Wijzigingen

Hoofdstuk 10 Thermische letsels{{Status| Thermische letsels ontstaan door warme en koude invloeden die inwerken op het lichaam. Er zijnverschillende categorieën te onderscheiden|mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]· brandwonden|coauthor= [[]]o door warmte|controller= o door chemische vloeistoffeno door elektriciteit|supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] · elektriciteitsletsel|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] · bevriezing|status= [[Handleiding#Status|Concept]]Brandwonden}}InleidingJaarlijks verbranden ongeveer 65.000 mensen zich, de één erger dan de ander. Hiervan worden jaarlijks1550 slachtoffers opgenomen in '''Thermische letsels''' is een ziekenhuis en nog eens 400 mensen behandeld in eenbrandwondencentrum. Brandwonden komen in alle leeftijdscategorieën verzamelnaam voor. Onder 0-4-jarigen is verwondingen ontstaan door deincidentie echter twee maal zo hoog als in oudere leeftijdsgroepen. Onder jonge kinderen worden vooraljongentjes getroffen, bij ouderen vooral vrouwen. Waarschijnlijk spelen huishoudelijke bezighedenhierbij een rol.De lagere sociale klassen zijn onder de slachtoffers oververtegenwoordigd. In de zomer wordt eenhogere incidentie waargenomen.PathofysiologieOnder brandwonden wordt rechtstreekse weefselschade van de huid verstaan die het gevolg is vaninwerking van warmtetemperatuur, wrijving, chemische stoffen en elektriciteit.De ernst van brandwonden wordt bepaald door de diepte van de verwonding en de omvang van hethuidoppervlak dat is aangetast. Naast de ernst van de letsels wordt de prognose sterk beïnvloed doorde lokalisatie, de leeftijd en het al of niet optreden van complicaties. Kleine kinderen en bejaardenworden in deze opzichten bij brandwonden meer bedreigd dan volwassenen. Complicaties vanbrandwonden zijn infecties, contractuur- en littekenvorming, anurie, shock door verlies van vocht eneiwitten en luchtwegverbrandingen.SymptomenDe diepte van een brandwond wordt vastgesteld aan de hand inwerking van de kenmerken van de beschadigingvan de huid (epidermis en dermis).Onderscheiden worden:· Eerstegraads: roodheid (erytheem), pijn en soms zwelling; een forse zonneverbranding. Er isgeen essentiële beschadiging van chemische stof op de huid opgetreden.· Tweedegraads: erytheem en blaarvorming bij een normale gevoeligheid van de huid Hieronder vallen zowel letsels ontstaan door (priktestvoor sensibiliteit is intactextreme).o Oppervlakkig: capillary refill ter plaatse van brandwond is aanwezigkoude, de dermis is nieternstig aangedaano Diep: capillary refill ter plaatse van brandwond is sterk vertraagd of afwezig, debeschadiging is tot diep in de dermis aanwezig(de capillaire refill wordt bij brandwonden in principe niet getest als door de EHBO-er)· Derdegraads: dieprode of witte kleur, necrose en soms verkolingwarmte. De capillary refill ter plaatsevan de brandwond is afwezig, de sensibiliteit verstoord, er is geen pijnperceptie meer.Doorgaans komen meerdere gradaties in één wond voor. Bij een derdegraads brandwond zaldaaromheen een gebied met tweede en eerstegraads verbranding liggen. Bedenk dat de ernst vanderdegraads brandwonden onderschat kan worden doordat deze brandwonden minder pijnlijk zijn doorverminderde of afwezige pijnperceptie.5BOSA2 – Vaardigheden 138 Acute GeneeskundeDe omvang van een brandwond wordt uitgedrukt in een schatting van het percentage aangedane huid.De ‘regel van negen’ geeft daarbij enig houvast.Een ander hulpmiddel om de uitgebreidheid van een brandwond te bepalen is het handoppervlak metgestrekte vingers. Het handoppervlak van het slachtoffer omvat ongeveer 1 procent van zijnlichaamsoppervlak.Figuur 11.1 Regel van negenaWe onderscheiden hierin: volwasseneb: kind van 5 tot 15 jaar* [[Brandwonden]]c: kind van 0 tot 5 jaarHandelenDe manier van handelen is afhankelijk van de oorzaak van de brandwonden.Algemene criteria voor doorverwijzing naar ziekenhuis:· Derdegraads verbranding· Verbrandoppervlak is meer dan 9% 2e of 3e graads· Diepe verbranding door elektriciteit of bliksem· * [[Chemische verbrandingen· Brandwonden over functionele gebieden (gelaat, handen, genitaliën, gewrichten)· Luchtwegverbrandingen· Circulaire brandwonden aan hals, thorax en ledematen· Brandwonden bij kinderen of bejaardenTweede en derdegraads brandwonden dienen in principe zo schoon mogelijk en bij voorkeur steriel te]]worden afgedekt. Hiervoor wordt het metallinegaas gebruikt. Dit bestaat uit een kompres met een* [[Bevriezing]]dunne laag aluminium of een niet-verklevende laag die op de wond gelegd wordt, zodat het gaas nietaan de wond plakt. Een andere mogelijkheid is het gebruiken van speciale kompressen Ziektebeelden zoals WaterJel®of Burnshield®, die een speciale gel bevatten. Deze gel zorgt voor verkoeling (praktisch wanneer ergeen water voorhanden is) [[oververhitting]] en vermindering van [[onderkoeling]] vallen onder de pijngroep [[Warmte- en koudeletsels]]. Daarnaast heeft het ook een positieve invloedop de wondgenezing. Deze gel mag in tegenstelling tot brandzalf wel gebruikt worden wanneer hetslachtoffer doorgestuurd wordt naar een arts.Brandwonden door warmte==Overicht Eerste Hulp bij Thermische letsels==· Heet voorwerp verwijderen of vlammen doven:o Doof de vlammen met water, waarbij je het slachtoffer laat liggen. Ook slootwater kan{| class="wikitable"hiervoor gebruikt worden, het infectiegevaar weegt niet op tegen de verdere schade die|-door het vuur veroorzaakt kan worden.o Is er geen water, dan kan een deken gebruikt worden. Gebruik hiervoor nóóit een zilvergoudenreddingsdeken, deze zijn uiterst brandbaar! Sluit de deken eerst om de hals omeen schoorsteeneffect te voorkomen. Laat het slachtoffer liggen.5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 139o Als er geen deken is, kan je het slachtoffer over de grond rollen. In geen beding rondhollen, want dat vergroot de vlammen. Niet hollen, maar rollen.o Brandende of smeulende kleding mag niet verwijderd worden. De huid kleeft aan dekleding en verwijderen zorgt voor (ernstige) beschadiging van de verbrandde huid.· DRS. ABCDE : Vitale functies controleren en direct starten met koelen· Wondverzorging:o Eerst koelen met water en dit minimaal 10 minuten lang. Het liefst met lauw water datzacht over de wond stroomt. Ook hiervoor kan indien niet anders mogelijk slootwatergebruikt worden. Koelen geeft een pijnstillend effect, beperkt de vorming van blaren envoorkomt verdere schade !! [[Brandwonden|Verbranding door dieper inwerken van de hitte in de huid.]] !! [[Chemische verbranding|Inwerking chemische stof]] !! [[Bevriezing]]Eventueel kan ook Burnshield of Waterjel gebruikt worden.o Tweede|- en derdegraads wonden moeten steriel afgedekt worden met Metallinegaas of| '''Situatie''' || Er is contact geweest met niet-verklevende gazen. Indien Metallinegaas niet voorhanden isvuur, kan ook eennormaal steriel gaas worden gebruikt hete vloeistof of een schone doek. Bij grote oppervlakten kanmen gebruik maken van een Metalline-deken of een schoon laken.o Brandblaren mogen nooit worden doorgeprikt, dit geeft onnodig infectiegevaar.o heet voorwerp || Er mag geen brandzalf gebruikt worden, dit vergroot de kans op infecties. Daarnaastverkleurt het de wond, waardoor het moeilijker door een arts te beoordelen is.Burnshield of Waterjel is hierop een uitzondering.· Eventueel doorsturen naar huisarts of ziekenhuis (zie criteria)Houdt er bij slachtoffers die hete lucht of rook hebben ingeademd altijd rekening mee dat er ook eenverbranding van de luchtwegen aanwezig kan zijn. Denk hier bij aan slachtoffers die uit een brandendhuis of auto komen, of die in contact zijn geweest met een explosie of steekvlam.Luchtwegverbrandingen presenteren zich onder andere door: ademhalingsproblemen, roetsporen enverschroeiing van haren rond neus, mond en wenkbrauwen en een hese stem of gierende ademhaling.chemische vloeistof || Een verbranding deel van de luchtwegen huid is een spoedgeval omdat door zwelling van de slijmvliezen eenbevroren geraaktluchtwegobstructie kan ontstaan. Lees meer hierover in het hoofdstuk Airway & C|-Spine.Brandwonden door heet waterVerwijder zo snel mogelijk | '''Verschijnselen''' || Pijn <br> Rode huid <br> Blaren <br> Beige/Witte huid <br> Verkoolde Huid <br> || Pijn <br> Verkleuring van de kleding en handel verder zoals bij brandwonden door vuur.huid <br> Blaren || Pijn <br> Witte huid <br> Blaren met bruin vocht <br> Vertraagde [[Capillary Refill]] <br> Zwarte huid <br>Brandwonden door chemische stoffen|-· Verwijderen van de chemisch stoffen door het uittrekken van kleding en verwijderen van| '''Conclusie''' || Brandwond || Chemische Brandwond || Bevriezingswondmaterialen waar de stof in zit. Verwijder ook alle sieraden, kleding en schoenen. Probeer de huid|-bij het verwijderen van kleding niet te beschadigen! Het slachtoffer moet minimaal 30 | '''Handelen''' || Koelen gedurende 10-15 minutengekoeld <br> Oppervlakte en afgespoeld worden om verdere schade te beperken. In veel laboratoria zijn(oog)douches aanwezig. gradatie? <br> [[Hulpdiensten:112|Professionele hulp?]] <br> Steriel afdekken || Denk bij het verwijderen van de chemische stoffen aan je eigenveiligheid.· DRS. ABCDE ! <br> Spoelen gedurende 30 minuten <br> Oppervlakte en gradatie? <br> [[Hulpdiensten: Vitale functies controleren 112|Professionele hulp?]] <br> Steriel afdekken || Passief opwarmen <br> Oppervlakte en direct starten met koelen· Wondverzorginggradatie? <br> [[Hulpdiensten:112|Professionele hulp?]] <br> Steriel afdekkeno Tweede|- en derdegraads wonden moeten steriel afgedekt worden met Metallinegaas ofmet niet-verklevende gazen. Indien Metallinegaas niet voorhanden is, kan ook eennormaal steriel gaas worden gebruikt of een schone doek. Bij grote oppervlakten kanmen gebruik maken van een Metalline-deken of een schoon laken.o Blaren mogen niet doorgeprikt worden, dit geeft onnodig infectiegevaar.o Er mag geen brandzalf gebruikt worden, dit vergroot | '''Opmerkingen''' || Denk aan [[shock]]! || Denk aan stoornissen in de kans op infecties. Daarnaastverkleurt het de wond, waardoor het moeilijker door een arts te beoordelen is.· Doorsturen naar ziekenhuis (zie criteria)Wees bij het koelen van (grote) brandwonden altijd bedacht op [[vitale functies]]! || Denk aan [[onderkoeling van het slachtoffer. Met]]!name bij grote oppervlakken en bij bejaarden en kinderen is het risico op onderkoeling aanwezig. Koel|}altijd met lauw water De waterstraal mag niet rechtstreeks op de wond gericht worden, probeer dezeboven de wond te richten en het water langs de wond af te laten stromen. Ook bij het gebruik vanWaterJel® of Burnshield® op grote oppervlakken is onderkoeling beschreven.Brandwonden door elektriciteitZie paragraaf elektriciteitsletsel[[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Thermische letsels]]