Cookies help us deliver our services. By using our services, you agree to our use of cookies.

Wijzigingen

Ga naar: navigatie, zoeken

Warmte- en koudeletsels

10.750 bytes verwijderd, 15 jun 2012 14:17
geen bewerkingssamenvatting
{{Status|
|mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]|coauthor= [[]] |controller= |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]
|status= [[Handleiding#Status|IncompleetConcept]]
}}
==Regulatie van de lichaamstemperatuur==
Om correct te functioneren is het lichaam continu bezig met het reguleren '''Warmte- en koudeletsels''' zijn een groep aandoeningen die optreden als gevolg van veranderingen in de lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° buitentemperatuur en 38° graden Celcius. Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien niet tijdig behandeld de dood tot gevolg hebben.
Er zijn diverse factoren van invloed op de lichaamstemperatuurDeze groep kan, zowel in het lichaam zelf als van buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in zoals de hersenennaam al aangeeft, gelegen worden onderverdeeld in de hypothalamus, dat constant de temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende feedbackmechanismen.twee groepen:* '''[[onderkoeling]]''' of '''hypothermie'''* '''[[oververhitting]]''' of '''hyperthermie'''
Het lichaam genereert warmte door verbranding van brandstoffen Beide groepen kunnen zelf ook weer onderverdeeld zijn in een aantal ziektebeelden. Deze pagina beschrijft een aantal mechanismen die de [[lichaamstemperatuur]] reguleren en vertering van voedsel welke (metabolismeomgevings), door inspanning van de spieren en door opname van warmte uit de omgeving. Een toename van factoren de [[lichaamstemperatuur kan veroorzaakt worden door een toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, zoals bij inspanning en een een verhoogd metabolisme. De warmte-afvoer en warmte-afgifte ]] kunnen beperkt zijn door een hoge omgevingstemperatuur doen stijgen en hoge luchtvochtigheid, door te dikke kledin en een verminderde afvoer of als gevolg van uitdrogingdalen.
Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn van forse lichamelijke inspanning, zoals sporten of zware arbeid, maar ook als gevolg ==Regulatie van drugs ([[XTC]], [[cocaïne]], [[amfetamine]]) of medicijnen die het metabolisme in de spieren en organen verhogen. Verminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door lichaamstemperatuur==Om correct te warme kleding, bijvoorbeeld de hardloper met een regenjack bij een te hoge temperatuur, door gebruik van [[alcohol]], maar ook door factoren in functioneren is het lichaam zelf zoals verminderde werking van warmteregulatie op oudere leeftijd, een slechte conditie of obesitas. Warmteverlies kan ook beperkt zijn indien continu bezig met het lichaam niet meer in staat is om voldoende te zweten (warmte verlies via verdamping), bijvoorbeeld als gevolg reguleren van uitdroging bij forse inspanning, [[drugsgebruik]] de lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° en ziekte38° graden Celcius. Bij een hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn om via verdamping warmte kwijt te raken. Bij hitteletsels is er vaak een combinatie van een toegenomen warmteproductie met een verminderde warmte-afgifte, zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een regenbui en bij stijgende temperatuur te lang doorloopt Veranderingen in zijn regenjack of bij een verhoogde spieractiviteit de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en metabolisme in een warme zaal bij drugsgebruikindien niet tijdig behandeld de dood tot gevolg hebben.
Er zijn een aantal mechanismen waarmee het lichaam warmte kan kwijt raken, zowel om de lichaamstemperatuur op peil te houden, als onbedoeld waardoor problemen ontstaan:
* Doormiddel van straling (radiatie): afgifte van warmte door rechtstreekse uitstraling vanaf de naakte huid door een medium (bijvoorbeeld lucht) om weer door een ander lichaam te worden opgenomen.
* Doormiddel van geleiding (conductie): afgifte van warmte via direct contact met een ander oppervlak, zoals water of natte kleding, waarbij de warmte wordt geleid naar een koeler oppervlak.
* Als gevolg van verdamping (evaporatie) via zweet en via de luchtwegen. Hierbij gaat tevens vocht verloren.
* Via convectie, als gevolg van verplaatsing van lichaamsdelen in bewegende lucht (wind) of in een vloeistofstroom (water).
De lichaamstemperatuur wordt geregeld door een goede afstemming van de balans tussen warmte-productie en warmte-afvoer. Wanneer dit evenwicht verstoord raakt kunnen lichaamsprocessen ontregeld raken met ernstige gevolgen. Wanneer de warmte-opname en productie de afvoer van warmte overstijgen ontstaat een toename van de lichaamstemperatuur, ook wel [[hyperthermie]] genoemd.
Wanneer de afvoer van warmte groter is dan de warmte productie daalt de lichaamstemperatuur en ontstaat [[onderkoeling]] ook wel genoemd [[hypothermie]], dat elders besproken wordt.
==Onwel Er zijn diverse factoren van invloed op de lichaamstemperatuur, zowel in het lichaam zelf als van buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door hitte==een klein gebied in de hersenen, gelegen in de hypothalamus, dat constant de temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende feedbackmechanismen.
Door toename van de lichaamstemperatuur kan een scala aan klachten en ziektebeelden ontstaan, die in een glijdende schaal gezien kunnen worden.  ===Hitte=Warmte-oedeemafvoer====Bij Er zijn een plotselinge verandering van de temperatuur, bijvoorbeeld tijdens een reis naar een warm land gaat aantal mechanismen waarmee het lichaam vocht vasthoudenwarmte kan kwijt raken, zowel om de lichaamstemperatuur op peil te houden, met als gevolg dat er zwelling optreedt onbedoeld waardoor problemen ontstaan:* Doormiddel van straling (radiatie): afgifte van lichaamsdelen, ookwel [[oedeem]] genoemd. Dit is met name het geval in warmte door rechtstreekse uitstraling vanaf de handen, enkels en voeten en zal vooral in de eerste dagen van het verblijf in het warme gebied optreden. Ouderen zijn hiervoor gevoelig en hebben deze klachten eerder bij langere tijd stil zitten, zoals naakte huid door een medium (bijvoorbeeld tijdens lucht) om weer door een vlieg- of busreisander lichaam te worden opgenomen. Naarmate men meer gewend raakt aan Het grootste deel van de temperatuur, ofwel 'geacclimatiseerd' raakt, zullen de zwellingen afnemenlichaamswarmte wordt afgeven door middel van radiatie. Er is geen specifieke behandeling voor hitte-oedeem, behalve goed acclimatiseren en het hooghouden * Doormiddel van geleiding (conductie): afgifte van de aangedane lichaamsdelen. Bedenk wel dat zwelling in het gelaatwarmte via direct contact met een ander oppervlak, mond en keelholte eerder passen bij een [[allergische reactie]]. Er kunnen ook andere oorzaken zijn van oedemen in de handenzoals water of natte kleding, enkels en onderbenen. Indien waarbij de zwelling niet binnen enkele dagen afneemt moet men het slachtoffer warmte wordt geleid naar een arts sturenkoeler oppervlak. ===Hitte-uitslag (heat-rash)===Soms ontstaat als gevolg Slechts een zeer klein deel van warmte een uitslag in de lichaamsplooien of over het hele lichaam. Dit lichaamswarmte wordt hitte uitslag genoemd en wordt veroorzaakt afgegeven door verstopping conductie.* Als gevolg van verdamping (evaporatie) via zweet en via de zweetkliertjes luchtwegen. Hierbij gaat tevens vocht verloren.* Via convectie, als gevolg van overmatig zweten. Deze uitslag is vaak jeukend verplaatsing van lichaamsdelen in bewegende lucht (wind) of prikkend. Hitte uitslag wordt meestal best behandeld met koelen, waardoor de jeuk afneemt. Het is in principe onschuldig. Bedenk dat plotselinge uitslag ook een andere oorzaak kan hebben, zoals een [[allergische reactie]]vloeistofstroom (water).
===Hittekramp===Tijdens of na De warme afgifte van het lichaam kan onder andere gereguleerd worden door regulatie van de doorbloeding van de huid, door vaatverwijding (zwarevasodilatatie) lichamelijke inspanning kunnen krampen in wordt meer warmte afgegeven aan de spieren ontstaanomgeving, ookwel hittekramp genoemdterwijl door vaatvernauwing (vasoconstrictie) de warmte juist behouden blijft. Hoewel de naam doet vermoeden dat het optreedt in een warme omgeving, Daarnaast kan het ook bij koeler weer optreden bij bijvoorbeeld marathonloperslichaam doormiddel van zweetproductie overtollige warmte tijdens inspanning kwijtraken. Hittekramp treedt op in Verdamping zorgt dan voor de spieren afgifte van de bovenbenen en in de kuiten, maar ook kunnen de rug-, buik- of armspieren zijn aangedaanwarmte. De spieren zijn erg gevoelig bij aanraking warmte-afvoer en warmte-afgifte kunnen soms ook wat harder aanvoelen. Hittekramp kan ook gepaard gaan met verschijnselen van [[hitte-uitputting]], zoals misselijkheid, duizeligheid echter beperkt worden door een hoge omgevingstemperatuur en een onwel gevoel. Soms treedt dit beeld ook op in combinatie met [[hyperventilatie]]hoge luchtvochtigheid, waarbij ook spasmen van de handen ontstaan en er tintellingen in de vingers door te dikke kleding en rond de mond aanwezig zijn. Hittekramp wordt veroorzaakt door een zout en vochttekort in de spieren verminderde afvoer of als gevolg van de inspanning. Het is ongevaarlijkuitdroging.
De eerste stap bij de behandeling van hittekramp is het staken van de inspanning en het slachtoffer naar een koele ruimte brengen. Vaak helpt het om het slachtoffer een isotone sportrank (AA, Extran) te laten drinken en iets zouts, zoals chips, te laten eten. Het Verminderde warmteafgifte kan helpen om de spieren passief te bewegen en voorzichtig op te rekken.  ===Zonnesteek===Een zonnesteek ontstaat worden veroorzaakt door een te grote blootstelling van het hoofd en de nek aan zonnestraling en warmte. Hierdoor raakt warme kleding, bijvoorbeeld de warmtehuishouding ontregeld. Het risico op een zonnesteek is verhoogd bij mensen hardloper met een kaal hoofd, kinderen, ouderen, lichamelijke inspanning in een warme omgeving en regenjack bij een te hoge UV-index waarbij de zon extra sterk is. Daarbij is er vaak sprake temperatuur, door gebruik van een vochttekort ten gevolge van het transpireren. Hierbij kan een hitte-uitputting ontstaan. Als de zonnesteek ernstig is loopt de lichaamstemperatuur hoog op en is er sprake van een hitteberoerte. Belangrijkste klachten:* Hoofdpijn* Duizeligheid* Misselijkheid* Symptomen passend bij uitputting of hitteberoerte De behandeling van een zonnesteek bestaat uit het vermijden van de zon[[alcohol]], het slachtoffer naar een koele ruimte brengen en deze voorzichtig wat isotone sportdrank te laten drinken, eventueel aangevuld met wat chips. Aangezien een zonnesteek kan overgaan maar ook door factoren in hitte-uitputting, hittestuwing of een hitteberoerte moet men het slachtoffer goed in de gaten houden. Indien niet snel verbetering optreedt moet professionele hulp worden ingeschakeld.  Ter preventie van een zonnesteek kan men (zeker bij een kaal hoofd) een petje of hoed dragen. ===Hitte-uitputting en hittestuwing===Hitte-uitputting en hittestuwing treden vaak op bij hoge omgevingstemperaturen of bij zware inspanning met te warme kleding (marathonlopers) om het lichaam. De lichaamstemperatuur stijgt boven de normaalwaarden, maar is per definitie niet hoger dan 40°C. Beide beelden hebben een vergelijkbare oorzaak: er is een grote inspanning geleverd bij warme omgevingstemperaturen en er is een tekort aan vocht en zouten ontstaan als gevolg zelf zoals verminderde werking van vochtverlies door zweten en verdamping via de ademhaling. Indien het vochtverlies niet voldoende wordt aangevuld door eten en drinken treedt er uitputting warmteregulatie op. Vaak drinken sporters alleen wateroudere leeftijd, dit is echter niet voldoende, men dient zowel vocht als suikers en zouten aan te vullen tijdens de inspanning. Hitte-uitputting geeft een griepachtig beeld, er is veel dorst, zwakte en malaise, vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid en soms braken en kan er pijn slechte conditie of kramp in de spieren zijnobesitas. Vaak is de ademhaling versneld. De lichaamstemperatuur is gestegen, maar niet hoger dan 40°C. Er Warmteverlies kan een hittecollaps optreden.Indien de huid van het slachtoffer warm, rood en gestuwd is, is er sprake van hittestuwing. De zweetproductie kan verminderd of normaal ook beperkt zijn. Indien indien het slachtoffer naar een koelere ruimte gaat, komt de zweetproductie meestal goed op gang. Vaak lichaam niet meer in staat is er ook sprake van klachten zoals bij hitte-uitputting: hoofdpijn, misselijkheid, braken en vermoeidheid. Hitte-uitputting en hittestuwing kunnen overgaan in een hitteberoerte. Teken hiervan zijn niet langer om voldoende te zweten, bizar gedrag en toename van de lichaamstemperatuur boven 40°C. De behandeling van hitte-uitputting en hittestuwing hetzelfde. In de eerste plaats wordt het slachtoffer naar een koele ruimte gebracht en van (tewarmte verlies via verdamping) warme kleding ontdaan. Daarnaast wordt vochttekort aangevuld door het drinken van isotone sportdrank met toevoeging van zouten en suikers (, bijvoorbeeld met zoute chips). Ook kan men gebruik marken als gevolg van [[ORS]] ([[Oral Rehydration Solution]])uitdroging bij forse inspanning, dit is echter relatief duur en smaakt vies. Blijf regelmatig de vitale functies controleren en kijk of het slachtoffer geen tekenen van een hitteberoerte ontwikkeld. Indien het slachtoffer niet snel opknapt dient professionele hulp te worden ingeschakeld. ===Hittecollaps===Hittecollaps is net zoals bij een gewone [[syncope]] of [[flauwtedrugsgebruik]] een tijdelijke bewustzijnsdaling als gevolg van onvoldoende aanvoer van bloed en dus zuurstof naar de hersenenziekte. Bij een warmte collaps is de oorzaak echter anders: als gevolg van de warmte hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn alle vaten in de huid open gaan staan om via verdamping warmte af kwijt te voeren, waardoor de [[bloeddruk]] daalt en de hersendoorbloeding afneemtraken. Net als bij een 'gewone' flauwte Bij hitteletsels is er in eerste instantie een licht gevoel in het hoofd en treedt er vervolgens vaak een kortdurend bewustzijnsverlies op. Daarnaast kan er sprake zijn combinatie van hoofdpijn, misselijkheid en vermoeidheid. De huid is vaak vochtig en kan zowel bleek als rood en warm zijn. Het slachtoffer zweet veel. Essentieel is dat het slachtoffer direct na het bijkomen helder is, dit in tegenstelling tot bij de hitteberoerte waarbij er sprake is van (blijvende) verwardheid. ===Hitteberoerte===Een hitteberoerte (ook wel heatstroke genoemd) is een zeer ernstig hitteletsel, wat bij niet of te laat ingrijpen in korte tijd tot de dood kan leiden. De lichaamstemperatuur is dusdanig opgelopen (boven 40°C) dat er schade optreedt aan de weefsels en organen. De normale werking raakt gestoord en de schade is vaak onherstelbaar. Als dit proces niet tijdig wordt onderbroken kan het slachtoffer door orgaanschade komen te overlijden. Hitteberoerte wordt vaker bij ouderen gezien omdat het lichaam niet adequaat reageert op de veranderingen en zij niet voldoende drinken. Daarnaast kan het optreden bij hevige inspanning in toegenomen warmteproductie met een warme omgeving, waarbij de mechanismen om verminderde warmte kwijt te raken tekortschieten.  Belangrijkste klachten en symptomen:* Rode droge warme huid (let op: soms is dit niet het geval en is de huid bleek en koud, terwijl de lichaamstemperatuur wel ernstig verhoogd is)* Afwezigheid van voldoende transpiratie* Bewustzijnsdaling* Verwardheid en bizar gedrag* Epileptische aanval* Hoge lichaamstemperatuur > 40° C * Snelle hartslag (120-200/min)* Snelle ademhalingafgifte, stoornissen in de ademhaling Belangrijkste onderdeel van de behandeling van zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een hitteberoerte is snel alarmeren regenbui en snel starten met koelen. Koelen is essentieel om verergering van de schade aan de cellen bij stijgende temperatuur te voorkomen. Koelen moet echter wel met beleid gebeuren, want iemand drijfnat maken zal met name zorgen voor afkoeling van de huid, maar niet zorgen voor afkoeling van het binnenste van het lichaam. Meest effectief is dan ook om [[coldpacks]] te leggen op de plaatsen waar de grote bloedvaten aan de oppervlakte liggen: onder de oksels, lang doorloopt in de liezen zijn regenjack of bij een verhoogde spieractiviteit en metabolisme in de nek. Het slachtoffer dient op de zij gelegd te worden zodat een zo groot mogelijk oppervlak gekoeld kan worden en dat de warmte afgifte aan de omgeving optimaal is. Het slachtoffer moet naar een koele ruimte gebracht worden en mag door middel van airco of ventilatoren gekoeld worden. Het is essentieel om de [[vitale functies]] te blijven controleren. {| class="wikitable"|-! Opmerking|-| Bij alle hitteletsels staat het normaliseren van de lichaamstemperatuur door middel van koelen centraal. In de tweede plaats kan de eerstehulpverlener het vocht- en zouttekort aanvullen onder de voorwaarde dat het slachtoffer het zelf tot zich kan nemen. Indien de situatie niet snel verbetert dient men tijdig professionele hulp in te schakelenwarme zaal bij drugsgebruik. Hitteletsels kunnen levensbedreigend zijn!|} ==Onwelwording door koude== {{Status| |mainauthor= [[User:Guusje|Guusje]]|coauthor= [[]] |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}===Onderkoeling===
Onderkoeling of hypothermie is Het lichaam heeft ook een lagere centrale aantal mechanismen om bij een te lage lichaamstemperatuur het warmteverlies juist tegen te gaan. Het metabolisme kan worden verhoogd, rillen wordt gestimuleerd en de vaten in de huid knijpen samen (kerntemperatuur[[vasoconstrictie]]) dan voor een individu normaal isom verder warmte verlies te voorkomen.
====Hoe ontstaat onderkoeling?====
====Warmteproductie====Het menselijk lichaam verbrandt de hele dag en nacht genereert warmte door energie om zijn basale functies (homeostase) te vervullen. Tijdens deze verbranding komt ook warmte vrij. Deze warmte gebruiken we om onze temperatuur huishouding van brandstoffen en vertering van voedsel (thermoregulatiemetabolisme) op peil te houden.Onderkoeling ontstaat wanneer , door inspanning van de warmteproductie spieren en door opname van ons lichaam niet voldoende is om warmte uit de kerntemperatuur op peil te houdenomgeving. Dit Een toename van de lichaamstemperatuur kan komen veroorzaakt worden door een verminderde productie van warmte of toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, zoals bij inspanning en een een verhoogde afgifteverhoogd metabolisme.
Warmte wordt afgegeven via een aantal routes, straling (radiatie), luchtstroming (convectie), geleiding (conductie)Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn van forse lichamelijke inspanning, en verdamping (evaporatie). Wanneer warmteverlies via een zoals sporten of meer van deze routes de productie overstijgt kan men onderkoeld raken. Onderkoeling kan dus voorkomen als het koud is buitenzware arbeid, maar ook bijvoorbeeld als iemand nat is gevolg van drugs (evaporatie[[XTC]], convectie en conductie) ([[BLS:drenkelingen|Drenkelingcocaïne]]),iemand na een ongeluk op straat ligt, of als iemand zich heeft ingespannen en daarna teveel warmte kwijtraakt [[Thermische_letsels|Thermische Letselsamfetamine]]) of medicijnen die het metabolisme in de spieren en organen verhogen.
====Hoe herken je onderkoeling?====De symptomen Wanneer de thermostaat van onderkoeling zijn divers. Het enige definitieve symptoom het lichaam (de in de hersenen gelegen hypothalamus) registreert dat de lichaamstemperatuur te laag is een lage lichaamstemperatuur in , zal deze via zenuwen en hormonen trachten de kernwarmteproductie te verhogen.Daarnaast Dat kan er sprake zijn bijvoorbeeld door het verhogen van het metabolisme in de cellen en het stimuleren van het rillenvan de spieren, sloomheid of sufheid, trage hartslag en ademhaling, slaperigheid en bleke huidwaardoor warmte wordt geproduceerd.Rillen kan ook afwezig zijn, wat een teken is Het optreden van sterke onderkoeling, alsmede kippenvel legt een trage hartslag ([[bradycardie]]) en ademhaling ([[bradypneu]])laagje lucht rondom de huid waardoor minder warmte verloren gaat.
====Hoe voorkom je onderkoeling?==Bronvermelding==Onderkoeling kan voorkomen worden door Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de straling, luchtstroming, geleiding en verdamping tegen te gaanvolgende bronnen:<ref name="SEHBSL">Spoedeisende Hulpverlening. Dit doet men door een goede isolerende laag kleding aan te trekkenRG van Kesteren, en natte kleding uit te trekkenTh W Wulterkens.(BSL 2007) ISBN 9031340278</ref><references />
====Hoe behandel je onderkoeling?====
Als EHV-er kun je alleen passieve maatregelen nemen om de lichaamstemperatuur weer op peil te brengen, het lichaam moet zelf de warmte die het nodig heeft om weer warm te worden produceren. Je voorkomt met je maatregelen alleen verder warmteverlies.
=====Methoden:=====Wanneer je een onderkoeld persoon wilt helpen dan is de belangrijkste actie het onderbreken van warmteverlies zoals hierboven gemeld. Dit doe je door het slachtoffer in te pakken in dekens.Ideaal gezien heb je minstens 2 gewone (wollen)dekens en 2 [[isolatie dekensCategorie:Warmte-en_koudeletsels]] (ook wel [[reddingsdekenCategorie:Incompleet]] genoemd) (zilver binnen). Het uiteindelijke principe is dat alle ledematen en het torso en hoofd apart worden ingepakt in een isolerende laag die de verschillende routes van warmteverlies afsnijdt.er zijn echter vele verschillende methoden om dit te bereiken. Ook kunnen er meer dekens en isolatiedekens gebruikt worden, 2 van elk is echter het minimum.
Overgenomen van "http://www.eerstehulpwiki.nl/wiki/index.php?title=Speciaal:MobielVerschillen/1443...5364"

Navigatiemenu