observeer dus de omgeving naar flesjes, potjes of andere voorwerpen waar het gif in gezeten heeft.
Handelen
Bij de behandeling van een slachtoffer dat in contact is geweest met een schadelijke stof dient men zeer zorgvuldig te handelen en eerst te zorgen voor de eigen veiligheid! Zorg dat je niet in contact komt met het slachtoffer en het gif! Draag handschoenen en indien mogelijk beschermende kleding.
Algemeen geld dat men altijd tracht de inwerking van het gif te beperken, de vitale functies controleert volgens de ABCDE-methodiek en waarborgt en professionele hulp inschakelt.
Vergiftiging via de mond-maag-darmkanaal
De bovengenoemde groepen worden ook gebruik bij de behandeling van vergiftigingen in het maag-darm stelsel. Bij bijtende stoffen laat je een volwassen slachtoffer 1-2 glazen water drinken om het gif te verdunnen, laat ook de mond spoelen om de inwerking in de mond te beperken. Bij niet-bijtende stoffen mag het slachtoffer niet drinken, omdat dan de stoffen sneller worden opgenomen in het lichaam. Laat het slachtoffer liever niet braken, omdat dat het risico op versklikken vergroot. Bij petroleumachtige stoffen mag het slachtoffer niet drinken, omdat de stof boven op het water gaat drijven en het risico op braken en aspiratie vergroot wordt.
Bijtende Stoffen | Niet-bijtende stoffen | Petroleumachtige stoffen | |
---|---|---|---|
Braken | Nooit* | Nooit | Nooit |
Drinken | Ja, water | Nooit | Nooit |
- Bij niet bijtende stoffen werd vroeger door het Oranje Kruis aangeraden om braken op te wekken, mits het slachtoffer goed bij bewustzijn is. Wij raden braken echter af vanwege het risico op aspiratie.
Laat een slachtoffer nooit braken! Braken geeft, zeker wanneer er sprake is van een veranderd bewustzijn een groot risico aspiratie, ofwel het verslikken in braaksel.
Blijf de vitale functies controleren en schakel professionele hulp in. Probeer een verpakking van het gif mee te geven met de ambulance.
Voor vergiftigingen met alcohol of drugs zijn aparte aandachtspunten.
Vergiftiging via de luchtwegen
Let specifiek op gevaar voor jezelf, er kan immers nog giftig gas aanwezig zijn. Gebruik al je zintuigen. Realiseer je dat niet alle gassen een geur hebben, zoals bijvoorbeeld koolstofmonoxide! Verplaats het slachtoffer indien mogelijk naar een veilige ruimte, bij voorkeur in de buitenlucht.
Voor alle (mogelijke) vergiftigingen via de luchtwegen moet in principe 112 gewaarschuwd worden, aangezien dit in korte tijd tot ernstige verstoring van de vitale functies kan leiden.
Ben voorzichtig met beademen, sommige gassen worden door het slachtoffer uitgeademd en kunnen dus een risico vormen voor de hulpverlener. Dit zijn bijvoorbeeld vergiftigingen met cyanide, kwik, corrosieve (bijtende) gifstoffen en organofosfaten.
Vergiftiging via de huid of ogen
Zorg voor je eigen veiligheid en draag altijd handschoenen. Zorg dat je niet in contact komt met het spoelwater. Spoel tenminste 30 minuten met lauw stromend water, en verwijder alle kleding en sierraden. Controleer de vitale functies. Zie ook chemische verbranding.
Intraveneuze vergiftiging
De intraveneuze vergiftiging, ofwel vergifiging rechtstreeks in de bloedbaan zal de eerstehulpverlener niet vaak tegenkomen. Op straat wordt nog wel eens heroïne, cocaïne of amfetamine intraveneus gespoten. De eigen veiligheid is essentieel, pas op voor besmette naalden en draag handschoenen. Slachtoffers kunnen agressief reageren. Een overdosis heroïne leidt tot verminderde ademhaling en uiteindelijk ademstilstand. Dit is dus wel een levensbedreigende situatie.