Wijzigingen

s toegenomen door {{Status| |mainauthor= [[Pim]]|coauthor= [[]]|controller= |supervisor= [[Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Concept]]}}  '''Suikerziekte''' oftewel '''Diabetes Mellitus''' is een veel voorkomende aandoening waarbij de glucose huishouding in het bloed gestoord is. Binnen dit ziektebeeld onderscheiden we de '''hyperglycaemie''' en de '''hypoglycaemie'''. ===Inleiding=== {{LinkBox1| |LinkCategorie= Algemeen|LinktitleOK= Suikerziekte|LinkOK= http://www.ehbo.nl/tips/suikerziekte/|LinktitleRK= |LinkRK= }} Diabetes mellitus, wat vrij vertaald betekent 'honing zoete urine' is een aandoening waarbij de glucose (suiker) huishouding in het bloed gestoord is. Door een ‘tekort’ tekort aan het hormoon insuline, wat zorgt voor de opname van glucose uit het bloed in de cellen, neemt de concentratie van glucose in het bloed toe. Dit wordt ook wel een 'hyper' [[hyperglycaemie]] genoemd, een te hoge concentratie suiker in het bloed. Insuline is een lichaamseigen hormoon dat geproduceerd wordtdoor de eilandjes van Langerhans in de pancreas[[alvleesklier]]. Het zorgt ervoor dat glucose in spier- en vetcellenkan worden opgenomen en bevordert Behalve de vorming opname van glycogeen glucose in de lever. Ook cellen, speelt insuline ook een rolin het bij de vet- en eiwitmetabolismeeiwithuishouding. Bij suikerziekte kennen we twee voor de eerstehulpverlener relevante ziektebeelden, het bevordert namelijk de productie van eiwitten [[hypoglycaemie]] (een tekort aan glucose in het bloed) en triglyceridende eerder genoemde [[hyperglycaemie]].PathofysiologieDiabetes mellitus kent twee vormen, type 1 en type 2. Bij type 1 is er sprake van een absoluutinsulinetekort (insulinedeficiëntie), doordat de pancreas geen insuline meer aanmaakt. Insuline isnoodzakelijk voor het transport van glucose de cel in. Daarom resulteert dit insulinetekort in eenverhoogde concentratie van het glucose in het bloed. Type 1 diabetes komt op alle leeftijden voor. Doorde volledige afwezigheid van insuline kunnen deze patiënten alleen behandeld worden met insulineinjectiesinsuline-injecties.Type 2 diabetes is een combinatie tussen verminderde gevoeligheid voor insuline (insulineresistentie)gevolgd door een insulinedeficiëntie. In eerste instantie kan de insulineresistentie nog gecompenseerdworden door een toename van de insuline productie, maar uiteindelijk kan het lichaam ditcompensatiemechanisme niet meer waarmaken en ontstaat er diabetes mellitus type 2. Type 2 komtvooral voor bij patiënten met overgewicht en ouder dan 40 jaar. Risicofactoren voor type 2 zijn onderandere een positieve familieanamnese. Type 2 diabetes heeft meerdere behandelopties. Vanwege hetfeit dat vetcellen zorgen voor een verminderde gevoeligheid voor insuline is de behandeling in eersteinstantie gericht op het verminderen van het overgewicht met behulp van een dieetadvies. Indien hetafvallen niet lukt of onvoldoende effect heeft kunnen er bloedsuikerverlagende middelen wordengebruikt. Als ook deze onvoldoende werkzaam zijn kan er met insuline worden gestart. ===Symptomen en klachten===Logischerwijs zou je verwachten dat de hyperglycaemie het meest door de eerstehulpverlener gezien zou worden, immers is dat het probleem bij suikerziekte. Dat is echter niet waar. Veel vaker zal de eerstehulpverlener te maken krijgen met de hypoglycaemie.HyperglycaemieHyperglycaemie ====Hypoglycaemie====Bij een hypoglycaemie is een staat waarin de patiënt er een te hoge glucoseconcentratie kort aan glucose in het bloed heeft. DeDat zorgt voor een scala aan symptomen ontstaan geleidelijk en komen voornamelijk voor bij mensen die niet bekend samen karakteristiek zijn metdiabetes voor de hypoglycaemie, afgekort als 'hypo'. Een hypoglycaemie ontstaat als het slachtoffer te veel insuline bijspuit, te weinig gegeten heeft of mensen waarbij de behandeling te veel inspanning heeft geleverd (lees energie verbruikt) en daarbij onvoldoende werkzaam isgegeten. De hoge glucoseconcentratiezorgt voor vele symptomenbij een hypoglycaemie ontstaan vaak in korte tijd, denk aan minuten tot uren. Zo kunnen Soms worden de nieren de hoge concentratie glucose in de voorurine symptomen bij een hypoglycaemie verward met die van dronkenschap en wordt er niettijdig ingegrepen.volledig resorberen wat Hypoglycaemie leidt tot een verhoogde excretie van glucose (vandaar de naam diabetesvolgende symptomen:* Hongerig gevoel, geen dorst* Zich flauw voelen, behoefte aan zoet* Bleke, klamme huid, soms bezweetmellitus: honingzoete urine) * Duizeligheid, misselijkheid en daarmee ook van water. Het slachtoffer moet zodoende veel plassenhoofdpijn* Trillerigheid(polyurie)* Onrust, geprikkeldheid, wat leidt tot erge dorst verwardheid en veel drinken (polydipsie). Indien de vochtinname onvoldoende issoms agressie* Coördinatiestoornissen, onvast looppatroon, spreken met dubbele tongkan dit dehydratie tot gevolg hebben.* GeeuwenIndien er sprake is van een volledige afwezigheid van ernstige hypoglycaemie kunnen bewustzijnsstoornissen optreden en kan het slachtoffer bewusteloos raken.  Vragen die je het slachtoffer kunt stellen bij het vermoeden op een hypo:# Ben je bekend met suikerziekte.# Wanneer heb je voor het laatst iets gegeten of gedronken.# Wat heb je gegeten of gedronken.# Wat heb je gedaan, energie verbruikt.  Een bijzondere risicogroep zijn kinderen en jongvolwassenen die bekend zijn met suikerziekte waarvoor zij insuline gebruiken (alleen bij diabetes mellitus type 1) kan dit leiden tot ketoacidoseen een intensieve sport beoefenen.Het insuline tekort zorgt voor Zij kunnen bij een intensieve inspanning een versnelde afbraak van triglyceriden naar vrije vetzuren, dezeworden vervolgens omgezet naar ketonzurenhypo krijgen. Deze ketonzuren De verschijnselen worden uit de lever getransporteerdnaar vaak over het perifere weefsel hoofd gezien, omdat deze dezelfde zijn als bij gezonde sporters na een inspanning (vooral hersenen transpireren, onrust en spierentrillen, vervolgens verwardheid, dubbelzien, hoofdpijn) en daar geoxideerd, waardoor ze energieleveren. Tijdens Blijft een jonge sporter dus deze verschijnselen (in rust) houden of is er sprake van te veel insuline of te weinig eten dan zal de omzetting van vet naar glucose komt er een klein gehalte aan aceton vrij wat ruikt alshypo leiden tot bewusteloosheid. ====Hyperglycaemie====nagellakremover. Deze ketonzuren kunnen ook Hyperglycaemie is zoals beschreven een metabole acidose veroorzaken. Om de pH te hoge glucoseconcentratie in hetbloed constant te houden probeert . Dit is doorgaans het beeld waarbij mensen voor het lichaam eerst bij de dokter komen voordat de acidose te compenseren diagnose hyperglycaemie gesteld wordt. Ook hier is een breed scala aan symptomen. De hoge glucose concentratie kan door de nieren niet goed verwerkt worden waardoor er veel glucose in de urine komt en deze 'zoet' wordt. Het slachtoffer gaat meer CO2 uit teplassen omdat de uitgescheiden glucose water aan het lichaam onttrekt. Verlies van veel water betekent ook een toegenomen dorst en slachtoffers gaan dan ook veel drinken.scheiden. Dit leidt De symptomen bij een hyperglycaemie ontstaan langzaam, in dagen tot hyperventilatie waarbij weken en zal slechts in een klein deel van de ademhalinggevallen tot ernstige problemen leiden, door omdat in veel gevallen het slachtoffer zich al voor die tijd meldt bij de gevormde ketonzuren, naar acetonhuisarts.ruikt.

· * Veel dorst, veel drinken, veel plassen· * Warme en droge huid· Weke pols* Misselijkheid en braken· Hyperventileren * Moeheid en niet vooruit kunnen* Hyperventilatie en een adem ruikend naar aceton, wat past bij een (keto-acidose )* Opvallend gewicht verlies (voornamelijkgemiddeld 7 kilogram )bij diabetes mellitus type 1)* Bewustzijnsstoornissen indien er een ernstige hyperglycaemie bestaat· Misselijkheid * Bij langer bestaande hypoglycaemie kunnen er ook andere symptomen zijn, zoals visusstoornissen, jeuk rond de genitaliën en brakenafscheiding. 5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 125===Behandeling===· Slaperigheid, moeheid en indien Essentieel is om voordat je start met een eventuele behandeling dat je jezelf er sprake is van overtuigd dat je te maken hebt een hypo- of een ernstige hyperglycaemie . De behandeling is immers zeer verschillend. Indien het slachtoffer een[[glucosemeter]] bij zich heeft, vraag hem dan om zelf te controleren wat de waarde van de bloedsuiker is. Gebruik de [[ABCDE-methodiek]].bewustzijnsdaling die kan leiden tot een coma====Hypoglycaemie====Centraal probleem bij een [[hypoglycaemie]] is een te lage glucosewaarde in het bloed. Als de glucoseconcentratie eerstehulpverlener kan je dat relatief eenvoudig corrigeren, door het slachtoffer suikers te laag geven. Daarvoor moet het slachtoffer overigens wel goed bij bewustzijn zijn en in staat tot kauwen en slikken. Bij een verminderd bewustzijn bestaat het risico op verslikking ([[aspiratie]]). Mocht men een insulinepomp aantreffen, dan ishet belangrijk dat deze wordt afgekoppeld, of in ieder geval de infuusslang wordt doorgesneden. De reden hiervoor is dat de pomp de e.v.t. toegediende suikers weer net zo snel afbreekt, en er sprake dus geen stijging van een hypoglycaemiede bloedglucose zal optreden. Een hypoglycaemie kan bijeen diabeet door verschillende zaken worden veroorzaaktDe meest geschikte suikers zijn druivensuikers, die bijvoorbeeld door te weinig eten, teveelenergie gebruik door veel inspanning maar ook door teveel gespoten insulinein de vorm van 5 Dextro-Energy tabletten gegeven kunnen worden. Er Eventueel is dan ook een gebrekkigeglucosetoevoer naar zoete drank (geen light!) geschikt. Deze suikers werken snel en zorgen doorgaans voor snelle verbetering van de hersenentoestand van het slachtoffer. Dit glucosetekort Ze werken echter ook kort, dus is het belangrijk om ook langwerkende suikers te geven, in de hersenen kan leiden tot symptomen als:· Verhoogde hartfrequentie en krachtige pols· Hyperventilatie en geeuwen· Blekevorm van koolhydraten, klamme en/of bezwete huidzoals in brood met jam.· Duizeligheid en hoofdpijn<br>· Trillen en zwak voelen<br>· HongerigIndien de toestand van het slachtoffer niet snel verbetert, geen dorst· Ongecoördineerdschakel dan alsnog [[professionele hulp]] in. Raakt het slachtoffer buiten bewustzijn, verward dan is controle van de vitale functies noodzakelijk en onrustig gedrag (wat sterk op dronkenschap kan lijken)het slachtoffer in de [[stabiele zijligging]] gelegd worden. ====Hyperglycaemie====· Bij een ernstige hypoglycaemie hyperglycaemie kan je als eerstehulpverlener niet veel doen. Indien het slachtoffer goed aanspreekbaar, dan kan een bewustzijnsdaling en uiteindelijk een coma ontstaanEen belangrijk verschil tussen hij naar de hyper en hypoglycaemie is het tijdsbeloophuisarts gaan. Een hyperglycaemieontstaat langzaam (bijna sluipend) en Indien er verstoringen in de klachten ontwikkelen zich vitale functies optreden, schakel dan professionele hulp in de loop van enkele dagen of.<br><br>weken. De klachten bij behandeling van een hypoglycaemie daarentegen ontstaan in korte tijd (in minuten tot uren) hyperglycaemie is het toedienen van injecties met [[insuline]]. Dat is echter geen taak voor de eerste hulpverlener enkunnen wordt ofwel door het slachtoffer zelf gedaan (indien hij reeds bekend is met name bij pas gediagnosticeerde diabetensuikerziekte) onverwacht optredenof zal in het ziekenhuis worden gedaan. De EHBO {| class="wikitable"|-er zaldoorgaans vaker te maken krijgen met een hypoglycaemie, omdat slachtoffers met een hyperglycaemie! Let op:|-zich meestal bij | Dien nooit zelf insuline toe aan het slachtoffer! Dit kan de huisarts melden met klachten als polyurie en polydipsiesituatie verergeren.Overzichtstabel symptomen diabetes mellitus|}Hyperglycaemie Hypoglycaemiedroge, warme huid===Overzicht Eerste Hulp===erge dorst, Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel plassenverteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet: slaperig en moe{| class="wikitable"adem ruikend naar aceton (keto|-acidose)misselijkheid en braken! Koptekst !! Hypoglycaemie !! Hyperglycaemieweke pols|-hyperventilatie| '''Situatie''' || [[Bloedsuiker]] te laag || [[Bloedsuiker]] te hoogbleke, klamme huid|-hongerig| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>verward, onrustig en ongecoördineerd gedrag|-trillerig en zwak voelen| '''Conclusie''' || [[Bloedsuiker]] te laag<br> Hypoglycaemie || [[Bloedsuiker]] te hoog<br> Hyperglycaemieverhoogde hartfrequentie en krachtige pols|-hyperventilatie | '''Handelen''' || Geef druivensuiker en geeuwen<br> boterham met jam <br> Indien geen verbetering: bel 112! || Waarschuw huisarts of <br> [[ambulance]]Handelen|-Ga | '''Opmerkingen''' || Geef alleen suiker indien het slachtoffer<br> goed bij bewustzijn is || Dien nooit zelf insuline toe!|}  ===Achtergrondinformatie/Verdieping===[[Bestand:Glucosemeter1.jpg|150px|thumb|right|[[Bloedsuikermeter]].]]Diabetes mellitus ofwel suikerziekte is een hyperglycaemie na ziektebeeld waarbij een verstoring in de hormoonhuishouding voorop staat. Er is een absoluut of relatief tekort aan het slachtoffer bekend is met diabetes hormoon insuline, waardoor de bloedsuiker (glucose) concentratie stijgt en verschillende klachten optreden. Diabetes kent twee hoofdvormen, namelijk type 1 en zo ja of hij insuline gebruikttype 2.Is <br><br>Type 1 Diabetes kenmerkt zich door een absoluut tekort aan insuline in het slachtoffer bekend met diabetes mellitus bloed en bij bewustzijn dan dient het slachtoffer zelf ziektebeeld start vaak op jonge leeftijd. Om nog niet geheel opgehelderde redenen produceert debloedsuikerconcentratie te bepalen en indien hij alvleesklier (pancreas) onvoldoende insuline gebruikt, waardoor de hoeveelheid in het bloed daalt. Dat heeft als gevolg dat cellen de glucose in overleg met het bloed niet meer kunnen opnemen en de huisarts extraglucoseconcentratie stijgt. Indien deze toestand langer bestaat treedt een hyperglycaemie op.Type 2 Diabetes kenmerkt zich door een relatief tekort aan insuline te spuiten, het ziektebeeld komt vaker op oudere leeftijd voor en is verder sterk geassocieerd met overgewicht. Een EHBO-er dient nooit zelfstandig De alvleesklier maakt in het begin nog voldoende insuline toe, echter zijn de doelcellen hiervoor minder gevoelig (insulineresistentie). Daardoor wordt de glucose niet opgenomen en treedt een hyperglycaemie op. Als In het slachtoffer geen begin zal de alvleesklier meer insulinegebruikt of onbekend is met diabetes mellitusgaan produceren om de verminderde insulinegevoeligheid te compenseren, dient het slachtoffer naar maar neemt ook de insulineproductie van de huisarts te worden gebrachtvoor verdere behandeling alvleesklier af en beleidwordt het insuline tekort nog groter. Is het slachtoffer verminderd bij bewustzijn of zelfs comateus danwordt er gehandeld volgens <br>De belangrijkste behandeling voor Type 1 Diabetes is het comaprotocol en moet spuiten van insuline. Dit gebeurt op grond van een vast schema, waarbij op specifieke momenten in de dag een ambulance worden gebeldbepaalde hoeveelheid wordt gespoten.Iemand Tijdens de behandeling wordt regelmatig de bloedsuikerconcentratie bepaald met een hypoglycaemie heeft zo snel mogelijk suiker nodig[[glucosemeter]]. Indien het slachtoffer goed bijbewustzijn is, Hierdoor kan je suikerwater laten drinken gekeken worden of suikerklontjeser voldoende insuline gespoten is, jam of honing gevendat er eventueel extra gespoten moet worden. Dextro Energy isOok bestaat er nog de mogelijkheid dat een Type 1 diabeet een zeer effectieve druivensuikerinsulinepomp draagt. Laat het slachtoffer hierna ook Deze geeft gedurende 24 uur per dag een boterham eten om vooraf bepaalde dosis insuline af via een nieuwehypoglycaemie te voorkomeninfuus slang. Als het slachtoffer buiten bewustzijn is, Voor of tijdens een maaltijd dient er zo snel mogelijk de diabeet nog de benodigde extra insuline toe. (dat noemt men eenbolus)ambulance te komen. Let Bij Type 2 Diabetes staan in eerste instantie niet-medicamenteuze behandelingen opde voorgrond, geef zoals het verminderen van het overgewicht en het aanleren van een slachtoffer gezonde leefstijl. Indien dat onvoldoende resultaat geeft, kan gestart worden met bloedsuikerverlagende tabletten. Doorgaans kan daarmee enkele jaren de ziekte goed gecontroleerd worden. In een hypoglycaemie nooit later stadium is het vaak alsnog noodzakelijk te starten met insuline, dit verlaagt deglucoseconcentratie nog meer en verergert de situatie van het slachtoffer.5BOSA2 – Vaardigheden 126 Acute GeneeskundeHandelen====Ketoacidose====Hyperglycaemie Hypoglycaemielaat bloedsuiker meten en eventueel Indien er sprake is van een volledige afwezigheid van insulinetoedienen (niet alleen bij type 1) kan dit leiden tot ketoacidose. Ketoacidose betekent letterlijk: verzuring door ketonen. Ketonen zijn afvalproducten van de afbraak van vetten. Indien cellen onvoldoende glucose kunnen opnemen door EHBO-ereen tekort aan insuline, zal de cel op zoek moeten naar een andere mogelijkheid om aan energie te komen. Hiervoor worden in het lichaam (onder andere in de [[lever]])indien het slachtoffer onbekend is met diabetesandere mechanismen aangesproken,naar die zorgen voor de huisarts brengenindien het slachtoffer comateus isproductie van vrije vetzuren, slachtoffer alsdie vervolgens worden omgezet in ketonen.zodanig behandelen De ketonen worden gebruikt door onder andere de hersenen en spieren gebruikt als brandstof in de afwezigheid van voldoende glucose. Deze ketonzuren zijn dus nuttig, maar hebben ook een ambulancewaarschuwengeef suikerwater en een boterhamindien negatieve invloed op het slachtoffer comateus isbloed. Ketonen zijn namelijk zuur, slachtoffer en alszodanig behandelen de concentratie toeneemt zal ook de zuurgraad van het bloed toenemen. Het lichaam probeert doormiddel van hyperventilatie de zuurgraad te herstellen en de ketonen via de longen uit te scheiden. Hierdoor ontstaat een ambulancekarakteristieke geur bij de ademhaling, de geur van ketonen. Dit is te vergelijken met de geur van aceton.waarschuwenNOOIT insuline toedienen====Professionele hulpverleners====Gerelateerde problemenDiabetes mellitus is Professionele hulpverleners hebben meer mogelijkheden om het slachtoffer te helpen. Zij kunnen gebruik maken van een chronische systeemziekte die op [[glucosemeter]] om de hoogte van de lange termijn vele complicaties kent. Dezezijn onder [[bloedsuiker]] vast te verdelen in macrovasculaire complicaties en microvasculaire complicatiesstellen. Demacrovasculaire complicaties zijn onder andere CVA, TIA, myocardinfarct Daarnaast kunnen zij bij een hypoglycaemie glucose toedienen via het infuus en angina pectoriszo nodig een injectie [[Glucagon]] toedienen. Demicrovasculaire complicaties Bij een hyperglycaemie kunnen problemen aan perifere zenuwen (neuropathie), aan zij eventueel in overleg met de ogenarts [[insuline]] en vocht toedienen.(retinopathie) of aan de nieren (nefropatie) zijn. Hierover zal in andere blokken uitgebreid op wordenteruggekomen.[[Categorie:Bewustzijnsstoornissen]]