Wijzigingen

Inleiding{{Status| Het bewegingsapparaat van de mens bestaat onder andere uit botten, spieren, pezen en gewrichten.|mainauthor= [[Pim]]Dit apparaat stelt ons in staat de vele bewegingen van alledag uit te voeren en zware inspanningen te|coauthor= [[]]leveren. Maar juist door deze belastingen kan letsel hieraan frequent optreden. Vooral bij sport en|controller= traumata moet het bewegingsapparaat het vaak ontgelden.|supervisor= [[Pim]] Het onderzoek van het bewegingsapparaat wordt niet standaard uitgevoerd, slechts op indicatie als hetslachtoffer klachten aangeeft of wanneer het ongevalsmechanisme de verdenking geef top letsens vanhet bewegingsapparaat.ICE-regel en drukverbandDe basis voor de behandeling van weke delen letsel (spieren, pezen, ligamenten) is de ICE-regel.· ICE: koelen gedurende 15 minuten met koud water of een coldpack of ijs (niet direct op dehuid, maar met een handdoek of iets dergelijks ertussen) op het aangedane lichaamsdeelleggen.· Immobilisatie: zorg ervoor dat het lichaamsdeel niet meer wordt bewogen· Compressie: door middel van een drukverband· Elevatie: leg het lichaamsdeel hoog, bij de armen door middel van een mitella of brede dasHet koelen vermindert de bloedtoevoer en verzacht de pijn. Bovendien vertraagt het de stofwisseling inhet aangedane weefsel. Hierdoor treedt minder celschade op. Men doet dit minimaal 10 minuten en na15 minuten is het effect vrijwel uitgewerkt. Compressie en elevatie zijn nodig om de verminderdebloedtoevoer in stand te houden waardoor er onder andere minder zwelling ontstaat.Bij het toepassen van de ICE-regel kan voor compressie het beste een drukverband worden gebruikt.Dit verband bestaat uit synthetische watten en een elastische zwachtel. Ook hierbij wordt de basis vanverbandleer aangehouden, zoals in de rol kijken en naar het hart toewerken. De synthetische wattenworden met de ‘plakrand’ naar boven aangelegd, zodat de elastische zwachtel goed kan blijven zitten.Een drukverband heeft als doel druk uit te oefenen (zwelling tegengaan) en het gewricht te stabiliseren.Controleer na het aanleggen altijd of er geen sprake is van tintelingen of blauw worden van de huid.Mogelijk zijn er dan zenuwen of bloedvaten bekneld geraakt. Verwijder eventuele sieraden om problemen van stuwing te voorkomen Leg de synthetische watten egaal en ruim aan Zorg dat bij het begin en het uiteinde een dubbele laag synthetische watten ligt Leg de elastische zwachtel zodanig aan dat er aan weerszijden ongeveer 2 cm overblijft met 2|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/3overlap. Rol af naar het hart toe en zorg ervoor dat er lichte druk op het gewricht komt te staan Vraag of het drukverband comfortabel zit en of het slachtoffer geen koude of tintellende vingersheeft, controleer eventueel de capillaire refill. Indien deze vertraagd of afwezig is, zit hetverband waarschijnlijk te strakGevorderd]] Adviseer het slachtoffer bij blijvende pijnklachten in de dagen na het ongeval naar de huisarts te|status= [[Handleiding#Status|Concept]]gaan, omdat er mogelijk toch een breuk is of andere schade aan het gewricht.}}

==Gewrichtsletsels==PathofysiologieIn de EHBO hebben Het '''bewegingsapparaat''' is een belangrijk en onmisbaar deel van het menselijk lichaam. Zonder het bewegingsapparaat zouden we voornamelijk niet in staat zijn ons voort te maken bewegen, ons werk te doen of zelfs maar recht op te staan. Het bewegingsapparaat krijgt veel te verduren, het wordt het hele leven gebruikt en moet zich aanpassen aan zeer wisselende omstandigheden in het dagelijks leven. Het bewegingsapparaat is opgebouwd uit het skelet, bestaande uit botten die door pezen en gewrichten verbonden worden. Onze spieren zijn met twee soorten letsels pezen verbonden aan gewrichten: distories botten enluxatieszorgen voor zeer diverse bewegingsmogelijkheden. Distorsies Letsels aan eht bewegingsapparaat komen zeer vaak voor, van een eenvoudige verstuiking als men zich verstapt tot zeer ernstige fracturen (in botbreuken) bij grote ongevallen. Op deze pagina worden de volksmond bekend als verstuikingen) zijn algemene letsels besproken.   Ga naar '[[Bewegingsapparaat|Letsels aan het bewegingsapparaat op locatie]]' voor letsels waarbij in specifieke delen van het bewegingsapparaat.  ==Letsels aan het gewrichtskapsel isbot==overrekt als gevolg Botletsels zijn in de regel fracturen, ofwel breuken van een traumabot. In geval van ernstige overrekkingen Botbreuken kunnen de ligamenten van ontstaan door direct geweld op het bot, zoals een harde klap tegen hetkapsel zelfs scheuren en ontstaat er scheenbeen, of door indirect geweld, zoals bij een hemarthros (bloed val op gestrekte arm, waarbij het sleutelbeen het zwakste bot in de gewrichtsholte)schakel is en breekt.Luxaties zijn ontwrichtingenDaarnaast maken we nog onderscheid tussen open en gesloten fracturen. Om Bij een gewricht soepel te laten bewegen bestaat gesloten fractuur blijft de huid intact en treedt er een glijmechanismeover twee oppervlaktenzwelling en hematoomvorming op. Bij de schouder een open botbreuk is dat bijvoorbeeld er een kogel-kom mechanismewond ontstaan doordat de scherpe uiteinden van het bot door de huid zijn gegaan. Als dit contactverbroken Soms is er alleen een wond, soms steekt het bot nog door de huid heen. Hierbij kan dan ook veel schade aan omringend weefsel en structuren worden aangericht. Een open fractuur brengt een trauma spreekt men van groot infectierisico met zich mee omdat er een luxatie, of opening met de buitenwereld bestaat en ziektekiemen in dit geval een schouder uit de komwond kunnen komen. Ditkan bij elk gewricht in <br><br>Pols-, hand- en vingerfracturen komen het lichaam voorkomenmeest frequent voor, gevolgd door onderbeenfracturen. Vanwege de vorm Bij ouderen worden als gevolg van botontkalking (osteoporose) het gewricht komt meest fracturen van de pols en heup gezien. Een bijzonder type fractuur is de stressfractuur, waarbij een bot door overmatige belasting spontaan breekt. Een bekende stressfractuur is de marsfractuur, waarbij een luxatie vande schouder middenvoetsbeentjes gebroken is door het meeste voorlopen van lange afstanden.deze ===Symptomen en klachten===Bij De meeste fracturen zijn eenvoudig te herkennen en kunnen aan de hand van het [[ongevalsmechanisme]] al verwacht worden. Er is altijd pijn en vaak is er sprake van een distorsie treedt abnormale stand van het aangedane lichaamsdeel. Ter plaatse van de fractuur is er zwelling. Soms is er direct pijn opgeknars van bot te horen, meestal gepaard gaande met zwellingals de uiteinden van de breuk langs elkaar bewegen. Differentiatie tussen Indien er geen standsafwijking is en men twijfelt aan het bestaan van eenfractuur kan men [[asdrukpijn]] testen, waarbij het bot bij twee uiteinden (meestal gewrichten) wordt gepakt en distorsie voorzichtig de twee helften naar elkaar toe worden gedrukt. Indien dit pijn geeft is vaak moeilijk op basis er sprake van de symptomen[[asdrukpijn]], wat redelijk specifiek is voor een fractuur. Het ongevalsmechanisme zegt veelmeer<br><br> In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt zijn botten zeer goed doorbloed, zowel in het bot zelf als in het beenmerg. Dit betekent dat bij een fractuur een forse bloeding kan optreden, zeker in de grotere botten. De meest voorkomende distorsie Hierdoor kan als gevolg van ([[inwendig bloedverlies]]) een [[shock]] optreden, terwijl aan de buitenzijde van het lichaam geen bloeding te zien is . Een fractuur van het zogenaamde inversietrauma bovenbeen kan bijvoorbeeld al 1,5 liter bloedverlies geven! <br>Afhankelijk van de locatie van de enkelfractuur kunnen scherpe botsplinters omliggende structuren beschadigen, met bijvoorbeeld een [[pneumothorax]] als gevolg van ribfracturen. Bij ditinversietrauma klapt De een scherpe botpunt kan echter ook door de voet naar binnen huid prikken en worden zodoende een open wond veroorzaken, de laterale banden overrektzogenaamde [[open fractuur]] of [[open botbreuk]]. EversietraumataDit is een speciale categorie botbreuken (hierbij klapt de enkel “naar buiten”en [[huidverwondingen]]) komen minder vaak voor omdat er behalve een standsafwijking ook een groot [[infectie]]gevaar is doordat de enkelbanden aan beschermende werking van de binnenkantveel steviger zijnhuid verstoord is en [[ziektekiemen]] direct toegang hebben tot het bot.Ottawa Ankle RulesEr bestaan enkele regels Ook kan door de fractuur de bloedvoorziening in het aangedane lichaamsdeel in gevaar komen. Hierbij wordt het lichaamsdeel bleek en koud. Dit is altijd een reden om snel medische hulp te bepalen of zoeken.Zeldzamer is het optreden van een slachtoffer met enkelletsel vet[[embolie]], waarbij er door de fractuur vetdeeltjes uit het beenmerg in de bloedsomloop terecht komen en een röntgenfoto vereist op [[longembolie]] of [[herseninfarct]] veroorzaken.<br><br>In de praktijk is het vaak lastig om definitief deSEHdiagnose te stellen. In Een röntgenfoto in het veld zijn deze echter [[ziekenhuis]] zal dan ook nuttig om uitsluitsel geven. Men gaat in principe uit van een onderscheid te maken (zie figuur 12fractuur, tot het tegendeel bewezen is.3) {| class="wikitable"|-! Lichaamsdeel !! Bloedverlies !! Zie ook:· Drukpijn achter |-| Bovenarm || 100-800ml || [[Gebroken bovenarm]]|-| Onderarm || 50-400ml || [[Gebroken onderarm]]|-| Bekken || 500-5000ml || [[Bekkenletsel]]|-| Bovenbeen || 300-2000ml || [[Gebroken bovenbeen]]|-| Onderbeen || 100-1000ml || [[Gebroken onderbeen]]|} ===Handelen===De algemene principes bij de mediale malleolusbehandeling van fracturen door eerstehulpverleners zijn als volgt:· Drukpijn achter * Geef steun en rust aan de laterale malleolusfractuur· Drukpijn op * Koel de plaats van de basis fractuur 10-15 minuten met stromend water of een [[coldpack]]* [[Stabiliseren van een botbreuk|Stabiliseer de 5e metatarsalebotbreuk]] indien mogelijk, voorkom onnodige beweging· Drukpijn op het os naviculare** De wijze van stabilisatie is afhankelijk van de plaats van de fractuur· Geen gewicht erop kunnen zetten ** Maak indien nodig een [[dekenrol]] of slechts vier stappen kunnen zetten [[spalk]]* Indien er sprake is van een open fractuur, dek dan de wond af met een snelverband en kleefpleister* Ben bij fracturen van grote botten bedacht op de SEH[[shock]] ===Fracturen===[[Heupfractuur]], [[Polsfractuur]], [[Enkelfractuur]] Als ==Letsels aan één van deze voorwaarden gewrichten==Gewrichten zijn functionele verbindingen tussen botten die bewegingen mogelijk maken. Deze gewrichten hebben het zwaar te verduren en vangen regelmatig forse schokken op. Een gewricht is voldaanopgebouwd uit bot, gewrichtsvlakken, kraakbeen, kapsel en ligamenten (pezen die een gewricht verbinden). De belangrijkste gewrichtletsels spelen zich af in de ligamenten, het kapsel en het kraakbeen. Er zijn twee groepen gewrichtletsels: [[verstuikingen]] ([[distorsies]]) en [[ontwrichtingen]] ([[luxaties]]) ('uit de klachten verdacht voor kom'). Een [[verstuiking]] ontstaat doordat overmatige rek wordt uitgeoefend op de ligamenten die het gewricht bijeen houden. Hierbij kan schade ontstaan aan het ligament, maar ook aan het gewrichtskapsel en kraakbeen. Er kan sprake zijn van lichte overrekking, maar ook kunnen er scheuren in het ligament en kapsel ontstaan. Er ontstaat dan een breuk bloeding in en zal een fotogemaakt moeten wordenrond het gewricht. Uiteraard dient er bij Gebruik voor beoordeling van enkelletsels de hand liggende fractuurverschijnselen direct om[[Ottawa Ankle Rules]]. hulp gevraagd te worden. Maar ook bij Een [[ontwrichting]] wordt in de afwezigheid van volksmond 'uit de ankle rules kan men alsnog besluitennaar kom' genoemd. Het gewricht is niet meer op de SEH te gaanjuiste plaats, bijvoorbeeld bij veel pijndoor een plotselinge kracht aan het ledemaat.Figuur 12De [[schouderluxatie]] komt het meeste voor.3Bij een luxatie staat kan schade ontstaan aan het gewrichtsvlak, het gewricht in een abnormale standkraakbeen en de ligamenten. Soms raken ook omliggende structuren zoals spieren, dit pezen en zenuwen beschadigd. ===Symptomen en klachten===Een verstuiking is altijd pijnlijk en er treedt meestal goed te zienzwelling op van het aangedane gewricht doordat er bloed en vocht buiten de vaten komt. De zwelling is vaak warm en rood, en kan later blauw verkleuren. Verder Soms is er ook functiebeperking van hetgewricht niet . Het is soms lastig om het verschil te bewegen maken tussen een fractuur en voelt de gewrichtskom leeg aaneen verstuiking. In het [[ziekenhuis]] kan men met een röntgenfoto een fractuur uitsluiten. Een  Bij een ontwrichting of [[luxatie ]] is er meestal een abnormale stand van het gewricht. Er is veel pijn en de functie is zeer pijnlijkernstig beperkt. Het slachtofferdurft vaak wil het gewricht totaal niet te bewegen. Zoals net al vermeld Soms iser ook sprake van schade aan vaten en zenuwen, gebeuren waardoor de meeste luxaties aande schouder. Hierbij bloedtoevoer verminderd is en het ledemaat bleek wordt en het gevoel verminderd is er vaak een bult aan de voorzijde schuin onder de schouder te zien.5BOSA2 – Vaardigheden 154 Acute Geneeskunde===Handelen===GewrichtsletselsDe algemene principes bij de behandeling van verstuikingen en ontwrichtingen door eerstehulpverleners zijn als volgt:DistorsiePas de (R)ICE regel:· ICE toepassen* Geef steun en rust aan het aangedane gewricht* Koel de plaats van de fractuur 10-15 minuten met stromend water of een [[coldpack]]* Immobiliseer het aangedane lichaamsdeel, staak inspanning* Leg bij verstuikingen een [[drukverband]] aan* Houdt bij verstuikingen het aangedane lichaamsdeel omhoog· Laat door ** Geef bij letsels aan de onderarm een arts nakijkenmitella· Bij twijfel ** Geef bij letsels aan de diagnose: behandel alsof bovenarm en schouder een brede das* Stuur het slachtoffer bij twijfel over de aanwezigheid van een breuk is en stuur door fractuur naar een arts* Stuur ieder slachtoffer met een ontwrichting naar het ziekenhuiseen arts {| class="wikitable"|-Luxatie! Let op:· Nooit |-| Plaats een ontwricht lichaamsdeel '''nooit''' zelf reponeren· Steun geven als het mogelijk isterug, bv. door brede das (bij schouderluxatie) of mitella(elleboog/pols)· Probeer zo min mogelijk dat kan ernstige schade aan het gewricht te komen, dit is vaak erg pijnlijkveroorzaken!|}· Doorsturen naar de Spoedeisende Hulp==Spier- en peesletsels==Spier en peesletsels kunnen zowel ontstaan door direct trauma als door indirect trauma. Bij spieren kunnen een direct trauma is er krampeneen kracht die rechtstreeks op de spier inwerkt, kneuzingen en scheuren optredenzoals een klap.In geval van Bij een indirect trauma komt er overmatige spanning op een spier te staan door een spierkramp moet men onverwachte beweging of overbelasting, waardoor scheuren in de aangedane spier en/of pezen ontstaan. Ook kan er in de kant spier kramp ontstaan als gevolg van vermoeidheid of overbelasting<br><br>Bij een direct trauma treedt [[kneuzing]] ([[contusie]]) van de antagonerende richtingduwenspier en weefsels op, bijvoorbeeld bij kramp als gevolg van het samendrukken van kuitspier de tenen omhoog duwenhuid, onderhuidse weefsels en spier op een onderliggend bot.Kneuzingen zijn net als elke andere weke delen kneuzing Dit leidt tot bloedingen in de vorm van weefsels. Er is lokale pijn, zwelling, roodheid en [[hematoom]] vorming ([[bloeduitstorting enpijn]]). Dit Soms is prima te behandelen met de ICE-methodeer ook functiebeperking.<br><br>Bij extreme rekbelastingen zoals springen en sprinten (vaak na onvoldoende warming-up enrekoefeningenplotselinge) kunnen overbelasting van een spier kan er [[spierscheuring]] optreden in de spier zelf, of aan de pezen die de spieren of omringende aanhechtingen scheurenmet de botten en gewrichten verbinden. Er ontstaat een plotselingehevige pijn. De kuitspier (m. gastrocnemicus) is hier berucht om en wordt ook wel Bij een zweepslaggenoemd. De ICE-methode volledige afscheuring is hier wederom de aangewezen behandeling.Een pees kan afscheuren van zijn aanhechtingsplaats op het bot. Dit kan men herkennen doordat functie ernstig beperkt en zal debijbehorende spier niet meer functioneertwerken. Bij een achillespeesruptuur Hierdoor kan je de voet het aangedane lichaamsdeel niet meer naarbeneden duwen (plantairflexie)functioneren. Vaak voelde het slachtoffer iets knappen en zit er Er is vaak een kuiltje te voelen op de plekplaats waar de pees normaal gesproken zitvan het bot is afgescheurd. Bij een ruptuur van de patellapees kan Soms heeft het slachtoffer een knap gevoeld. Een scheuring in de knie nietmeer actief strekken spier zelf is pijnlijk en is er een hoogstand leidt als gevolg van de patellapeesbloedverlies tot forse zwelling [[bloeduitstorting]]. Aangezien de pees gehecht zalmoeten worden<br><br>Spierkramp kenmerkt zich door het plotseling optreden van pijn in een spier, moet het slachtoffer doorgestuurd worden naar het ziekenhuis. Pees- en bandletselsaan gevoel alsof er een knoop in de handen worden vaak over het hoofd gezienspier zit. Het Doorgaans is dus belangrijk om hieraan te denken,bijvoorbeeld bij snijwonden aan de handendat een teken van onvoldoende opwarming of van overbelasting.Wees erop bedacht dat spieren veel beter doorbloed zijn dan pezen. Dit betekent dat spieren snellerzullen genezen dan pezenZie ook: [[Spierscheuring]], [[Achillespeesruptuur]], [[Tennisarm]], [[Golfarm]], [[Springersknie]], [[Voetbalknie]], [[Logesyndroom]], maar ook dat bij letsel meer bloedverlies kan optreden[[Etalagebenen]]. Vooral  ===Handelen===De algemene principes bij inspanningde behandeling van kneuzingen en spierscheuren door eerstehulpverleners zijn als volgt:zijn Pas de spieren extra goed doorbloed.(R)ICE regel:Bij spier- * Geef steun en peesletsels komt rust aan het vaak neer op het oordeel aangedane gewricht* Koel de plaats van de EHBOfractuur 10-er welk soort hulp er 15 minuten met stromend water of een [[coldpack]]* Immobiliseer het aangedane lichaamsdeel, staak inspanning* Leg bij kneuzingen en spierscheuringen een [[drukverband]] aan tepas moet komen. Aangezien * Houdt bij kneuzingen en spierscheuringen het aangedane lichaamsdeel omhoog** Geef bij letsels aan de ernst van het letsel enorm kan verschillen moet er onderarm een inschattingmitellagemaakt worden. Alarmerende symptomen zijn functiebeperking van spier/gewricht, veel zwelling ** Geef bij letsels aan de bovenarm enschouder een brede dasshock. In de meeste gevallen zal * Stuur het slachtoffer dan ook bij twijfel over de aanwezigheid van een fractuur naar de SEH een arts* Stuur ieder slachtoffer met een spier of huisarts worden doorverwezen.peescheuring altijd naar een artsVerder lezenAcute GeneeskundeOrthopedieZiekten in de huisartsenpraktijkEerste Hulp bij Sportongevallen, Oranje Kruis5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 155[[Categorie:Bewegingsapparaat]]