Wijzigingen

=='''Pneumothorax==''' betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term '''klaplong''' gebruikt, beter is echter om te spreken van 'ingeklapte long'. Een pneumothorax kan zowel als gevolg van trauma als spontaan ontstaan. Een complicatie van een pneumothorax is een [[spanningspneumothorax]].

Een '''traumatische pneumothorax ''' ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen die de long het buitenste longvlies (soms samen met het binnenste vlies) en de borstwand bedekken (buitenste vlieslongvlies). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen. Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. Een pneumothorax kan zowel van buitenaf als van binnenuit ontstaan. Van buitenaf kan bijvoorbeeld door een scherp voorwerp dat de borstwand doorboortdoorboord wordt, zoals bij een messteek of als gevolg van een gebroken rib. Soms ontstaat een pneumothorax spontaan, door schade aan die het binnenste vlieslongvlies aanprikt. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen (COPD} Vaak zijn bij steekwonden of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen.<br><br>Bij een pneumothorax ontstaan door een letsel van buitenaf is er vaak een [[zuigende borstwond]] als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een [[#Spanningspneumothorax|spanningspneumothorax]] ontstaan. ===Symptomen en klachten===Bij een endogene pneumothorax, is er meestal plotseling optredende benauwdheid, soms met (scherpe) pijn in de borstkas die vast zit aan de ademhaling. Soms zit de pijn tussen de schouderbladen.<br><br>Indien er een bloeding is opgetreden in de long kan er helderrood schuimend bloed uit de mond van het slachtoffer komenribfracturen echter beide vliezen aangedaan.<br><br>{| class="wikitable"|-! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen|-| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5|}

Handelen====Spontane pneumothorax====Het grote gevaar van Bij een '''spontane pneumothorax ''' is het ontstaan van een spanningspneumothorax. Dit wil je dusook voorkomen als EHBO-er.5BOSA2 – Vaardigheden 80 Acute GeneeskundeExogene pneumothorax (zuigende borstwond)Het eerste wat je doet, is het luchtdicht afdekken van een zuigende borstwond (open pneumothorax).Dit kun je op een aantal manieren doen. Indien je een steriel gaasje bij de hand hebt, druk je het sterielegaasje op de wond. Om ervoor te zorgen dat er geen lucht meer de wond in stroomt, plak je het gaasjeaan 3 zijden vast; onder meestal plotseling optredende benauwdheid en aan de 2 zijkanten. Omdat het gaasje zo niet luchtdicht is, plakt jevolgende symptomen:vervolgens van beneden naar boven, dakpansgewijs, het gaasje af (zie afbeelding).Hierdoor wordt het steriele gaasje wel luchtdicht. Let erop dat je NIET het gaasje boven ook nog afplakt.Door de bovenkant open te laten, kan er nog wel lucht uit, maar niet meer lucht in. Dit wordt ook wel een‘ventiel’ genoemd. Indien je geen gaasje bij de hand hebt, kun je een plastic zakje of een latexhandschoen (eerst * Scherpe pijn op maat knippen) of iets dergelijks gebruiken. Nadat je het plastic zakje of dehandschoen erop hebt gelegdborstkas, plak je deze vastzittend aan 3 zijden vast. Deze methode kan ook worden gebruiktom een steriel gaasje luchtdicht af te dekken.De bovenkant laat je open om dezelfde reden; omdat dan daar de lucht er nog uit kan, maar niet meerin. Eventuele messen en andere puntige voorwerpen die uit de borstholte steken laat men zitten. Ditomdat dit corpus alienum een eventuele pneumothorax heeft voorkomen, omdat dit corpus alienumzorgt voor een (gedeeltelijke) ventielfunctie. Daarnaast loop je het risico ernstige bloedingen teveroorzaken door het object te verwijderen. Het slachtoffer moet in een halfzittende houding de komstvan professionele hulp afwachten.Als het slachtoffer bewusteloos is, moet het op de aangedane zijde in de stabiele zijligging wordengelegd, tenzij daar nog een corpus alienum uitsteekt. De reden om het slachtoffer op de aangedanezijde te leggen is de volgende: indien het slachtoffer met de gezonde zijde onder wordt gelegd heeft degezonde long door het gewicht van het lichaam meer moeite om goed te bewegen en kan deademhaling in gevaar komen. Met de aangedane zijde onder ligt de gezonde long boven en kan dezegoed ontplooien. Indien er sprake is van mogelijk wervelletsel of een dwarslaesie, gebruik dan niet pijn tussen deschouderbladenstabiele zijligging maar de chinlift om de luchtweg vrij te houden.Deze stoornis in de Breathing kun je als EHBO-er niet verder oplossen, je waarschuwt 112 envervolgens ga je verder met het onderdeel Circulation. Het slachtoffer moet per ambulance naar hetziekenhuis vervoerd worden.Indien het slachtoffer een pneumothorax heeft zonder zuigende borstwond, kun je als EHBO-er weinigdoen. Ga verder met Circulation en laat het slachtoffer in een halfzittende houding (achterover leunend)de komst van de ambulance afwachten. Voor een exogene pneumothorax dient altijd een ambulancegebeld te worden.Zie volgende pagina voor demonstratie van afplakken van een zuigende borstwond.Endogene pneumothorax:Omdat deze pneumothorax van binnen uit is ontstaan* [[Benauwdheid]], kun je als EHBO-er dit niet verhelpen. Volg hetprotocol zoals beschreven staat bij ‘Handelen: exogene pneumothorax (zuigende borstwond)’. Vervoerhet slachtoffer in een halfzittende houding naar de SEH, bij ernstige benauwdheid of insufficiënteademhaling dient men via 112 een ambulance te bellen.   kortademigheid* Stap één Ophoesten van de behandelinghelderrood schuimend bloed* Stap twee van de behandeling* Stap drie van de behandelingVersnelde ademhaling** Indien dit, dan dat** Als dat, dan dit* Stap vier van de behandelingZijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:{| class="wikitable"|-! Essentieel, vergeet niet:|-| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!|} ===Overzicht Eerste Hulp===Sommige thema's zijn erg uitgebreid [[Cyanose]] en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp stoornissen in onderstaand schema gezet: {| class="wikitable"|-! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2|-| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>|-| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet...|} Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien. ===Achtergrondinformatie/Verdieping===Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners [[vitale functies]] bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.ernstige adembelemmeringen

Dit Bij een '''traumatische pneumothorax''', ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een voorbeeldpagina voor [[zuigende borstwond]] aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een [[spanningspneumothorax]] ontstaan. De [[zuigende borstwond]] wordt niet meer afgeplakt zoals eerder werd aangeraden, omdat dit mogelijk het schrijven ontstaan van hoofdstukken een spanningspneumothorax versneld. Laat het slachtoffer indien hij aanspreekbaar is in een [[halfzittende houding]] zitten. Indien hij [[bewusteloos]] raakt, leg hem dan met de gewonde zijde op de grond in de [[stabiele zijligging]], tenzij er nog een voorwerp uit de wond steekt dan wordt het slachtoffer op Eerste Hulp Wikide gezonde zijde zitten. Laat voorwerpen in de wond altijd zitten! De definitieve behandeling van de traumatische pneumothorax vindt plaats in het [[ziekenhuis]].

==Spanningspneumothorax==(deze kop alleen als Een '''spontane pneumothorax''' kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of [[spoedeisende hulp]] te brengen. Indien er meerdere niveau 2 koppen gebruikt wordensprake is van ernstige benauwdheid, zie lager)waarschuw dan een [[ambulance]]. Laat het slachtoffer in een [[halfzittende houding]] zitten.

===Symptomen en klachten===Eerst volgt in verhalende vorm een beschrijving van de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselen, klachten en symptomen. Bedenk dat een klacht iets is wat het slachtoffer aan de hulpverlener kan vertellen, bijvoorbeeldLees verder op Wikipedia: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk of ik heb een pijnlijke grote teen. Een symptoom is iets wat je als hulpverlener kan waarnemen en door het slachtoffer benoemd kan worden, bijvoorbeeldhttp: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft//nl. Een bleke huid in het geval van shock zal het slachtoffer niet snel noemen als klacht, maar wordt wel door de hulpverlener waargenomenwikipedia. Dat wordt dan een symptoom genoemdorg/wiki/Pneumothorax.

Beschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het ziektebeeld.<br><br>Na de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen worden. {| class="wikitable"|-! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen|-| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5|}  ===Handelen===In deze sectie wordt beschreven hoe te handelen bij het beschreven letsel of ziektebeeld. Ook hierbij eerst een tekst in verhalende vorm, waarbij eventueel wat achtergrondinformatie gegeven wordt. Daarna volgt wederom een schematisch overzicht van de behandeling.* Stap één van Lees ook de behandeling* Stap twee van de behandeling* Stap drie van de behandeling** Indien dit, dan dat** Als dat, dan dit* Stap vier van de behandelingZijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:{| class="wikitable"|-! Essentieel, vergeet niet:|-| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!|} ===Overzicht Eerste Hulp===Sommige themapagina's zijn erg uitgebreid over [[zuigende borstwond]], [[spanningspneumothorax]] en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet: {| class="wikitable"|-! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2|-| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>|-| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet..[[zuurstoftekort]].|}

Zoals ====Achtergrondinformatie====Medisch personeel zal bij een spanningspneumothorax proberen om de lucht uit de borstkas te laten ontsnappen en daarmee de overdruk die is ontstaan weg te nemen. Door het verminderen van de druk zullen de grote vaten weer ontplooien en komt er weer een goede aanvoer van bloed naar het hart tot stand, waardoor de [[shock]] verminderd. De arts brengt een grote naald in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besprokentussen de tweede en derde rib, waardoor de overtollige lucht weg kan. Soms Dit is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en echter een tijdelijke maatregel. De spanningspneumothorax wordt hierdoor een gewone pneumothorax. Definitieve zorg in het fijn ziekenhuis is om in één schema de verschillen te ziennog steeds nodig.

===Achtergrondinformatie/Verdieping===Sommige onderwerpen lenen In het ziekenhuis zal de [[SEH-arts]] of de [[chirurg]] een thoraxdrain inbrengen om de lucht uit de borstholte te zuigen zodat de long zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier weer kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners bij dit letselontplooien en beide longvliezen weer tegen elkaar komen te liggen. Let opEen thoraxdrain is een lange flexibele buis met een doorsnede van ongeveer 3-5mm met aan het uiteinde een aantal openingen, beschrijf hier alleen wat die tussen de ribben door in de mogelijkheden zijnborstkas gebracht wordt. Diepgaande uitleg De drain wordt geplaatst in de tussenruimte tussen de 4e en 5e rib ter hoogte van (voorbehouden) handelingen de voorste okselplooi. Aan de drain wordt een speciale set bevestigd die zorgt dat er licht gezogen wordt aan de slang en dat er alleen lucht of bloed uit de borstkas kan en er niet op prijs gesteldmeer in.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger De onderdruk tussen de [[longvliezen]] wordt als het ware hersteld. Deze therapie wordt ook gebruikt werdenbij een [[hematothorax]] (bloed in de borstholte).

SpanningspneumothoraxInleidingWanneer een slachtoffer met een zuigende borstwond nog wel lucht naar binnen zuigt bij inspiratie,maar niet naar buiten bij expiratie, ontstaat een spanningspneumothorax. Het slachtoffer blaast zijnthorax als het ware op. Een spanningspneumothorax kan snel leiden tot de dood.PathofysiologieDoor de sterk verhoogde intrathoracale druk worden de venen rondom het hart, waaronder de venacava (superior), dichtgedrukt. Met name de venen worden dichtgedrukt, omdat zij minder stevig zijn danarteriën. Doordat de venen zijn afgesloten, wordt het terugvloeien van veneus bloed naar het hart(veneuze return) belemmerd. Dit heet obstructieve shock (zie later bij ‘Shock’). Dit is de zien aan stuwingin de halsvenen (door een obstructie van vena cava superior); deze zetten op.Ook verplaatst het mediastinum zich door de verhoogde druk naar de niet aangedane zijde, waardoorer ook bloedvaten afgeknikt kunnen worden, wat bijdraagt aan de vermindering van de veneuze return.Soms wordt er ook een verplaatsing van de trachea gezien (midline-shift), waarbij de verplaatsing in dehals zichtbaar is.Symptomen en klachten· Naast de klachten en symptomen van pneumothorax heeft een slachtoffer met eenspanningspneumothorax soms opgezette halsvenen. Dit ontstaat omdat de veneuze return isafgenomen.· Een thoraxhelft staat omhoog (de aangedane zijde)[[Categorie: Deze aangedane thoraxhelft staan in demaximale inspiratiestand. Deze thoraxhelft beweegt niet mee bij inspiratie.· Het slachtoffer heeft een obstructieve shock en de bijbehorende symptomen (zie paragraafshock in het hoofdstuk Circulation).HandelenHandelen als bij een pneumothorax. Een spanningspneumothorax is een levensbedreigende situatiewaarvoor met spoed een ambulance gewaarschuwd dient te worden. Ook hiervoor wordt met spoedeen ambulance gewaarschuwd. Zowel bij het slachtoffer bij bewustzijn als buiten bewustzijn. Als EHBOerzijn er geen handelingen die je mag of kunt verrichten om deze stoornis in de B op te lossen. Het isbelangrijk om de vitale functies goed te blijven controleren en deze te blijven waarborgen.Aardig om te weten, maar niet geschikt voor de EHBO, is de methode die door professionelehulpverleners gebruikt wordt om een spanningspneumothorax te behandelen, een naaldthoracocentese.Hierbij brengt men een naald in de 2e intercostale ruimte, waardoor de lucht de aangedane thoraxhelftkan verlaten en de druk afneemt. Afname van de druk in de aangedane thoraxhelft zorgt voor beterecirculatie en kan daarmee levensreddend zijn. Deze handeling is voorbehouden aan personeel datbekwaam en bevoegd is om deze handeling uit te voeren!Woordenlijst]][[Categorie:Trauma]][[Categorie:Breathing]]