Wijzigingen

De definitie van shock is een tekort aan circulerend volume resulterend in een inadequate perfusie (doorstroming van bloed) van de weefsels. Er is een disbalans tussen de zuurstofaanvoer en de zuurstofvraag in de weefsels. Het bloed is het belangrijkste transportmiddel voor zuurstof in het lichaam. Een tekort aan bloed in de circulatie zal dan ook resulteren in een tekort aan doorbloeding van de weefsels. Een tekort aan bloed zal ook zorgen dat de [[bloeddruk]] daalt. Hierdoor treedt een tekort aan zuurstofaanbod in de weefsels op, en zullen afvalstoffen onvoldoende worden afgevoerd. Het zuurstoftekort in en de weefsels ophoping van afvalstoffen zorgt voor schade in de weefsels die bij langere duur onherstelbaar is.<br><br>Shock is niet de toestand zoals de term die vaak in de media gebruikt wordt. Journalisten beschrijven vaak dat een slachtoffer in shock is afgevoerd naar het ziekenhuis. Dit is eerder een psychische shocktoestand waarin het slachtoffer dusdanig door een ongeval geschokt is dat communicatie met hem tijdelijk niet mogelijk is. 

* '''Hypovolemische shock: ''' een absoluut tekort aan circulerend volume, door ernstig bloedverlies of extreem vochtverlies.* '''Distributieve shock: ''' een relatief tekort aan circulerend volume, doordat het bloed niet op de juiste plaats zit, zoals bij een allergische (anafylactische) reactie.* '''Obstructieve shock: ''' een belemmering obstructie van de circulatie (buiten het hart) zorgt voor een verminderde circulatie van bloed, zoals een bloedprop die een ader afsluit.* '''Cardiogene shock: ''' de pompfunctie van het hart is aangedaan, waardoor het hart niet in staat is om voldoende bloed rond te pompen, zoals bij een [[hartinfarct]]. De bovenstaande vormen van shock zijn abstract en lastig voor te stellen. De onderstaande afbeelding geeft schematisch het verschil weer tussen een absoluut tekort aan circulerend volume en een relatief tekort aan circulerend volume.Bij een absoluut tekort is er minder vulling van het vaatbed en dus minder bloed in hetzelfde vaatvolume. Bij een relatief tekort is de hoeveelheid bloed hetzelfde als in een gezond persoon, alleen zit dit bloed niet langer in de vaten, of is het volume van de vaten toegenomen. Dat kan bijvoorbeeld bij (extreme) vaatverwijding ([[vasodilatatie]]), waardoor de totale inhoud (het vaatvolume) toeneemt, terwijl de hoeveelheid bloed hetzelfde blijft. Er is dus een relatief tekort aan bloed. 

De bovenstaande vormen van shock zijn abstract en lastig voor te stellen. De bijgaande afbeelding geeft schematisch het verschil weer tussen een absoluut tekort aan circulerend volume en een relatief tekort aan circulerend volume. Bij een absoluut tekort is er minder vulling van het vaatbed en dus minder bloed in het zelfde volume. Bij een relatief tekort is de hoeveelheid bloed hetzelfde als in een gezond persoon, alleen zit dit bloed niet langer in de vaten, of is het volume van de vaten toegenomen. Dat kan bijvoorbeeld bij (extreme) vaatverwijding, waardoor de totale inhoud (het vaatvolume) toeneemt, terwijl de hoeveelheid bloed hetzelfde blijft. Er is dus een relatief tekort aan bloed.<br><br>Bij de obstructieve en cardiogene shock is het bloedvolume en het vaatvolume onveranderd, maar is er een probleem met de vaten en de motor die de circulatie op gang houden. Een obstructieve shock kenmerkt zich, zoals de naam al laat raden, door een obstructie of belemmering van de bloedstroom, door bijvoorbeeld een bloedprop die een groot vat afsluit of een groot vat dat wordt afgekneld. Bij een cardiogene shock is de oorzaak in het hart gelegen, het hart is niet langer in staat om een adequate circulatie op gang te houden. Dat kan bijvoorbeeld door schade aan het hart[[Bestand:Shockschema.png|800px|center]]

===Symptomen Bij de '''obstructieve''' en klachten===Eerst volgt in verhalende vorm '''cardiogene shock''' is het bloedvolume en het vaatvolume onveranderd, maar is er een beschrijving van probleem met de vaten en de motor die de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselencirculatie op gang houden, klachten en symptomenhet hart. Bedenk dat Een obstructieve shock kenmerkt zich, zoals de naam al laat raden, door een klacht iets is wat het slachtoffer aan obstructie of belemmering van de hulpverlener kan vertellenbloedstroom, door bijvoorbeeld: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk een bloedprop die een groot vat afsluit of ik heb een pijnlijke grote teengroot vat dat wordt afgekneld. Een symptoom Bij een cardiogene shock is iets wat je als hulpverlener kan waarnemen en door de oorzaak in het slachtoffer benoemd kan wordenhart gelegen, bijvoorbeeld: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft. Een bleke huid in het geval van shock zal het slachtoffer hart is niet snel noemen als klacht, maar wordt wel door de hulpverlener waargenomenlanger in staat om een adequate circulatie op gang te houden. Dat wordt dan een symptoom genoemdkan bijvoorbeeld door schade aan het hart.<br>Beschrijf duidelijk welke vragen Shock is een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het complex ziektebeeldmet veel verschillende uitingsvormen.<br><br>Na De bovenstaande groepen maken het mogelijk om een goede onderverdeling te maken aan de hand van oorzaak, symptomen en klachten beschreven te hebbenbehandeling. Hieronder wordt eerst het algemene beeld bij shock besproken, daarna worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen wordende groepen nader toegelicht.

{| class="wikitable"|-! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen|-| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5|}==De shockspiraal===

===Handelen===In deze sectie wordt beschreven hoe te handelen * [[Zuurstoftekort]] is een van de eerste verschijnselen bij shock, waarvoor het beschreven letsel of ziektebeeldlichaam al snel gaat compenseren door de ademhaling te versnellen en grotere teugen te nemen. Ook hierbij eerst * Bij een tekst licht bloedverlies zal het lichaam in verhalende vorm, waarbij eventueel wat achtergrondinformatie gegeven eerste instantie proberen door middel van het verminderen van de doorbloeding van de huid te verminderen door de vaten samen te knijpen ([[vasoconstrictie]]). Het totale vaatvolume wordt hierdoor verkleind en er is meer bloed beschikbaar in de centrale circulatie (de grote vaten) waardoor de bloeddruk op peil blijft (met name de onderdruk stijgt hierdoor licht). De huid wordthierdoor bleek en kan koud aanvoelen. Daarna volgt wederom Vaak worden de slijmvliezen hierdoor ook droger en geeft het mindere bloedvolume aanleiding tot een schematisch overzicht van de behandelingdorstprikkel. De [[capillary refill]] is licht vertraagd.* Stap één In reactie op de verlaging van het bloedvolume en de lichte daling van de bloeddruk reageert het hart onder invloed van zenuwprikkels en hormonen (onder andere [[adrenaline]]) door sneller te gaan kloppen. De [[hartfrequentie]] neemt daardoor toe waardoor ook de bloeddruk op peil blijft en soms licht zal toenemen. Het slachtoffer gaat zweten en de behandelinghuid wordt bleker en klammer. Dit zweet komt bij wegvegen meestal niet terug.* Stap twee In het volgende stadium vermindert de doorbloeding van de behandelingonderhuidse weefsels en spieren. Hierdoor ontstaat vermoeidheid en krachteloosheid bij het slachtoffer. De ademhaling wordt oppervlakkiger en soms gaat het slachtoffer geeuwen. * Stap drie Bij een aanhoudend en toenemend tekort aan circulerend volume zal ook de doorbloeding van het maag-darmstelsel afnemen, om zo de behandelingvitale organen zo lang mogelijk van bloed te voorzien. Het slachtoffer kan misselijk zijn en gaat soms braken.** Indien ditde shock verder vordert en de bloeddruk verder daalt zullen ook de functies van de lever, dan datmilt en nieren uitvallen. De verminderde doorbloeding van de nieren zorgt voor een afname van de urineproductie.** Als In het laatste stadium zal de doorbloeding van de hersenen dusdanig afnemen dat, dan dit* Stap vier van het slachtoffer het bewustzijn verliest. Bij toenemend zuurstoftekort in de hersenen zal de ademhalingsfrequentie afnemen en de behandelingZijn er dingen die echt hartspier zal door zuurstoftekort niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in goed meer functioneren. Dit zal uiteindelijk leiden tot een kader benoemd worden:{| class="wikitable"|-! Essentieel[[hartstilstand]], vergeet niet:|-| Om je aan waardoor het slachtoffer komt te melden voor de Eerste Hulp Wiki!|}overlijden.

===Overzicht Eerste HulpAlgemene symptomen en klachten bij shock===Sommige thema's zijn erg uitgebreid Shock is een levensbedreigend ziektebeeld dat vele gradaties kent, en indien er kan veel verteld wordenniet ingegrepen wordt, tot de dood zal leiden. Het slachtoffer zal in de loop van de tijd met het dalen van de bloeddruk en het afnemen van de doorbloeding van weefsels in slechtere conditie komen, meer symptomen krijgen, het bewustzijn verliezen en uiteindelijk overlijden. Om Het tijdig herkennen en anticiperen op het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt ontstaan van een shock is dan ook essentieel en bij een samenvatting vermoeden van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:shock moet direct professionele hulp worden ingeschakeld.

{| class="wikitable"===Gecompenseerde (beginnende) shock====|-! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2|-| '''Situatie''' || Wat is er aan Zoals de hand? || Hoe is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>|-| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan shockspiraal hierboven beschrijft heeft het lichaam diverse mechanismen ombij afname van het circulerende bloedvolume te compenseren.Bij kinderen en jongvolwassenen zullen in eerste instantie relatief weinig symptomen van een beginnende shock te zien zijn omdat zij maximaal gebruik kunnen maken van hun compensatiemechanismen.De bloeddruk blijft ondanks het toenemen van de shock relatief lang op peil door compensatie met [[vasoconstrictie]] en toename van de [[hartfrequentie]] (>100/min). || Doe vooral niet...|}

Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken Ouderen hebben minder compensatiemogelijkheden en het fijn is om zullen eerder een daling van de bloeddruk vertonen waardoor zij sneller in één schema de verschillen te zieneen diepe shock belanden.

===Achtergrondinformatie/Verdieping=Algemene Symptomen====Sommige onderwerpen lenen zich De bovenstaande compensatiemechanismen zorgen samen met de afname van de doorbloeding en de verlaging van de bloeddruk voor verdieping voor gevorderde hulpverlenersde belangrijkste verschijnselen bij shock. Hier kan achtergrond informatie besproken De verminderde doorbloeding van de huid en activatie van het sympatische zenuwstelsel leidt tot het bleek en klam wordenvan de huid, maar bijvoorbeeld ook:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners bij dit letseldie koud aanvoelt. Let opOok de slijmvliezen, beschrijf hier alleen wat zoals de mogelijkheden zijnlippen, tong en mond zullen hun roze kleur verliezen. Diepgaande uitleg De afname van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteldde doorbloeding van de huid is gemakkelijk te testen met de [[capillary refill]].====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijnDoordat het hart probeert meer bloed in de circulatie rond te pompen zal de polsfrequentie toenemen, tot meer dan 100-120 slagen per minuut en zal de pols zwak of vroeger gebruikt werdenweek aanvoelen. Dorst is een symptoom van een zeer ernstige shock (geef het slachtoffer '''niets''' te drinken!).

==Ander ziektebeeld binnen dit ziektebeeld==Bij toenemende shock zullen op verschillende terreinen symptomen waar te nemen zijn:Nog * '''Bewustzijn:''' in eerste instantie angst, onrust, later toenemende verwardheid en [[bewustzijnsdaling]]en uiteindelijk leidend tot [[bewusteloosheid]]. Vaak is het slachtoffer licht in het hoofd en/of duizelig, wat toeneemt bij rechtop zitten, als gevolg van een ander ziektebeeld beschrijven dat past verminderde doorbloeding van de hersenen door de lage [[bloeddruk]].* '''Ademhaling:''' toenemen van de [[ademfrequentie]], diepere [[ademteug]]en en soms (afhankelijk van de oorzaak) een oppervlakkige ademhaling. * '''Circulatie:''' in eerste instantie wordt bij dit ziektebeeld of er gecompenseerde shock alleen een onderdeel versnelling van de [[hartfrequentie]] (>100/min) waargenomen, later zal ook de [[bloeddruk]] dalen met stoornissen in de andere [[vitale functies]] als gevolg. De [[polsslag]] wordt zwakker voelbaar en in latere stadia zal deze niet meer voelbaar zijn in de pols en later bij het verder dalen van is? Bijvoorbeeld: Diabetes Mellitus is onderverdeeld de [[bloeddruk]] ook niet langer in de grote vaten in Hypoglycemie de liezen en Hyperglycemiehalsslagader. Dat * '''Huid:''' de huid wordt dan met als gevolg van perifere [[vasoconstrictie]] bleek en kan soms wat grauw uitzien. Daarnaast kan door de verminderde doorbloeding de huid ook koud worden. Er is vaak sprake van (veel) zweten, wat bij wegvegen meestal niet meer terugkomt. Men spreekt ook wel van een koude, klamme huid. De [[capillary refill]] is door de verminderde doorbloeding van de Niveau huid vertraagd (>2 kop aangeduidseconden). Voor (Let op: bij [[#Distributieve shock|distributieve shock]] kan de onderverdeling zoals bovenstaand gebruikt men huid rood en warm zijn!). Soms is er ook blauwe verkleuring van de huid als gevolg van zuurstoftekort ([[cyanose]]).* '''Gedrag:''' Het slachtoffer voelt zich ziek en voelt de dood naderen. Het slachtoffer is vaak angstig en onrustig, kan toenemend verward zijn en soms zelfs wat opstandig. In latere stadia wordt het slachtoffer steeds rustiger tot hij het [[bewustzijn]] verliest. * '''[[Maag-darmstelsel]]''': soms is er sprake van misselijkheid en braken, wat bij slachtoffers met een verminderd bewustzijn kan leiden tot verslikking en [[aspiratie]]! Het slachtoffer heeft als gevolg van een vochttekort veel dorst, de Niveau 3 kopslijmvliezen zijn droog.

===Inleiding op onderwerp=Hypovolemische shock==Zoals bovenstaandHypovolemsiche shock ontstaat door een absoluut tekort aan circulerend bloedvolume, er is minder bloed doordat er sprake is van ernstig bloed- of vochtverlies. Dat kan zowel door een bloeding, inwendig dan wel uitwendig, zijn, maar ook door brandwonden of diarree. Hoeveel bloed er verloren moet gaan voordat er shockverschijnselen optreden is afhankelijk van het percentage van het totale circulerende volume dat verloren is. Bedenk dat een volwassene veel meer bloed kan verliezen dan een kind, immers een volwassene heeft gemiddeld 5-6 liter bloed, terwijl een kind 80ml bloed per kilo lichaamsgewicht heeft.

===Symptomen en klachtenOorzaken===Zoals bovenstaandHypovolemische schok wordt veroorzaakt door ernstig bloed of vochtverlies. Het meest voor de hand liggend is dan natuurlijk de ernstige (slagaderlijke) bloeding, of een inwendige bloeding na bijvoorbeeld een ongeval. Denk bijvoorbeeld aan het stuur in de buik na val van fiets. Ook enkele botbreuken kunnen tot veel (inwendig) bloedverlies leiden, zoals een fractuur van het bovenbeen. Spontaan kunnen in de borst- of buikholte bloedingen optreden als gevolg van scheuren van de grote bloedvaten ([[aneurysma]]), bloedingen van de maag of darmen of organen in de buik. Symptomen hiervan kunnen zijn: (acute) [[pijn in de buik]], bloedbraken, bloederige of zwarte diarree ([[melaena]]).

===Overzicht Eerste HulpBehandeling===Zoals bovenstaandDe belangrijkste behandeling is het stoppen van het bloedverlies. Het slachtoffer moet plat worden neergelegd, eventueel met de benen omhoog om het bloed dat zich in de benen bevindt naar de vitale organen te brengen. Dit wordt alleen uitgevoerd indien er géén sprake is van wervelletsel, of fracturen van de benen of het bekken. Schakel daarbij ook professionele hulp in.Als er sprake is van een hypovolemische shock door een van de andere genoemde oorzaken, schakel dan gelijk professionele hulp in

===Achtergrondinformatie/Verdieping=Distributieve shock==De distributieve shock is een lastig begrip. Zoals bovenstaandde naam zegt heeft het met 'distributie' te maken. Distributie is verdeling, of in dit geval, de verdeling van het bloed in het lichaam. Het bloed is grotendeels wel aanwezig in de vaten en weefsels, echter niet langer in de meest vitale weefsels en organen. Er is sprake van een relatief tekort aan bloed. De hoeveelheid bloed is niet afgenomen, maar het vaatvolume is toegenomen en de verdeling van het bloed in de vaten is ongunstig. De toename van het vaatvolume wordt meestal veroorzaakt door het verwijden van de vaten ([[Vasodilatatie|vasodilatatie]]) van de kleine perifere vaten. Dat betekent dat bij deze groep shock het bloed bijvoorbeeld vooral in de kleine aders in de huid zit, in plaats van in de grote vaten. Hierdoor daalt de bloeddruk en neemt de doorstroming van de vitale weefsels en organen af.

Shock Het effect van te weinig circulerend bloed is ===Neurogene shock. Bij ===Een neurogene shock verdeelt het lichaam het resterende bloed zodanigontstaat soms bij een (volledige) dwarslaesie, dat zo lang mogelijk als de hersenen van bloed voorzien blijven. Ter compensatie zenuwen van het bloedverlies verhoogt de hartfrequentie, maar als er te weinig bloed in de circulatie zit, blijft de bloeddruk laag[[Autonome_zenuwstelsel|autonome zenuwstelsel]] worden doorgesneden. Als eerste (bij ongeveer 1 liter bloedverlies) wordt het bloed aan Dit zenuwstelsel kan de huid en spanning van de nieren onttrokken: Het slachtoffer wordt bleek vaten regelen en stopt zorgt met urine te produceren. Bij verdere shock (1,5 liter) wordt ook name voor het maag-darmstelsel onttrokken samenknijpen van bloed: er wordt geen voedsel en vocht meer opgenomen en de patiënt wordt dorstig. Verdere verschijnselen zijn: snelle oppervlakkige ademhaling, verwardheid, angst, uiteindelijk bewustzijnsverlies. Na verlies van ongeveer 2 – 2,5 liter bloedverlies sterft het slachtoffer. De behandeling van shock is het aanvullen van het verloren volume en het stoppen van de bloeding of opheffen van een andere reden voor de shock. Het aanvullen gebeurt in de geneeskundige combinatie door middel van infusietherapie. Het stelpen van bloedingen is alleen mogelijk bij uitwendige bloedingen: inwendige bloedingen zijn alleen chirurgisch te behandelen. Tekenen van shock: -Bleekheid in het gelaat, slijmvliezen en vingers -Capillaire refill > 2 seconden -Snelle vaten (>120 p/m[[vasoconstrictie]]) zwakke pols -Snelle ademhaling -Bloeddruk: bovendruk onder de 90 mmHg -Dorst . Als dit zenuwstelsel uitvalt zal er vaatverwijding (nooit laten drinken![[vasodilatatie]]): dit is optreden en een teken van ernstige, vergevorderde shockontstaan.

Shock====Behandeling====InleidingIn het algemeen taalgebruik wordt het woord shock gebruikt voor iemand die hevig geschrokken is, ookwel ‘shocktoestand’ genoemd. Medici bedoelen wat anders als ze het hebben over shock. Shock is eentoestand van inadequate weefselperfusie en daardoor onvoldoende weefseloxygenatie (ischemie). Erkomt te weinig bloed bij belangrijke organen. Daardoor krijgen die organen te weinig zuurstof. Datbetekent dat er een ernstige levensbedreigende stoornis in de circulatie bestaat. De ernst behandeling van dehypovolemische obstructieve shock is afhankelijk van de hoeveelheid bloed die verloren is.< 20 % van het bloed verloren is een lichte shock20 % - 40 % van het bloed verloren is een matige shock> 40 % van het bloed verloren is een ernstige shockVolwassenen hebben ongeveer 5 liter bloed. Voor kinderen geldt ongeveer 80ml bloed/kglichaamsgewicht. Dat betekent dat een pasgeboren kind (ongeveer 3,5 kg) al in ernstige shocktoestandverkeert als hij 112 ml bloed verliest. Dat is ongeveer een half frisdankglas vol.PathofysiologieShock kan met name gericht op verschillende manieren ontstaan. Al die verschillende oorzaken zijn in te delen in 4verschillende mechanismen.Hypovolemische shock:Dit soort shock is reeds besproken bij bleeding control. Door verlies van grote hoeveelhedenbloed/vocht daalt de druk in de bloedvaten. Als dit onder een bepaald niveau komt, kunnen vitaleweefsels niet meer goed geperfundeerd worden. Een hypovolemische shock hoeft niet altijd doorbloedverlies te ontstaan. Het verlies van veel lichaamsvocht zal uiteindelijk ook leiden tot eenondervulling in de vaten. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een ernstige uitdroging (bij langdurigbraken of diarree). Vooral bij ouderen en baby’s dient hier extra op gelet te worden. Ook bij ernstigebrandwonden kan veel vocht verloren gaan.Cardiogene shock:Bij deze vorm voorkomen van shock is primair het hart aangedaan. Door verminderde contractiliteit verergering van het hart kaner minder bloed rondgepompt worden. Het hart heeft niet meer de kracht om aan de benodigdezuurstofvraag te voldoen. Het hartminuutvolume daalt en als reactie daarop stijgt de weerstand van deperifere vaten. Hierdoor verbetert weliswaar de bloeddruk, maar het wordt tevens moeilijker voor het hartom tegen die weerstand in te pompen. Het bloed hoopt zich op in de venen voor het hart. Er is sprakevan een neerwaartse spiraal. Zonder ingrijpen zal dit tot de dood leiden.De meest voorkomende oorzaak van cardiogene shock is een acuut myocardinfarct. De grootte van hetinfarct is bepalend voor de ernst van shock. Shock treedt op bij verlies van meer dan 40% van hethartspierweefsel. Dit hoeft niet gelijk bij één infarct te gebeuren, het Daar kan ook een stapeling zijn bovenopoude infarcten uit het verleden. Andere mogelijke oorzaken zijn acute ontsteking van de harstpier,kapotte hartkleppen en ritmestoornissen.Obstructieve shockObstructieve shock ontstaat je als er op een vitaal punt in de bloedsomloop een obstructie bestaatwaardoor het bloed er eerstehulpverlener niet meer door kan. Daardoor kan het bloed niet meer geoxygeneerd worden enkan het ook niet meer naar de vitale organen. De obstructie moet zich wel voordoen in één van de grotelichaamsvaten. Wanneer een obstructie in één kleiner vat optreed, wordt in dat deel van het lichaam debloedtoevoer afgeslotenveel aan doen, maar dit heeft geen shock tot gevolg. Er kunnen echter wel functiestoornissenoptreden in het betreffende lichaamsdeel.5BOSA2 – Vaardigheden 96 Acute GeneeskundeEr zijn verschillende aandoeningen bekend waarbij een obstructieve shock kan optreden. Een aantalvoorbeelden daarvan zijn:· Harttamponade: Als er vocht (bijvoorbeeld bloed) in het hartzakje komt, neemt de druk toe.Hierdoor krijgt het hart steeds minder ruimte om zichzelf te ontplooien. Uiteindelijk is de druk zohoog dat het hart zich nauwelijks kan vullen. Hierdoor pompt het hart per slag telkens maarweinig bloed rond en ontstaat er shock.· Longembolie: Als een embolus in de longvaten terecht komt (vaak als gevolg van een trombusdie in venen van de benen ontstaat, een trombosebeen), wordt de doorgankelijkheid van delongvaten ernstig beperkt. Doordat er mediatoren vrijkomen die de bloedvaten in de longensamen laten knijpen, is er nog minder doorgankelijkheid voor het bloed. De opstopping in dekleine circulatie zorgt ervoor dat er te weinig bloed wordt aangeleverd in de linkerkamer.Daardoor is er te weinig bloed dat in het lichaam gepompt kan worden.· Spanningspneumothorax: bij een spanningspneumothorax (zie hoofdstuk Breathing) stijgt dedruk in de thorax, waardoor de grote lichaamsaders afgeknepen kunnen worden door de hogedruk. Met name de venen zijn daar gevoelig voor omdat de wand veel minder stevig is behalve als dievan arteriën. Dit resulteert in verminderde bloedaanvoer voor het hart met als gevolg shock.Distributieve shock:Bij deze vorm van shock staat een verkeerde verdeling van het bloed op de voorgrond. Er is voldoendevocht in het lichaam, maar het gaat naar de verkeerde plaats gedistribueerd. De perifere vaten gaanopen staan en worden permeabel voor vocht. Hierdoor gaat het bloed naar de periferie en daar treedtveel vocht uit, waardoor er ook altijd sprake is van een hypovolemische component. Die hypovolemie isechter relatief [[Zuigende_borstwond|zuigende borstwond]] en niet absoluut zoals bij de hypovolemische shock. Er is namelijk wel voldoende vocht inhet lichaam, maar op de verkeerde plek. Verschillende oorzaken voor distributieve shock zijn:· Anafylactische shock: Bij een anafylactische reactie is er sprake van een heftige allergischereactie op lichaamsvreemde stoffen [[spanningspneumothorax]]. Bij het binnendringen van lichaamsvreemde stoffen kunnenmensen die daar gevoelig voor zijn een te sterke afweerreactie afgeven. Hierdoor gaan de vatenin de periferie open staan. Het bloed gaat zich dan ophopen in de periferie, waardoor het nietmeer beschikbaar is voor de vitale organen in Daarbij kan de kern van het lichaam. Bovendien wond worden deperifere vaten extra doorlaatbaar voor vocht. Er treedt veel vocht uit de vaten, waardoor er ooknog sprake is van een relatieve hypovolemie. Een anafylactische reactie kan ontstaan bij eengroot aantal uiteenlopende stoffen. Meest bekend zijn echter de insectensteken, röntgencontrastmiddelen,voedsel en medicatie zoals antibiotica. Het beeld afgeplakt om toename van de anafylactischeshock wordt uitgebreider beschreven druk in het hoofdstuk Disability paragraaf Anafylaxie.· Septische shock: Sommige bacteriën kunnen toxines produceren die de vaten open zetten enpermeabel maken voor vocht. Als die bacteriën in het bloed zitten, dan kan daardoor een sepsisontstaan. Ook gisten en schimmels kunnen sepsis veroorzaken.· Neurogene shock: Als er een laesie van het ruggenmerg ontstaat, dan vallen ook de autonomezenuwen onder dat niveau uit. De vasomotore regulatie raakt ontregelt. Daardoor gaan debloedvaten onder dat niveau open staan en gaat het bloed zich daar ophopen.5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 97SymptomenTussen de verschillende vormen van shock zijn verschillen en overeenkomsten. Dat maakt ook datsommige dingen specifiek zijn voor één bepaalde vorm, terwijl andere symptomen bij alle vormen vanshock voor kunnen komen. De onderstaande tabel dient als hulp om borstkas te differentiëren tussenverschillende soorten shockvoorkomen.

Handelen==Achtergrondinformatie==Shock is een levensbedreigende situatie. Als EHBO-er kun je de shock echter zelden verhelpen. Het isdus erg belangrijk dat er met spoed professionele hulp wordt ingeschakeld.De EHBO-er kan proberen om de oorzaak van shock weg te nemen en daardoor verergering tevoorkomen.Een ernstige bloeding (als oorzaak van een hypovolemische shock) kan bijvoorbeeld gestelpt worden.Een exogene thoraxwond met als gevolg een obstructieve shock kan afgeplakt worden zodat er nietmeer lucht onderverdeeld in verschillende klassen, waarbij de thoraxholte komt en de drukopbouw tot staan komt.Bij cardiogene shock kan de circulatie een tijdje op gang gehouden worden met behulp van reanimatie.De pompfunctie progressie van het hart zal echter zeer zelden weer normaal wordenziektebeeld wordt beschreven.Hiervoor Dit is altijd met name voor professionele hulp nodig. Zelfs in het geval dat professionele hulp op tijd aanwezig ishulpverlening van belang,is de prognose slecht.Een anafylactische shock kan tijdelijk verholpen worden door een injectie te geven met adrenaline.Veel mensen die van zichzelf weten dat ze allergisch zijn hebben van de arts adrenaline gekregen inmaar schetst een auto-injector (Epipen® of Anapen®). Deze pen is heel gemakkelijk te gebruiken, omdatautomatisch de goede hoeveelheid adrenaline wordt gegeven. Adrenaline zorgt aardig beeld voor het vernauwen vanperifere vaten. Door de anafylactische reactie waren de vaten juist open gaan staan. De adrenalinebehoort binnen 3-5 minuten te werken, het effect van de adrenaline zal echter niet langer dan 15-20minuten aanhouden. Er moet dus zo snel mogelijk medische hulp gezocht worden. Een tweede injectiekan nodig zijn om de bloeddruk in stand te houden totdat medische hulp aanwezig isgevorderde eerstehulpverlener.Meer informatie over de adrenaline auto-injector is te vinden op BlackboardIn het algemeen lijkt het zinvol om bij shock de benen van het slachtoffer omhoog te leggen, zodatbloed uit de benen naar vitale delen kan. Alleen bij de cardiogene shock is het beter om de benen nietomhoog te doen. Het hart heeft namelijk al veel moeite om het beschikbare bloed weg te pompen. Eengroter aanbod leidt in dat geval niet tot meer hartfunctie en geeft alleen maar nog meer druk in het hart.Hieronder in de tabel staat nog eens samengevat wat te doen bij shock:

Niet doen bij shock[[Categorie:Slachtoffers met shock hebben vaak erg veel dorst. Ze mogen echter nooit te drinken krijgen, dit leidtnamelijk tot activatie van het spijsverteringsstelsel met als gevolg dat er nog meer bloed van de vitaleorganen wordt onttrokken. Daarnaast is er door het verminderde bewustzijn van het slachtoffer eengroter risico op aspiratie. Wat je wel kunt doen, is de lippen van het SO bevochtigenTrauma]][[Categorie: hierdoor wordt dedorstprikkel verminderd.Onwelwordingen]]