12 Werken {{Status| |mainauthor= [[Pim]] |supervisor= [[Pim]] |coauthor= [[]]|controller= |niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Concept]]}} Deze pagina beschrijft de uitvoering van de '''ABCDE methodiek'''. Om deze pagina goed te kunnen gebruiken, lees eerst de andere pagina's over het protocol, te beginnen bij de [[ABCDE:Inleiding]]. Tevens is het nuttig om de pagina over de [[vitale functies]] te lezen. Deze pagina is slechts een richtlijn en is geen vervanging voor het volgen van een (basis) Eerste Hulp opleiding met herhalings- en verdiepingslessen. ==Danger==* Let op gevaar* Observeer de ongevalssituatie en kijk naar:** Instortingsgevaar** Brand- of explosiegevaar** Aanwezigheid van giftige gassen** Onveilige verkeerssituatie* Ga kortstondig het [[ongevalsmechanisme]] na door observatie van de situatie en door het ABCDE protocol stellen van vragen aan het slachtoffer en omstanders* Ga na of er sprake was van een [[hoogenergetisch trauma]] ==Response==* Observeer de reactie van het slachtoffer bij de benadering* Spreek het slachtoffer luid en duidelijk aan** Stel je voor aan het slachtoffer en vraag naar zijn naamIn dit hoofdstuk wordt herhaald welke controles uitgevoerd moeten worden ** Vraag kortstondig uit wat er gebeurd is en wat zijn klachten zijn* Bij geen reactie: schud voorzichtig aan beide schouders* Scoor de beste reactie doormiddel van [[AVPU]] ==Shout for help==* Vraag een omstander of collega om bij je te blijven ==Airway and C-Spine=====Onderzoek===* Controleer of er een vrije luchtweg is en kijk naar tekenen van een [[luchtwegbelemmering]]:** Voel of er een luchtstroom is bij mond of neus** Luister naar bijgeluiden bij de ademhaling** Kijk of er bloed, braaksel of andere vreemde voorwerpen in de waarden mondkeelholte aanwezig zijn.** Kijk of er letsels van het aangezicht zijn die daar de luchtweg kunnen bedreigen* Vraag het slachtoffer of hij iets in de mond heeft* Kijk of de luchtpijp ([[trachea]]) in het midden staat en of het strottenhoofd ([[larynx]]) er normaal uitziet* Vraag of het slachtoffer pijn in nek of rug heeft en of er andere aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]]* Ga na of het ongevalsmechanisme aanleiding kan geven tot [[wervelletsel]] ===Alarmsymptomen van de Airway===* Afwezigheid van ademhaling of onvermogen te spreken of hoesten* Gierende ademhaling* Blauwe, rode of paarse verkleuring van de huid ([[cyanose]])* Zig-zag bewegingen bij horen. Airway de ademhaling* Gebruik van hulpademhalingsspieren* Letsels van het aangezicht* Bloed, braaksel of andere vreemde voorwerpen in mond/keelholte ===Alarmsymptomen van de C-Spine===* Verdacht [[ongevalsmechanisme]], [[hoogenergetisch trauma]]* Pijn in de nek of rug* Uitval van gevoel of motoriek in armen of benen ===Handelingen===* Indien er geen vrije luchtweg is, maak de luchtweg vrij door middel van:** Verwijder losse voorwerpen uit de mond of vraag het slachtoffer deze uit de mond te halen** Verwijder knellende kleding rond de hals en borstkas* Indien het slachtoffer bewusteloos is, maak de luchtweg vrij doormiddel van de:** De [[chinlift]]** De [[jaw- Luchtwegthrust]]** De [[stabiele zijligging]] (niet bij trauma!)* Indien er sprake is van een volledige [[luchtwegbelemmering]]: Vrij ** Geef 5 slagen tussen de schouderbladen, gevolgd door 5 maal de [[Heimlich]] manoeuvre * Indien er een verdenking is op mogelijk [[wervelletsel]]:** Instrueer slachtoffer niet te bewegen en het hoofd stil te houden. Vraag hem geen 'Ja' of geobstrueerd? Het ontbreken 'Nee' te knikken.** Immobiliseer het hoofd en de nek door middel van luchtstroom [[manuele fixatie]] of bijgeluiden wijzen op de [[handgreep van Zach]]. ===Opmerkingen===Een pratend slachtoffer heeft in principe een vrije luchtweg. Een [[bewusteloos]] slachtoffer heeft in principe een geobstrueerde, respectievelijk bedreigde luchtwegdoor verslapping van de tongspieren. [[Aangezichtletsels]] en [[allergische reactie]]s kunnen een ernstige bedreiging vormen voor de luchtweg. ==Breathing - Ademfrequentie=====Onderzoek===* Beoordeel de [[ademfrequentie]]: Deze hoort ongeveer normaal tussen de 12 en de 20 keer per minuut te zijn. - Diepte * Beoordeel de diepte van ademhalingen: Een een oppervlakkige ademhaling wijst op kan passen bij een pijnlijk pijnlijke buik (abdomen ) of borstkas (buikgebroken of gekneusde ribben) of thorax, of ernstige hersenschade. - Kleur * Kijk naar de kleur van het slachtoffer: Cyanose een blauwe verkleuring van lippen en gelaat ([[cyanose]]) wijst op een zuurstoftekort door een insufficiënte ademhaling. - Saturatie* Beoordeel de symmetrie van de borstkas door de kijken en te voelen: Deze hoort hoger dan 95% te zijn, lager kan wijzen op een gebrekkige ademhaling - Komen komen beide thoraxhelften goed en gelijkmatig omhoog? Het achterblijven van een thoraxhelft kan op [[ribfracturen ]] of een [[pneumothorax ]] wijzen. - Trachea* Beoordeel de positie van de luchtpijp ([[trachea]]): Staat staat deze netjes in het midden van de keel? Deze hoort midline te staan, dus in het midden. Een verschoven trachea wijst op een [[spanningspneumothorax]].* Vraag het slachtoffer of hij [[benauwd]] of [[kortademig]] is. ===Alarmsymptomen===* Een ademfrequentie onder de 12 of boven de 20 keer per minuut* Afwezigheid van ademhaling* Cyanose* Grote [[ademarbeid]], gebruik van [[hulpademhalingsspieren]]* Een scheve of verschoven trachea ([[spanningspneumothorax]])* Een opgezwollen thoraxhelft die niet of slecht meedoet met de ademhaling ([[spanningspneumothorax]], [[hematothorax]])* Een zuigende borstwond ([[pneumothorax]]) ===Handelingen===* Indien het slachtoffer acuut benauwd en aanspreekbaar is:** Verwijder knellende kleding rond de hals en borstkas** Laat hem in een [[halfzittende houding]] recht op zitten** Indien opgeleid om zuurstof te geven: geef [[zuurstof]]* Indien er geen ademhaling aanwezig is:** Controleer of de luchtweg goed vrijgemaakt is met de [[chinlift]]** Waarschuw 112** Start [[reanimatie]] ==Circulation - Hartfrequentie=====Onderzoek===* Kijk naar [[ernstige uitwendige bloedingen]]* Beoordeel de [[hartfrequentie]]: Deze deze hoort tussen de 60-80 slagen per minuut te liggen, een [[hartfrequentie]] van <50/min of >100/min is afwijkend. - Regelmaat* Beoordeel de regelmaat ([[hartritme]]): Het het [[hartritme ]] hoort regelmatig te zijn. Een plotselinge pauze tussen de hart-slagenhartslagen, extra slagen of een volledig irregulair (onregelmatig) ritme is afwijkend. - Kracht* Beoordeel de vulling/kracht: Een een zwakke, snelle pols is een belangrijke waarschuwing voor een te lage bloeddruk ([[hypotensie ]]) en [[shock - Bloeddruk: De bovendruk hoort rond ]].* Beoordeel de 120 te liggen, kleur van de onderdruk rond de 80. Per persoon zit hier heel veel variatie in, onder andere afhankelijk van leeftijd, leefstijl en genetische aanleg. - Kleurhuid: Een een bleke kleur in het gelaat en van de slijmvliezen is een uiting van shock. - Aanwezige bloedingenKijk of het slachtoffer zweet of een klamme huid heeft.* Beoordeel de [[capillary refill]]: Een melding deze moet binnen 2 seconden weer geheel terug zijn.* Vraag het slachtoffer of hij [[pijn op de borst]] heeft en of hij bekend is met ziekten van al het aanwezige hart. ===Alarmsymptomen===* Een hartfrequentie boven de 120 of onder de 60 (actievehoewel sommige gezonde mensen een rustfrequentie van 50 kunnen hebben) * Ernstig bloedverlies. Disability: - Het bewustzijn* Tekenen van [[shock]]* Vertraagde [[capillary refill]]* Afwezigheid van een pols of bloeddruk* [[Pijn op de borst]], aangegeven met of zonder uitstraling ===Handelingen===* Stelp ernstige uitwendige bloedingen door druk op de AVPU methodewond of het aanleggen van een [[wonddrukverband]].* Indien er geen circulatie aanwezig is, bel [[112]] en start [[reanimatie]]. De praktijk in 5 stappen Onderneem nu om een goede ABCD controle uit * Indien er tekenen zijn van [[shock]], probeer de oorzaak weg te voeren nemen en volg de volgende stappenaanwijzingen bij [[shock]]. Let * Indien er [[pijn op de overeenkomsten met borst]] is, zet het EHBO protocol! 1- Airway Spreek slachtoffer in een [[halfzittende houding]] en waarschuw [[112]]. ==Disability== ===Onderzoek===* Controleer of het slachtoffer aan, vraag bij bewustzijn is met de naam en wat [[AVPU methode]]* Kijk of er gebeurd sprake is. Een pratend slachtoffer heeft van een vrije airway, een bewusteloos slachtoffer mogelijk nietverschil in [[pupilgrootte]] ([[anisocorie]]). Voer zo nodig een kinlift * Kijk of er bloed of jawthrust [[hersenvocht]] ([[liquor]]) uitde neus of oren van het slachtoffer komt. 2* Kijk of er aanwijzingen zijn voor een [[CVA/TIA]] met de [[BeFast]]- Breathing test* Controleer de ademhalingof het slachtoffer goed georiënteerd is (controleer op [[post-traumatische amnesie]]). Leg zo mogelijk beide handen op de overgang borstkas/buik om ook * Kijk of er aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]] of een buikademhaling te voelen[[dwarslaesie]]. Is dit niet mogelijk, voel en luister dan aan de mond * Ga na of er sprake kan zijn van een ademhaling is. Schat de ademfrequentieandere stoornis in het bewustzijn: [[Aandoeningen:Flauwte|Flauwte]], [[Aandoeningen:Bewusteloosheid|Bewusteloosheid]], [[Intoxicaties:Algemeen|Vergiftigingen]], kijk naar de borstkas [[Intoxicaties:AlcoholDrugs|Alcohol en de trachea. 3- Circulation Als het geen gevaar voor de airway oplevertDrugs]], [[Aandoeningen:DiabetesMellitus|Diabetes Mellitus]], [[Aandoeningen: controleer de pols. Voel de frequentieEpilepsie|Epilepsie]], de regelmaat en kracht[[Aandoeningen:WarmteKoudeLetsels|Warmte/Koudeletsels]]. Schat ===Alarmsymptomen===* Afwezig of meet de bloeddruk dalend bewustzijn* Verschil in pupilgrootte (een krachtige pols betekent een bloeddruk van >90 systolisch[[anisocorie]])* Hoofdpijn, misselijkheid en kijk naar bleekheid, zweten en bloedingen. 4- Disability De AVPU is als het goed is al bepaald tijdens het aanspreken. Zo niet, bepaal deze alsnog. 5- En ten slotte… Noteer en meldt de bevindingen! Een voorbeeld /of braken* Uitval van een ABCD toestand gevoel of motoriek* Tekenen van een gezond (dreigende) dwarslaesie* Langdurige [[amnesie]]* Afwijkende [[BeFAST]] ===Handelen===* Indien het slachtoffer bewusteloos is: “Dit goed aanspreekbare en alerte slachtoffer heeft ** Waarschuw [[112]]** Zorg voor een vrije, onbedreigde luchtweg zonder bijgeluidendoormiddel van de [[kinlift]], met [[Jawthrust]] of [[stabiele zijligging]] (niet bij trauma!)** Controleer iedere minuut de [[vitale functies]] door herhaling van ABCD * Indien er een trachea die midline staat verdenking is op mogelijk [[wervelletsel]]:** Instrueer slachtoffer niet te bewegen en het hoofd stil te houden. Vraag hem geen 'Ja' of 'Nee' te knikken.** Immobiliseer het hoofd en beide thoraxhelften die goed meekomen, een ademfrequentie de nek door middel van [[manuele fixatie]] of de [[handgreep van 15 met Zach]].** Voer bij een saturatie [[bewusteloos]] slachtoffer voorzichtig de [[kinlift]] uit zonder het hoofd te kantelen. Houdt het hoofd gefixeerd. ==Exposure=====Onderzoek===* Kijk naar tekenen van 99% waarbij goed doorgeademd wordt, en een regelmatige[[onderkoeling]] ([[hypothermie]])* Bescherm het slachtoffer tegen verdere afkoeling, krachtige pols van 75 per minuut bijvoorbeeld met een bloeddruk [[reddingsdeken]]* Vraag [[SAMPLE]] uit en verzamel meer informatie over het [[ongevalsmechanisme]] en de toestand van 120 over 80, zonder aanwezigheid het slachtoffer door middel van bloedingeneen [[anamnese]] ==Secondary survey==In de secondary survey wordt het slachtoffer verder onderzocht op verwondingen. Zie ook [[top-teen onderzoek]].” [[Categorie:ABCDE]]
