Wijzigingen

{{Status| |mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]|coauthor= [[]] |controller= |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|IncompleetConcept]]

Om correct te functioneren is het lichaam continu bezig met het reguleren '''Warmte- en koudeletsels''' zijn een groep aandoeningen die optreden als gevolg van veranderingen in de lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° buitentemperatuur en 38° graden Celcius. Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien niet tijdig behandeld de dood tot gevolg hebben.

Er zijn diverse factoren van invloed op de lichaamstemperatuurDeze groep kan, zowel in het lichaam als van buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in zoals de hersenennaam al aangeeft, gelegen worden onderverdeeld in de hypothalamus, dat constant de temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende mechanismen.twee groepen:* '''[[onderkoeling]]''' of '''hypothermie'''* '''[[oververhitting]]''' of '''hyperthermie'''

Het lichaam genereert warmte door verbranding van brandstoffen Beide groepen kunnen zelf ook weer onderverdeeld zijn in een aantal ziektebeelden. Deze pagina beschrijft een aantal mechanismen die de [[lichaamstemperatuur]] reguleren en vertering van voedsel welke (metabolismeomgevings), door inspanning van de spieren en door opname van warmte uit de omgeving. Een toename van factoren de [[lichaamstemperatuur kan veroorzaakt worden door een toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, een verminderde afvoer of afgifte van warmte, de omgevingstemperatuur, luchtvochtigheid ]] kunnen doen stijgen en uitdrogingdalen.

Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn ==Regulatie van forse lichamelijke inspanning, zoals sporten of zware arbeid, maar ook als gevolg van drugs ([[XTC]], [[Cocaïne]], [[amfetamine]]) of medicijnen. Verminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door te warme kleding, bijvoorbeeld de hardloper met een regenjack bij een lichaamstemperatuur==Om correct te hoge temperatuur, door gebruik van [[alcohol]], maar ook door factoren in functioneren is het lichaam zoals verminderde werking continu bezig met het reguleren van warmteregulatie bij oudere leeftijd, een slechte conditie of obesitasde lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° en 38° graden Celcius. Warmteverlies kan ook beperkt zijn Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien het lichaam niet meer in staat is om voldoende te zweten (verdampen), bijvoorbeeld als tijdig behandeld de dood tot gevolg van uitdroging bij forse inspanning, [[drugsgebruik]] en ziekte. Bij een hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn om via verdamping warmte kwijt te raken. Vaak is er een combinatie van een toegenomen warmteproductie met een verminderde warmte-afgifte, zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een regenbui en bij stijgende temperatuur te lang doorloopt in zijn regenjackhebben.

De lichaamstemperatuur wordt geregeld door een goede afstemming van de balans tussen warmte-productie en warmte-afvoer. Wanneer dit evenwicht verstoord raakt kunnen lichaamsprocessen ontregeld raken met ernstige gevolgen. Wanneer de warmte-opname en productie de afvoer van warmte overstijgen ontstaat een toename van de lichaamstemperatuur, ook wel [[hyperthermie]] genoemd.

Wanneer Er zijn diverse factoren van invloed op de afvoer lichaamstemperatuur, zowel in het lichaam zelf als van warmte groter is dan buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in de hersenen, gelegen in de warmte productie daalt hypothalamus, dat constant de lichaamstemperatuur en ontstaat [[onderkoeling]] ook wel genoemd [[hypothermie]]temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende feedbackmechanismen.

==Onwel door hitte==Warmte-afvoer====Er zijn een aantal mechanismen waarmee het lichaam warmte kan kwijt raken, zowel om de lichaamstemperatuur op peil te houden, als onbedoeld waardoor problemen ontstaan:* Doormiddel van straling (radiatie): afgifte van warmte door rechtstreekse uitstraling vanaf de naakte huid door een medium (bijvoorbeeld lucht) om weer door een ander lichaam te worden opgenomen. Het grootste deel van de lichaamswarmte wordt afgeven door middel van radiatie.* Doormiddel van geleiding (conductie): afgifte van warmte via direct contact met een ander oppervlak, zoals water of natte kleding, waarbij de warmte wordt geleid naar een koeler oppervlak. Slechts een zeer klein deel van de lichaamswarmte wordt afgegeven door conductie.* Als gevolg van verdamping (evaporatie) via zweet en via de luchtwegen. Hierbij gaat tevens vocht verloren.* Via convectie, als gevolg van verplaatsing van lichaamsdelen in bewegende lucht (wind) of in een vloeistofstroom (water).

Door toename De warme afgifte van het lichaam kan onder andere gereguleerd worden door regulatie van de doorbloeding van de lichaamstemperatuur huid, door vaatverwijding (vasodilatatie) wordt meer warmte afgegeven aan de omgeving, terwijl door vaatvernauwing (vasoconstrictie) de warmte juist behouden blijft. Daarnaast kan het lichaam doormiddel van zweetproductie overtollige warmte tijdens inspanning kwijtraken. Verdamping zorgt dan voor de afgifte van warmte. De warmte-afvoer en warmte-afgifte kunnen echter beperkt worden door een scala aan klachten hoge omgevingstemperatuur en ziektebeelden ontstaanhoge luchtvochtigheid, die in door te dikke kleding en een glijdende schaal gezien kunnen wordenverminderde afvoer of als gevolg van uitdroging.

===Hitte oedeem===Bij een plotselinge verandering van de temperatuurVerminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door te warme kleding, bijvoorbeeld tijdens de hardloper met een reis naar regenjack bij een warm land gaat het lichaam vocht vasthouden, met als gevolg dat er zwelling optreedt van lichaamsdelen, ookwel [[oedeem]] genoemd. Dit is met name het geval in de handen, enkels en voeten. Naarmate men meer gewend raakt aan de te hoge temperatuur, geacclimatiseerd raakt, zullen de zwellingen afnemen. Er is geen specifieke behandeling voor hitte oedeem, behalve goed acclimatiseren en het hooghouden van de aangedane lichaamsdelen. Bedenk wel dat zwelling in het gelaat, mond en keelholte eerder passen bij een [[allergische reactie]]. ===Hitte uitslag===Soms ontstaat als gevolg van warmte een uitslag in de lichaamsplooien of over het hele lichaam. Dit wordt hitte uitslag genoemd en wordt veroorzaakt door verstopping van de zweetkliertjes als gevolg gebruik van overmatig zweten. Deze uitslag is vaak jeukend of prikkend. Hitte uitslag wordt meestal best behandeld met koelen, waardoor de jeuk afneemt. Het is in principe onschuldig. Bedenk dat plotselinge uitslag ook een andere oorzaak kan hebben, zoals een [[allergische reactie]]. ===Hitte kramp===Bij (zware) lichamelijke inspanning kunnen krampen in de spieren ontstaan, ookwel hitte kramp genoemd. Soms treedt dit beeld ook op in combinatie met [[hyperventilatiealcohol]], waarbij maar ook spasmen van de handen ontstaan en er tintellingen door factoren in de vingers en rond de mond aanwezig zijn. De eerste stap bij de behandeling van hittekramp is het staken van de inspanning en het slachtoffer naar een koele ruimte brengen. Vaak helpt het om het slachtoffer een isotone sportrank te laten drinken en iets zouts, lichaam zelf zoals chips, te laten eten. Het kan helpen om de spieren passief te bewegen. ===Warmestuwing=== ===Hitteuitputting=== Hitte uitputting treedt vaak op bij hoge temperaturen of bij zware inspanning met te warme kleding (marathonlopers) aan of bij inspanning bij hoge temperaturen. Als gevolg verminderde werking van inspanning en warmte treedt verlies van lichaamsvocht warmteregulatie opoudere leeftijd, met name door transpiratie en ademhalingeen slechte conditie of obesitas. Indien Warmteverlies kan ook beperkt zijn indien het vochtverlies lichaam niet voldoende wordt aangevuld door eten en drinken treedt er uitputting op.   Alleen water drinken meer in staat is niet om voldoende, door transpiratie gaan er ook zouten verloren die ook aangevuld dienen te worden. De behandeling is in essentie: het aanvullen van vocht door te drinken met toevoeging van zouten en suikers zweten (bijvoorbeeld met zoute chips en cola of met [[Oral Rehydration Solution]] ([[ORS]])warmte verlies via verdamping).  De belangrijkste klachten zijn:* Veel dorst* Vermoeidheid en zwakte* Kortademigheid* Soms bewustzijnsverlies (zie ook warmtecollaps)* Spierkrampen* Misselijkheid, soms met braken* Hoofdpijn  De symptomen bijvoorbeeld als gevolg van uitputting door zout en/of vochtverlies overlappen voor een groot deel.Doordat uitputting vaak uitdroging bij sporters voorkomt zal er in het beeld vaak ook een hittecomponent aanwezigzijn. Het kan zijn dat de sporter nauwelijks zweet en dat zijn huid warmforse inspanning, droog en gestuwd is. Vaak komtde zweetproductie weer op gang als het slachtoffer zich in een koelere ruimte bevind. Hettegenovergestelde kan ook: een klamme koude huid in combinatie met hevige transpiratie. ===Warmtecollaps=== Warmtecollaps is net zoals bij een gewone [[syncope]] of [[flauwtedrugsgebruik]] een tijdelijke bewustzijnsdaling als gevolg van onvoldoende aanvoer van bloed en dus zuurstof naar de hersenenziekte. Bij een warmte collaps is de oorzaak echter anders: als gevolg van de warmte hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn alle vaten in de huid open gaan staan om via verdamping warmte af kwijt te voeren, waardoor de [[bloeddruk]] daalt en de hersendoorbloeding afneemtraken.  De belangrijkste klachten zijn:* Duizeligheid, licht in het hoofd* Kortdurend bewustzijnsverlies* Hoofdpijn * Misselijkeid* Veel zweten* Een warme en vaak vochtige huid* Vermoeidheid  ===Hitteberoerte=== Een hitteberoerte is een zeer ernstig warmteletsel, wat bij niet of te laat ingrijpen in korte tijd tot de dood kan leiden. De lichaamstemperatuur Bij hitteletsels is dusdanig opgelopen dat er schade optreedt aan de weefsels en organen. De normale werking raakt gestoord en de schade is vaak onherstelbaar. Als dit proces niet tijdig wordt onderbroken kan door de orgaanschade het slachtoffer komen te overlijden. Hitteberoerte wordt vaker bij ouderen gezien omdat het lichaam niet adequaat reageert op de veranderingen en zij niet voldoende drinken. Daarnaast kan het optreden bij hevige inspanning in een warme omgeving, waarbij de mechanismen om warmte kwijt te raken tekortschieten.   Belangrijkste klachten en symptomen:* Rode droge warme huid (let op: soms is dit niet het geval en is de huid bleek en koud, terwijl de lichaamstemperatuur wel ernstig verhoogd is)* Afwezigheid combinatie van voldoende transpiratie* Bewustzijnsdaling* Verwardheid en bizar gedrag* Epileptische aanval* Hoge lichaamstemperatuur > 40,5° C * Snelle hartslag (120-200/min)* Snelle  ===Zonnesteek=== Een zonnesteek ontstaat door een te grote blootstelling van het hoofd en de nek aan zonnestraling en warmte. Hierdoor raakt de warmtehuishouding ontregeld. Het risico op een zonnesteek is verhoogd bij mensen toegenomen warmteproductie met een kaal hoofdverminderde warmte-afgifte, kinderen, ouderen, lichamelijke inspanning in zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een warme omgeving regenbui en bij stijgende temperatuur te lang doorloopt in zijn regenjack of bij een hoge UV-index waarbij de zon extra sterk is. Daarbij is er vaak sprake van een vochttekort ten gevolge van het transpireren. Hierbij kan een warmte-uitputting ontstaan. Als de zonnesteek ernstig is loopt de lichaamstemperatuur hoog op verhoogde spieractiviteit en is er sprake van metabolisme in een hitteberoertewarme zaal bij drugsgebruik.   Belangrijkste klachten:* Hoofdpijn* Duizeligheid* Misselijkheid* Symptomen passend bij uitputting of hitteberoerte ==Onwelwording door koude== {{Status| |mainauthor= [[User:Guusje|Guusje]]|coauthor= [[]] |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}===Onderkoeling===

Onderkoeling of hypothermie is Het lichaam heeft ook een lagere centrale aantal mechanismen om bij een te lage lichaamstemperatuur het warmteverlies juist tegen te gaan. Het metabolisme kan worden verhoogd, rillen wordt gestimuleerd en de vaten in de huid knijpen samen (kerntemperatuur[[vasoconstrictie]]) dan voor een individu normaal isom verder warmte verlies te voorkomen.

====Warmteproductie====Het menselijk lichaam verbrandt de hele dag en nacht genereert warmte door energie om zijn basale functies (homeostase) te vervullen. Tijdens deze verbranding komt ook warmte vrij. Deze warmte gebruiken we om onze temperatuur huishouding van brandstoffen en vertering van voedsel (thermoregulatiemetabolisme) op peil te houden.Onderkoeling ontstaat wanneer , door inspanning van de warmteproductie spieren en door opname van ons lichaam niet voldoende is om warmte uit de kerntemperatuur op peil te houdenomgeving. Dit Een toename van de lichaamstemperatuur kan komen veroorzaakt worden door een verminderde productie van warmte of toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, zoals bij inspanning en een een verhoogde afgifteverhoogd metabolisme.

Warmte wordt afgegeven via een aantal routes, straling (radiatie), luchtstroming (convectie), geleiding (conductie)Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn van forse lichamelijke inspanning, en verdamping (evaporatie). Wanneer warmteverlies via een zoals sporten of meer van deze routes de productie overstijgt kan men onderkoeld raken. Onderkoeling kan dus voorkomen als het koud is buitenzware arbeid, maar ook bijvoorbeeld als iemand nat is gevolg van drugs (evaporatie[[XTC]], convectie en conductie) ([[BLS:drenkelingen|Drenkelingcocaïne]]),iemand na een ongeluk op straat ligt, of als iemand zich heeft ingespannen en daarna teveel warmte kwijtraakt [[Thermische_letsels|Thermische Letselsamfetamine]]) of medicijnen die het metabolisme in de spieren en organen verhogen.

====Hoe herken je onderkoeling?====De symptomen Wanneer de thermostaat van onderkoeling zijn divers. Het enige definitieve symptoom het lichaam (de in de hersenen gelegen hypothalamus) registreert dat de lichaamstemperatuur te laag is een lage lichaamstemperatuur in , zal deze via zenuwen en hormonen trachten de kernwarmteproductie te verhogen.Daarnaast Dat kan er sprake zijn bijvoorbeeld door het verhogen van het metabolisme in de cellen en het stimuleren van het rillenvan de spieren, sloomheid of sufheid, trage hartslag en ademhaling, slaperigheid en bleke huidwaardoor warmte wordt geproduceerd.Rillen kan ook afwezig zijn, wat een teken is Het optreden van sterke onderkoeling, alsmede kippenvel legt een trage hartslag ([[bradycardie]]) en ademhaling ([[bradypneu]])laagje lucht rondom de huid waardoor minder warmte verloren gaat.

====Hoe voorkom je onderkoeling?==Bronvermelding==Onderkoeling kan voorkomen worden door Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de straling, luchtstroming, geleiding en verdamping tegen te gaanvolgende bronnen:<ref name="SEHBSL">Spoedeisende Hulpverlening. Dit doet men door een goede isolerende laag kleding aan te trekkenRG van Kesteren, en natte kleding uit te trekkenTh W Wulterkens.(BSL 2007) ISBN 9031340278</ref><references />

=====Methoden:=====Wanneer je een onderkoeld persoon wilt helpen dan is de belangrijkste actie het onderbreken van warmteverlies zoals hierboven gemeld. Dit doe je door het slachtoffer in te pakken in dekens.Ideaal gezien heb je minstens 2 gewone (wollen)dekens en 2 [[isolatie dekensCategorie:Warmte-en_koudeletsels]] (ook wel [[reddingsdekenCategorie:Incompleet]] genoemd) (zilver binnen). Het uiteindelijke principe is dat alle ledematen en het torso en hoofd apart worden ingepakt in een isolerende laag die de verschillende routes van warmteverlies afsnijdt.er zijn echter vele verschillende methoden om dit te bereiken. Ook kunnen er meer dekens en isolatiedekens gebruikt worden, 2 van elk is echter het minimum.