Wijzigingen

|mainauthor= [[Auteur:Daan WeerheijmPim]] |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter]] |coauthor= [[]]|controller=

|status= [[Handleiding#Status|OnbewerktConcept]]

De Deze pagina beschrijft de uitvoering van de '''ABCDE methodiek'''. Om deze pagina goed te kunnen gebruiken, lees eerst de andere pagina's over het protocol, te beginnen bij de [[ABCDE protocol:Inleiding]]. Tevens is het nuttig om de pagina over de [[vitale functies]] te lezen. Deze pagina is slechts een richtlijn en is geen vervanging voor het volgen van een (basis) Eerste Hulp opleiding met herhalings- en verdiepingslessen.

==Airwayand C-Spine=====Onderzoek===Airway - Luchtweg* Controleer of er een vrije luchtweg is en kijk naar tekenen van een [[luchtwegbelemmering]]: Vrij ** Voel of geobstrueerd? Het ontbreken van er een luchtstroom is bij mond of neus** Luister naar bijgeluiden wijzen op een geobstrueerdebij de ademhaling** Kijk of er bloed, respectievelijk bedreigde braaksel of andere vreemde voorwerpen in de mondkeelholte aanwezig zijn.** Kijk of er letsels van het aangezicht zijn die de luchtweg.kunnen bedreigen* Vraag het slachtoffer of hij iets in de mond heeft* Kijk of de luchtpijp ([[trachea]]) in het midden staat en of het strottenhoofd ([[larynx]]) er normaal uitziet* Vraag of het slachtoffer pijn in nek of rug heeft en of er andere aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]]* Ga na of het ongevalsmechanisme aanleiding kan geven tot [[wervelletsel]]

1- ===Alarmsymptomen van de Airway Spreek een slachtoffer aan===* Afwezigheid van ademhaling of onvermogen te spreken of hoesten* Gierende ademhaling* Blauwe, vraag rode of paarse verkleuring van de huid ([[cyanose]])* Zig-zag bewegingen bij de naam en wat er gebeurd is. Een pratend slachtoffer heeft een vrije airwayademhaling* Gebruik van hulpademhalingsspieren* Letsels van het aangezicht* Bloed, een bewusteloos slachtoffer mogelijk niet. Voer zo nodig een kinlift braaksel of jawthrust uit. andere vreemde voorwerpen in mond/keelholte

Airway - Obstructie * Indien er een verdenking is op mogelijk [[wervelletsel]]:** Instrueer slachtoffer niet te bewegen en het hoofd stil te houden. Vraag hem geen 'Ja' of 'Nee' te knikken.** Immobiliseer het hoofd en de nek door middel van [[manuele fixatie]] of de [[handgreep van Zach]]. ===Opmerkingen===Een pratend slachtoffer heeft in principe een vrije luchtweg, volledig of gedeeltelij. Een [[bewusteloos]] slachtoffer heeft in principe een bedreigde luchtweg door verslapping van de tongspieren. [[Aangezichtletsels]] en [[allergische reactie]]s kunnen een ernstige bedreiging vormen voor de luchtweg.

Breathing - Ademfrequentie===Onderzoek===* Beoordeel de [[ademfrequentie]]: Deze hoort ongeveer normaal tussen de 12 en de 20 keer per minuut te zijn. - Diepte * Beoordeel de diepte van ademhalingen: Een een oppervlakkige ademhaling wijst op kan passen bij een pijnlijk pijnlijke buik (abdomen ) of borstkas (buikgebroken of gekneusde ribben) of thorax, of ernstige hersenschade. - Kleur * Kijk naar de kleur van het slachtoffer: Cyanose een blauwe verkleuring van lippen en gelaat ([[cyanose]]) wijst op een zuurstoftekort door een insufficiënte ademhaling. - Saturatie* Beoordeel de symmetrie van de borstkas door de kijken en te voelen: Deze hoort hoger dan 95% te zijn, lager kan wijzen op een gebrekkige ademhaling - Komen komen beide thoraxhelften goed en gelijkmatig omhoog? Het achterblijven van een thoraxhelft kan op [[ribfracturen ]] of een [[pneumothorax ]] wijzen. - Trachea* Beoordeel de positie van de luchtpijp ([[trachea]]): Staat staat deze netjes in het midden van de keel? Deze hoort midline te staan, dus in het midden. Een verschoven trachea wijst op een [[spanningspneumothorax]].* Vraag het slachtoffer of hij [[benauwd]] of [[kortademig]] is.

2- Breathing Controleer ===Alarmsymptomen===* Een ademfrequentie onder de 12 of boven de 20 keer per minuut* Afwezigheid van ademhaling. Leg zo mogelijk beide handen op de overgang borstkas/buik om ook een buikademhaling te voelen. Is dit * Cyanose* Grote [[ademarbeid]], gebruik van [[hulpademhalingsspieren]]* Een scheve of verschoven trachea ([[spanningspneumothorax]])* Een opgezwollen thoraxhelft die niet mogelijk, voel en luister dan aan of slecht meedoet met de mond of er een ademhaling is. Schat de ademfrequentie([[spanningspneumothorax]], kijk naar de borstkas en de trachea. [[hematothorax]])* Een zuigende borstwond ([[pneumothorax]])

Breathing ==Circulation=====Onderzoek===* Kijk naar [[ernstige uitwendige bloedingen]]* Beoordeel de [[hartfrequentie]]: deze hoort tussen de 60- 80 slagen per minuut te liggen, een [[hartfrequentie]] van <50/min of >100/min is afwijkend.* Beoordeel de regelmaat ([[hartritme]]): het [[hartritme]] hoort regelmatig te zijn. Een ademfrequentie onder plotselinge pauze tussen de 10 hartslagen, extra slagen of boven een volledig irregulair (onregelmatig) ritme is afwijkend.* Beoordeel de 20 - Cyanose - Een saturatie onder vulling/kracht: een zwakke, snelle pols is een belangrijke waarschuwing voor een te lage bloeddruk ([[hypotensie]]) en [[shock]].* Beoordeel de kleur van de huid: een bleke kleur in het gelaat en van de slijmvliezen is een uiting van shock. Kijk of het slachtoffer zweet of een klamme huid heeft.* Beoordeel de 95% - Een scheve [[capillary refill]]: deze moet binnen 2 seconden weer geheel terug zijn.* Vraag het slachtoffer of verschoven trachea - Een opgezwollen thoraxhelft die niet hij [[pijn op de borst]] heeft en of slecht meedoet hij bekend is met de ademhaling ziekten van het hart.

==Circulation=Alarmsymptomen===Circulation - Hartfrequentie: Deze hoort tussen de 60-80 te liggen. - Regelmaat: Het hartritme hoort regelmatig te zijn. * Een plotselinge pauze tussen hartfrequentie boven de hart-slagen, extra slagen 120 of een volledig irregulair ritme is afwijkend. - Kracht: Een zwakke, snelle pols is een belangrijke waarschuwing voor hypotensie en shock - Bloeddruk: De bovendruk hoort rond de 120 te liggen, de onderdruk rond de 80. Per persoon zit hier heel veel variatie in, onder andere afhankelijk van leeftijd, leefstijl en genetische aanleg. - Kleur: Een bleke kleur in het gelaat en van de slijmvliezen is 60 (hoewel sommige gezonde mensen een uiting rustfrequentie van 50 kunnen hebben) * Ernstig bloedverlies* Tekenen van [[shock. - Aanwezige bloedingen: Een melding ]]* Vertraagde [[capillary refill]]* Afwezigheid van al het aanwezige (actieve) bloedverlies.een pols of bloeddruk* [[Pijn op de borst]], met of zonder uitstraling

3- Circulation Als ===Handelingen===* Stelp ernstige uitwendige bloedingen door druk op de wond of het aanleggen van een [[wonddrukverband]].* Indien er geen gevaar voor de airway oplevert: controleer de polscirculatie aanwezig is, bel [[112]] en start [[reanimatie]]. Voel de frequentie* Indien er tekenen zijn van [[shock]], probeer de regelmaat oorzaak weg te nemen en krachtvolg de aanwijzingen bij [[shock]]. Schat of meet * Indien er [[pijn op de bloeddruk (borst]] is, zet het slachtoffer in een krachtige pols betekent een bloeddruk van >90 systolisch), [[halfzittende houding]] en kijk naar bleekheid, zweten en bloedingenwaarschuw [[112]].

==Disability=Onderzoek===Disability: - Het * Controleer of het slachtoffer bij bewustzijn, aangegeven is met de [[AVPU methode]]* Kijk of er sprake is van een verschil in [[pupilgrootte]] ([[anisocorie]]). 4* Kijk of er bloed of [[hersenvocht]] ([[liquor]]) uit de neus of oren van het slachtoffer komt.* Kijk of er aanwijzingen zijn voor een [[CVA/TIA]] met de [[BeFast]]- Disability De AVPU is als test* Controleer of het slachtoffer goed georiënteerd is al bepaald tijdens (controleer op [[post-traumatische amnesie]]).* Kijk of er aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]] of een [[dwarslaesie]].* Ga na of er sprake kan zijn van een andere stoornis in het aansprekenbewustzijn: [[Aandoeningen:Flauwte|Flauwte]], [[Aandoeningen:Bewusteloosheid|Bewusteloosheid]], [[Intoxicaties:Algemeen|Vergiftigingen]], [[Intoxicaties:AlcoholDrugs|Alcohol en Drugs]], [[Aandoeningen:DiabetesMellitus|Diabetes Mellitus]], [[Aandoeningen:Epilepsie|Epilepsie]], [[Aandoeningen:WarmteKoudeLetsels|Warmte/Koudeletsels]]. Zo niet ===Alarmsymptomen===* Afwezig of dalend bewustzijn* Verschil in pupilgrootte ([[anisocorie]])* Hoofdpijn, bepaal deze alsnog.misselijkheid en/of braken* Uitval van gevoel of motoriek* Tekenen van een (dreigende) dwarslaesie* Langdurige [[amnesie]]* Afwijkende [[BeFAST]]

Disability - Afwezig ===Handelen===* Indien het slachtoffer bewusteloos is:** Waarschuw [[112]]** Zorg voor een vrije luchtweg doormiddel van de [[kinlift]], [[Jawthrust]] of dalend bewustzijn - Tekenen van een [[stabiele zijligging]] (dreigendeniet bij trauma!) dwarslaesie Bij het meten ** Controleer iedere minuut de [[vitale functies]] door herhaling van een alarmsymptoom is het belangrijk niet in paniek te raken, maar meteen te waarschuwen en zo mogelijk zelf de eerste levensreddende handelingen uit te voeren.==Exposure==ABCD

5- En ten slotte… Noteer en meldt de bevindingen! Een voorbeeld van een ABCD toestand ==Exposure=====Onderzoek===* Kijk naar tekenen van een gezond slachtoffer is: “Dit goed aanspreekbare en alerte [[onderkoeling]] ([[hypothermie]])* Bescherm het slachtoffer heeft een vrije, onbedreigde luchtweg zonder bijgeluidentegen verdere afkoeling, bijvoorbeeld met een trachea die midline staat [[reddingsdeken]]* Vraag [[SAMPLE]] uit en verzamel meer informatie over het [[ongevalsmechanisme]] en beide thoraxhelften die goed meekomen, een ademfrequentie de toestand van 15 met een saturatie van 99% waarbij goed doorgeademd wordt, en een regelmatige, krachtige pols het slachtoffer door middel van 75 per minuut met een bloeddruk van 120 over 80, zonder aanwezigheid van bloedingen.”[[anamnese]]

Samenvatting van de ABCD(E) - vitale functies In deze samenvatting op 1 A4‟tje staan alle normale waarden, de afwijkingen en mogelijke behandelingen (schuin gedrukt) van de ABC en D letsels. A - airway Functie[[Categorie: luchtweg, nodig om zuurstofrijke lucht in de longen te krijgen en koolzuurgas (CO2) kwijt te raken. Normaal: Vrij, zonder bijgeluiden Aandoeningen: -Obstructie door de tong bij bewusteloosheid → Kinlift/jawthrust/mayo tube/intubatie -Obstructie door een object → Verwijderen object/tracheotomie -Verbranding van de luchtwegen → Intubatie/toedienen zuurstof -Aspiratie (verslikking) in vocht (bloed, braaksel) → Wegzuigen vloeistof B - breathing Functie: Lucht van buiten naar binnen en andersom transporteren, bloed voorzien van zuurstof en zuiveren van CO2. Normaal: Frequentie tussen 10 en 20, beide thoraxhelften gelijk opkomen en dalen, saturatie tussen de 95-100%, geen cyanose, geen gebruik van hulpademhalingsspieren, trachea midline. Aandoeningen: -Respiratoire insufficiëntie (desaturatie/tachypnoe) → extra zuurstof toedienen/intubatie -Apneu (ademstilstand) → Beademing/intubatie -Hyperventilatie → Ademoefeningen (Let op, niet alle patiënten met een tachypnoe hebben een hyperventilatie. Pas op respiratoire insufficiëntie!) C - circulation Functie: Zuurstofrijk bloed naar de weefsels en CO2/zuurstofarm bloed naar de longen brengen. Normaal: Regelmatige hartfrequentie tussen de 60-100, systolische bloeddruk rond de 120 maar in ieder geval boven de 90, geen bleke of koude vingers, geen tekenen van bloedverlies. Aandoeningen: -Shock → Infusietherapie, bloedverlies stoppen -Tachycardie (pijn, bloedverlies) → Infusietherapie, pijnstilling -Afwezige circulatie → Indien omstandigheden het toelaten: reanimatie -Uitwendige bloeding → Stelpen -Inwendige bloeding → Infusietherapie en zo snel mogelijk naar ziekenhuis vervoeren D - disability Functie: Normaal menselijk functioneren mogelijk maken. Normaal: Alert, EMV-score van 15. Geen uitval of tintelingen. Aandoeningen : -Bewustzijnsdaling → Controleren ABC en pupillen, eventueel meten glucose -Tekenen van ruggenmergletsel → Immobiliseren15 DEEL 2 ALS assistentieABCDE]]