Wijzigingen

{{Status| |mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]|coauthor= [[]] |controller= |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|IncompleetConcept]]

Om correct te functioneren is het lichaam continu bezig met het reguleren '''Warmte- en koudeletsels''' zijn een groep aandoeningen die optreden als gevolg van veranderingen in de lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° buitentemperatuur en 38° graden Celcius. Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien niet tijdig behandeld de dood tot gevolg hebben.

Er zijn diverse factoren van invloed op de lichaamstemperatuurDeze groep kan, zowel in het lichaam als van buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in zoals de hersenennaam al aangeeft, gelegen worden onderverdeeld in de hypothalamus, dat constant de temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende mechanismen.twee groepen:* '''[[onderkoeling]]''' of '''hypothermie'''* '''[[oververhitting]]''' of '''hyperthermie'''

Het lichaam genereert warmte door verbranding van brandstoffen Beide groepen kunnen zelf ook weer onderverdeeld zijn in een aantal ziektebeelden. Deze pagina beschrijft een aantal mechanismen die de [[lichaamstemperatuur]] reguleren en vertering van voedsel welke (metabolismeomgevings), door inspanning van de spieren en door opname van warmte uit de omgeving. Een toename van factoren de [[lichaamstemperatuur kan veroorzaakt worden door een toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, een verminderde afvoer of afgifte van warmte, de omgevingstemperatuur, luchtvochtigheid ]] kunnen doen stijgen en uitdrogingdalen.

Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn ==Regulatie van forse lichamelijke inspanning, zoals sporten of zware arbeid, maar ook als gevolg van drugs ([[XTC]], [[Cocaïne]], [[amfetamine]]) of medicijnen. Verminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door te warme kleding, bijvoorbeeld de hardloper met een regenjack bij een lichaamstemperatuur==Om correct te hoge temperatuur, door gebruik van [[alcohol]], maar ook door factoren in functioneren is het lichaam zoals verminderde werking continu bezig met het reguleren van warmteregulatie bij oudere leeftijd, een slechte conditie of obesitasde lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° en 38° graden Celcius. Warmteverlies kan ook beperkt zijn Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien het lichaam niet meer in staat is om voldoende te zweten (verdampen), bijvoorbeeld als tijdig behandeld de dood tot gevolg van uitdroging bij forse inspanning, [[drugsgebruik]] en ziekte. Bij een hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn om via verdamping warmte kwijt te raken. Vaak is er een combinatie van een toegenomen warmteproductie met een verminderde warmte-afgifte, zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een regenbui en bij stijgende temperatuur te lang doorloopt in zijn regenjackhebben.

De lichaamstemperatuur wordt geregeld door een goede afstemming van de balans tussen warmte-productie en warmte-afvoer. Wanneer dit evenwicht verstoord raakt kunnen lichaamsprocessen ontregeld raken met ernstige gevolgen. Wanneer de warmte-opname en productie de afvoer van warmte overstijgen ontstaat een toename van de lichaamstemperatuur, ook wel [[hyperthermie]] genoemd.

Wanneer Er zijn diverse factoren van invloed op de afvoer lichaamstemperatuur, zowel in het lichaam zelf als van warmte groter is dan buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in de hersenen, gelegen in de warmte productie daalt hypothalamus, dat constant de lichaamstemperatuur en ontstaat [[onderkoeling]] ook wel genoemd [[hypothermie]]temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende feedbackmechanismen.

==Onwel door hitte== Door toename van de lichaamstemperatuur kan een scala aan klachten en ziektebeelden ontstaan, die in een glijdende schaal gezien kunnen worden.  ==Warmte-afvoer=Hitte-oedeem===Bij een plotselinge verandering van de temperatuur, bijvoorbeeld tijdens een reis naar Er zijn een warm land gaat aantal mechanismen waarmee het lichaam vocht vasthoudenwarmte kan kwijt raken, met als gevolg dat er zwelling optreedt van lichaamsdelen, ookwel [[oedeem]] genoemd. Dit is met name het geval in zowel om de handenlichaamstemperatuur op peil te houden, enkels en voeten. Naarmate men meer gewend raakt aan de temperatuur, geacclimatiseerd raakt, zullen de zwellingen afnemen.als onbedoeld waardoor problemen ontstaan: Er is geen specifieke behandeling voor hitte oedeem, behalve goed acclimatiseren en het hooghouden * Doormiddel van de aangedane lichaamsdelen. Bedenk wel dat zwelling in het gelaat, mond en keelholte eerder passen bij een [[allergische reactie]]. ===Hitte-uitslag===Soms ontstaat als gevolg straling (radiatie): afgifte van warmte een uitslag in door rechtstreekse uitstraling vanaf de lichaamsplooien of over het hele lichaam. Dit wordt hitte uitslag genoemd en wordt veroorzaakt naakte huid door verstopping van de zweetkliertjes als gevolg van overmatig zweten. Deze uitslag is vaak jeukend of prikkend. Hitte uitslag wordt meestal best behandeld met koelen, waardoor de jeuk afneemt. Het is in principe onschuldig. Bedenk dat plotselinge uitslag ook een andere oorzaak kan hebben, zoals een [[allergische reactie]]. ===Hittekramp===Bij medium (zwarebijvoorbeeld lucht) lichamelijke inspanning kunnen krampen in de spieren ontstaan, ookwel hitte kramp genoemd. Soms treedt dit beeld ook op in combinatie met [[hyperventilatie]], waarbij ook spasmen van de handen ontstaan en er tintellingen in de vingers en rond de mond aanwezig zijn. De eerste stap bij de behandeling van hittekramp is het staken van de inspanning en het slachtoffer naar een koele ruimte brengen. Vaak helpt het om het slachtoffer weer door een isotone sportrank ander lichaam te laten drinken en iets zouts, zoals chips, te laten etenworden opgenomen. Het kan helpen om grootste deel van de spieren passief te bewegenlichaamswarmte wordt afgeven door middel van radiatie.  ===Zonnesteek=== Een zonnesteek ontstaat door een te grote blootstelling * Doormiddel van geleiding (conductie): afgifte van het hoofd en de nek aan zonnestraling en warmte. Hierdoor raakt de warmtehuishouding ontregeld. Het risico op een zonnesteek is verhoogd bij mensen via direct contact met een kaal hoofdander oppervlak, kinderen, ouderenzoals water of natte kleding, lichamelijke inspanning in een warme omgeving en bij een hoge UV-index waarbij de zon extra sterk iswarmte wordt geleid naar een koeler oppervlak. Daarbij is er vaak sprake van Slechts een vochttekort ten gevolge zeer klein deel van het transpireren. Hierbij kan een warmte-uitputting ontstaan. Als de zonnesteek ernstig is loopt de lichaamstemperatuur hoog op en is er sprake van een hitteberoertelichaamswarmte wordt afgegeven door conductie. Belangrijkste klachten:* Hoofdpijn* Duizeligheid* Misselijkheid* Symptomen passend bij uitputting of hitteberoerte ===Hitte-uitputting Als gevolg van verdamping (hittestuwingevaporatie)===via zweet en via de luchtwegen. Hierbij gaat tevens vocht verloren.Hitte uitputting treedt vaak op bij hoge temperaturen of bij zware inspanning met te warme kleding (marathonlopers) aan of bij inspanning bij hoge temperaturen. De lichaamstemperatuur stijgt boven de normaalwaarden* Via convectie, maar is per definitie niet hoger dan 40C. Als als gevolg van inspanning en warmte treedt verlies verplaatsing van lichaamsvocht op, met name door transpiratie en ademhaling. Indien het vochtverlies niet voldoende wordt aangevuld door eten en drinken treedt er uitputting op. Vaak wordt er alleen lichaamsdelen in bewegende lucht (wind) of in een vloeistofstroom (water gedronken, dit is echter niet voldoende, men dient zowel vocht als suikers en zouten aan te vullen tijdens de inspanning).

Hitte uitputting geeft een griepachtig beeldDe warme afgifte van het lichaam kan onder andere gereguleerd worden door regulatie van de doorbloeding van de huid, er is veel dorstdoor vaatverwijding (vasodilatatie) wordt meer warmte afgegeven aan de omgeving, zwakte en malaise, vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid en soms braken en er kunnen krampen in terwijl door vaatvernauwing (vasoconstrictie) de spieren zijnwarmte juist behouden blijft. Vaak is Daarnaast kan het lichaam doormiddel van zweetproductie overtollige warmte tijdens inspanning kwijtraken. Verdamping zorgt dan voor de ademhaling versneldafgifte van warmte. De lichaamstemperatuur is gestegen, maar niet hoger dan 40C. Er kan warmte-afvoer en warmte-afgifte kunnen echter beperkt worden door een hittecollaps optreden.De huid van het slachtoffer kan warm, rood hoge omgevingstemperatuur en gestuwd zijnhoge luchtvochtigheid, maar ook bleek door te dikke kleding en klam. Meestal zweet het slachtoffereen verminderde afvoer of als gevolg van uitdroging.

De behandeling van hitte uitputting is in essentie: het aanvullen van vocht Verminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door te drinken met toevoeging van zouten en suikers (warme kleding, bijvoorbeeld de hardloper met zoute chips en cola of met [[Oral Rehydration Solution]] ([[ORS]])). ===Hittecollaps===Hittecollaps is net zoals een regenjack bij een gewone [[syncope]] of [[flauwte]] een tijdelijke bewustzijnsdaling als gevolg van onvoldoende aanvoer van bloed en dus zuurstof naar de hersenen. Bij een warmte collaps is de oorzaak echter anders: als gevolg van de warmte zijn alle vaten in de huid open gaan staan om warmte af te voerenhoge temperatuur, waardoor de door gebruik van [[bloeddrukalcohol]] daalt en de hersendoorbloeding afneemt. Net als bij een 'gewone' flauwte is er in eerste instantie een licht gevoel , maar ook door factoren in het hoofd en treedt er vervolgens een kortdurend bewustzijnsverlies lichaam zelf zoals verminderde werking van warmteregulatie op. Daarnaast kan er sprake zijn van hoofdpijnoudere leeftijd, misselijkheid en vermoeidheideen slechte conditie of obesitas. De huid is vaak vochtig en Warmteverlies kan zowel bleek als rood en warm ook beperkt zijn. Het slachtoffer zweet veel. Essentieel is dat indien het slachtoffer direct na het bijkomen helder is, dit lichaam niet meer in tegenstelling tot bij de hitteberoerte waarbij er sprake staat is van om voldoende te zweten (blijvendewarmte verlies via verdamping) verwardheid. ===Hitteberoerte (heat stroke)===Een hitteberoerte is een zeer ernstig hitteletsel, wat bijvoorbeeld als gevolg van uitdroging bij niet of te laat ingrijpen in korte tijd tot de dood kan leiden. De lichaamstemperatuur is dusdanig opgelopen dat er schade optreedt aan de weefsels forse inspanning, [[drugsgebruik]] en organenziekte. De normale werking raakt gestoord en de schade is vaak onherstelbaar. Als dit proces niet tijdig wordt onderbroken kan door de orgaanschade Bij een hoge luchtvochtigheid zal het slachtoffer komen te overlijden. Hitteberoerte wordt vaker bij ouderen gezien omdat het lichaam niet adequaat reageert op de veranderingen en zij niet voldoende drinken. Daarnaast kan het optreden bij hevige inspanning in een warme omgeving, waarbij de mechanismen lastiger zijn om via verdamping warmte kwijt te raken tekortschieten.  Belangrijkste klachten en symptomen:* Rode droge warme huid (let op: soms Bij hitteletsels is dit niet het geval en is de huid bleek en koud, terwijl de lichaamstemperatuur wel ernstig verhoogd is)* Afwezigheid er vaak een combinatie van voldoende transpiratie* Bewustzijnsdaling* Verwardheid en bizar gedrag* Epileptische aanval* Hoge lichaamstemperatuur > 40° C * Snelle hartslag (120een toegenomen warmteproductie met een verminderde warmte-200/min)* Snelle ademhalingafgifte, stoornissen in de ademhaling Belangrijkste onderdeel van de behandeling van zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een hitteberoerte is snel alarmeren regenbui en snel starten met koelen. Koelen is essentieel om verergering van de schade aan de cellen bij stijgende temperatuur te voorkomen. Koelen moet echter wel met beleid gebeuren, want iemand drijfnat maken zal met name zorgen voor afkoeling van de huid, maar niet zorgen voor afkoeling van het binnenste van het lichaam. Meest effectief is dan ook om [[coldpacks]] te leggen op de plaatsen waar de grote bloedvaten aan de oppervlakte liggen: onder de oksels, lang doorloopt in de liezen zijn regenjack of bij een verhoogde spieractiviteit en metabolisme in de nek. Het slachtoffer dient op de zij gelegd te worden zodat een zo groot mogelijk oppervlak gekoeld kan worden en dat de warmte afgifte aan de omgeving optimaal is. Het slachtoffer moet naar een koele ruimte gebracht worden en mag door middel van airco of ventilatoren gekoeld worden. Het is essentieel om de [[vitale functies]] te blijven controlerenwarme zaal bij drugsgebruik. ==Onwelwording door koude== {{Status| |mainauthor= [[User:Guusje|Guusje]]|coauthor= [[]] |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}===Onderkoeling===

Onderkoeling of hypothermie is Het lichaam heeft ook een lagere centrale aantal mechanismen om bij een te lage lichaamstemperatuur het warmteverlies juist tegen te gaan. Het metabolisme kan worden verhoogd, rillen wordt gestimuleerd en de vaten in de huid knijpen samen (kerntemperatuur[[vasoconstrictie]]) dan voor een individu normaal isom verder warmte verlies te voorkomen.

====Warmteproductie====Het menselijk lichaam verbrandt de hele dag en nacht genereert warmte door energie om zijn basale functies (homeostase) te vervullen. Tijdens deze verbranding komt ook warmte vrij. Deze warmte gebruiken we om onze temperatuur huishouding van brandstoffen en vertering van voedsel (thermoregulatiemetabolisme) op peil te houden.Onderkoeling ontstaat wanneer , door inspanning van de warmteproductie spieren en door opname van ons lichaam niet voldoende is om warmte uit de kerntemperatuur op peil te houdenomgeving. Dit Een toename van de lichaamstemperatuur kan komen veroorzaakt worden door een verminderde productie van warmte of toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, zoals bij inspanning en een een verhoogde afgifteverhoogd metabolisme.

Warmte wordt afgegeven via een aantal routes, straling (radiatie), luchtstroming (convectie), geleiding (conductie)Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn van forse lichamelijke inspanning, en verdamping (evaporatie). Wanneer warmteverlies via een zoals sporten of meer van deze routes de productie overstijgt kan men onderkoeld raken. Onderkoeling kan dus voorkomen als het koud is buitenzware arbeid, maar ook bijvoorbeeld als iemand nat is gevolg van drugs (evaporatie[[XTC]], convectie en conductie) ([[BLS:drenkelingen|Drenkelingcocaïne]]),iemand na een ongeluk op straat ligt, of als iemand zich heeft ingespannen en daarna teveel warmte kwijtraakt [[Thermische_letsels|Thermische Letselsamfetamine]]) of medicijnen die het metabolisme in de spieren en organen verhogen.

====Hoe herken je onderkoeling?====De symptomen Wanneer de thermostaat van onderkoeling zijn divers. Het enige definitieve symptoom het lichaam (de in de hersenen gelegen hypothalamus) registreert dat de lichaamstemperatuur te laag is een lage lichaamstemperatuur in , zal deze via zenuwen en hormonen trachten de kernwarmteproductie te verhogen.Daarnaast Dat kan er sprake zijn bijvoorbeeld door het verhogen van het metabolisme in de cellen en het stimuleren van het rillenvan de spieren, sloomheid of sufheid, trage hartslag en ademhaling, slaperigheid en bleke huidwaardoor warmte wordt geproduceerd.Rillen kan ook afwezig zijn, wat een teken is Het optreden van sterke onderkoeling, alsmede kippenvel legt een trage hartslag ([[bradycardie]]) en ademhaling ([[bradypneu]])laagje lucht rondom de huid waardoor minder warmte verloren gaat.

====Hoe voorkom je onderkoeling?==Bronvermelding==Onderkoeling kan voorkomen worden door Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de straling, luchtstroming, geleiding en verdamping tegen te gaanvolgende bronnen:<ref name="SEHBSL">Spoedeisende Hulpverlening. Dit doet men door een goede isolerende laag kleding aan te trekkenRG van Kesteren, en natte kleding uit te trekkenTh W Wulterkens.(BSL 2007) ISBN 9031340278</ref><references />

=====Methoden:=====Wanneer je een onderkoeld persoon wilt helpen dan is de belangrijkste actie het onderbreken van warmteverlies zoals hierboven gemeld. Dit doe je door het slachtoffer in te pakken in dekens.Ideaal gezien heb je minstens 2 gewone (wollen)dekens en 2 [[isolatie dekensCategorie:Warmte-en_koudeletsels]] (ook wel [[reddingsdekenCategorie:Incompleet]] genoemd) (zilver binnen). Het uiteindelijke principe is dat alle ledematen en het torso en hoofd apart worden ingepakt in een isolerende laag die de verschillende routes van warmteverlies afsnijdt.er zijn echter vele verschillende methoden om dit te bereiken. Ook kunnen er meer dekens en isolatiedekens gebruikt worden, 2 van elk is echter het minimum.