Wijzigingen

=='''Pneumothorax==''' betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term '''klaplong''' gebruikt, beter is echter om te spreken van 'ingeklapte long'. Een pneumothorax kan zowel als gevolg van trauma als spontaan ontstaan. Een complicatie van een pneumothorax is een [[spanningspneumothorax]].

Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen die de long (binnenste vlies) en de borstwand bedekken (buitenste vlies). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen. Indien er lucht tussen de vliezen komtniet-traumatische, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. Een 'spontane pneumothorax kan zowel van buitenaf als van binnenuit ontstaan. Van buitenaf kan bijvoorbeeld door een scherp voorwerp dat de borstwand doorboort''', of als gevolg van een gebroken rib. Soms ontstaat een pneumothorax spontaan, meestal door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen (COPD} of andere ziekten.<br><br>Bij een pneumothorax van buitenaf is er vaak een [[zuigende borstwondCOPD]] als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Een pneumothorax is alleen levensbedreigend als de patiënt een longaandoening heeft, of als erspanning opbouwt (zie ‘spanningspneumothorax’) of als de pneumothorax bilateraal is. Indien eenpatiënt nog een normale gaswisseling van O2 en CO2 heeft in de andere long, hoeft de patiënt niet eensernstig dyspnoeïsch of cyanotisch te zijnziekten.PathofysiologieDe oorzaak van een pneumothorax:Exogene pneumothorax door perforatie: zowel in thorax als in abdomen. Bij een abdomen- perforatiemoet het diafragma ook geperforeerd worden, anders kan er geen pneumothorax ontstaan. Door deperforatie wordt er een verbinding gemaakt tussen de thoraxholte en de buitenlucht. Omdat in dethoraxholte een negatieve druk heerst, zuigt deze lucht van buiten aan. Dit noemt men komt dan eenzuigende borstwond. Hierdoor collabeert via de long partieel of volledig.Idiopathisch (spontaan). Dit is vooral bij lange, dunne, jonge mannen die roken. Zij hebben vaak blebs(blaasjes) onder de pleura visceralis. Dit zijn zwakke plekken in het longweefsel die makkelijkerknappen. Als deze knappen, is er een open verbinding via de luchtwegen naar de thoracale holteborstholte. Doordeze luchtwegen wordt de lucht aangezogen, waardoor Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaat.Iatrogeen: reanimatie, aanprikken vena subclavia infuus, drain aanleggen, borstoperaties. Het principeis bij allen hetzelfde: Het longweefsel wordt geraakt, en er ontstaat een open verbinding tussen dethoraxholte en de buitenlucht.Duiken: Bij het opstijgen met ingehouden adem, ontstaat er ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen. Hierdoorknappen er veel alveoli. Dit veroorzaakt een open verbinding tussen de lucht en de thoracale holte.

Symptomen en klachten====Spontane pneumothorax====Acuut Bij een '''spontane pneumothorax''' is er meestal plotseling optredende dyspnoe. Een partiële pneumothorax zonder onderliggende longaandoening zalweinig benauwdheid en de volgende symptomen veroorzaken:Plotselinge * Scherpe pijn in op de thoraxSchouderpijnAls borstkas, vastzittend aan de long zelf ook is geraaktademhaling, geeft het slachtoffer helderrood, schuimend bloed op.Indien er sprake is van een exogene pneumothorax kan er een zuigende borstwond zijn.DifferentiaaldiagnoseHematothorax (bloeding in pijn tussen de thorax)schouderbladenSpanningspneumothorax<br>* [[Benauwdheid]], kortademigheidBeschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard * Ophoesten van het ziektebeeld.helderrood schuimend bloed<br><br>* Versnelde ademhalingNa de symptomen * [[Cyanose]] en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk stoornissen in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen worden.de [[vitale functies]] bij ernstige adembelemmeringen

 HandelenHet grote gevaar van een Een '''spontane pneumothorax is het ontstaan van ''' kan door een spanningspneumothorax. Dit wil je dusook voorkomen als EHBO-ereerstehulpverlener niet zelf behandeld worden.5BOSA2 – Vaardigheden 80 Acute GeneeskundeExogene pneumothorax (zuigende borstwond)Het eerste wat je doet, Belangrijkste is het luchtdicht afdekken van een zuigende borstwond (open pneumothorax).Dit kun je op een aantal manieren doen. Indien je een steriel gaasje bij om de hand hebt, druk je het sterielegaasje op de wond. Om ervoor vitale functies te zorgen dat er geen lucht meer de wond in stroomt, plak je het gaasjeaan 3 zijden vast; onder bewaken en aan de 2 zijkanten. Omdat het gaasje zo niet luchtdicht is, plakt jevervolgens van beneden slachtoffer naar boven, dakpansgewijs, het gaasje af (zie afbeelding).Hierdoor wordt het steriele gaasje wel luchtdicht. Let erop dat je NIET het gaasje boven ook nog afplakt.Door de bovenkant open te laten, kan er nog wel lucht uit, maar niet meer lucht in. Dit wordt ook wel een‘ventiel’ genoemd. Indien je geen gaasje bij de hand hebt, kun je een plastic zakje of een latexhandschoen (eerst op maat knippen) huisarts of iets dergelijks gebruiken. Nadat je het plastic zakje of dehandschoen erop hebt gelegd, plak je deze aan 3 zijden vast. Deze methode kan ook worden gebruiktom een steriel gaasje luchtdicht af te dekken.De bovenkant laat je open om dezelfde reden; omdat dan daar de lucht er nog uit kan, maar niet meerin. Eventuele messen en andere puntige voorwerpen die uit de borstholte steken laat men zitten. Ditomdat dit corpus alienum een eventuele pneumothorax heeft voorkomen, omdat dit corpus alienumzorgt voor een (gedeeltelijke) ventielfunctie. Daarnaast loop je het risico ernstige bloedingen teveroorzaken door het object te verwijderen. Het slachtoffer moet in een halfzittende houding de komstvan professionele [[spoedeisende hulp afwachten.Als het slachtoffer bewusteloos is, moet het op de aangedane zijde in de stabiele zijligging wordengelegd, tenzij daar nog een corpus alienum uitsteekt. De reden om het slachtoffer op de aangedanezijde ]] te leggen is de volgende: indien het slachtoffer met de gezonde zijde onder wordt gelegd heeft degezonde long door het gewicht van het lichaam meer moeite om goed te bewegen en kan deademhaling in gevaar komen. Met de aangedane zijde onder ligt de gezonde long boven en kan dezegoed ontplooienbrengen. Indien er sprake is van mogelijk wervelletsel of een dwarslaesieernstige benauwdheid, gebruik waarschuw dan niet destabiele zijligging maar de chinlift om de luchtweg vrij te houden.Deze stoornis in de Breathing kun je als EHBO-er niet verder oplossen, je waarschuwt 112 envervolgens ga je verder met het onderdeel Circulation. Het slachtoffer moet per ambulance naar hetziekenhuis vervoerd worden.Indien het slachtoffer een pneumothorax heeft zonder zuigende borstwond, kun je als EHBO-er weinigdoen. Ga verder met Circulation en laat het slachtoffer in een halfzittende houding (achterover leunend)de komst van de [[ambulance afwachten]]. Voor een exogene pneumothorax dient altijd een ambulancegebeld te worden.Zie volgende pagina voor demonstratie van afplakken van een zuigende borstwond.Endogene pneumothorax:Omdat deze pneumothorax van binnen uit is ontstaan, kun je als EHBO-er dit niet verhelpen. Volg hetprotocol zoals beschreven staat bij ‘Handelen: exogene pneumothorax (zuigende borstwond)’. VervoerLaat het slachtoffer in een [[halfzittende houding naar de SEH, bij ernstige benauwdheid of insufficiënteademhaling dient men via 112 een ambulance te bellen.    * Stap één van de behandeling* Stap twee van de behandeling* Stap drie van de behandeling** Indien dit, dan dat** Als dat, dan dit* Stap vier van de behandelingZijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:{| class="wikitable"|-! Essentieel, vergeet niet:|-| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!|} ===Overzicht Eerste Hulp===Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet: {| class="wikitable"|-! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2|-| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>|-| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet...|} Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien. ===Achtergrondinformatie/Verdieping===Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden]] zitten.   

Dit is een voorbeeldpagina voor het schrijven van hoofdstukken Lees verder op Eerste Hulp Wiki. ==Spanningspneumothorax==(deze kop alleen als er meerdere niveau 2 koppen gebruikt worden, zie lager) ===Inleiding op onderwerp===In de inleiding wordt een korte introductie gegeven op het onderwerp ===Symptomen en klachten===Eerst volgt in verhalende vorm een beschrijving van de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselen, klachten en symptomen. Bedenk dat een klacht iets is wat het slachtoffer aan de hulpverlener kan vertellen, bijvoorbeeldWikipedia: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk of ik heb een pijnlijke grote teen. Een symptoom is iets wat je als hulpverlener kan waarnemen en door het slachtoffer benoemd kan worden, bijvoorbeeldhttp: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft//nl. Een bleke huid in het geval van shock zal het slachtoffer niet snel noemen als klacht, maar wordt wel door de hulpverlener waargenomenwikipedia. Dat wordt dan een symptoom genoemdorg/wiki/Pneumothorax.

Beschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het ziektebeeld.<br><br>Na de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen worden. {| class="wikitable"|-! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen|-| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5|}  ===Handelen===In deze sectie wordt beschreven hoe te handelen bij het beschreven letsel of ziektebeeld. Ook hierbij eerst een tekst in verhalende vorm, waarbij eventueel wat achtergrondinformatie gegeven wordt. Daarna volgt wederom een schematisch overzicht van de behandeling.* Stap één van Lees ook de behandeling* Stap twee van de behandeling* Stap drie van de behandeling** Indien dit, dan dat** Als dat, dan dit* Stap vier van de behandelingZijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:{| class="wikitable"|-! Essentieel, vergeet niet:|-| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!|} ===Overzicht Eerste Hulp===Sommige themapagina's zijn erg uitgebreid over [[zuigende borstwond]], [[spanningspneumothorax]] en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet: {| class="wikitable"|-! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2|-| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>|-| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet..[[zuurstoftekort]].|}

Zoals ====Achtergrondinformatie====Medisch personeel zal bij een spanningspneumothorax proberen om de lucht uit de borstkas te laten ontsnappen en daarmee de overdruk die is ontstaan weg te nemen. Door het verminderen van de druk zullen de grote vaten weer ontplooien en komt er weer een goede aanvoer van bloed naar het hart tot stand, waardoor de [[shock]] verminderd. De arts brengt een grote naald in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besprokentussen de tweede en derde rib, waardoor de overtollige lucht weg kan. Soms Dit is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en echter een tijdelijke maatregel. De spanningspneumothorax wordt hierdoor een gewone pneumothorax. Definitieve zorg in het fijn ziekenhuis is om in één schema de verschillen te ziennog steeds nodig.

===Achtergrondinformatie/Verdieping===Sommige onderwerpen lenen In het ziekenhuis zal de [[SEH-arts]] of de [[chirurg]] een thoraxdrain inbrengen om de lucht uit de borstholte te zuigen zodat de long zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier weer kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners bij dit letselontplooien en beide longvliezen weer tegen elkaar komen te liggen. Let opEen thoraxdrain is een lange flexibele buis met een doorsnede van ongeveer 3-5mm met aan het uiteinde een aantal openingen, beschrijf hier alleen wat die tussen de ribben door in de mogelijkheden zijnborstkas gebracht wordt. Diepgaande uitleg De drain wordt geplaatst in de tussenruimte tussen de 4e en 5e rib ter hoogte van (voorbehouden) handelingen de voorste okselplooi. Aan de drain wordt een speciale set bevestigd die zorgt dat er licht gezogen wordt aan de slang en dat er alleen lucht of bloed uit de borstkas kan en er niet op prijs gesteldmeer in.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger De onderdruk tussen de [[longvliezen]] wordt als het ware hersteld. Deze therapie wordt ook gebruikt werdenbij een [[hematothorax]] (bloed in de borstholte).

SpanningspneumothoraxInleidingWanneer een slachtoffer met een zuigende borstwond nog wel lucht naar binnen zuigt bij inspiratie,maar niet naar buiten bij expiratie, ontstaat een spanningspneumothorax. Het slachtoffer blaast zijnthorax als het ware op. Een spanningspneumothorax kan snel leiden tot de dood.PathofysiologieDoor de sterk verhoogde intrathoracale druk worden de venen rondom het hart, waaronder de venacava (superior), dichtgedrukt. Met name de venen worden dichtgedrukt, omdat zij minder stevig zijn danarteriën. Doordat de venen zijn afgesloten, wordt het terugvloeien van veneus bloed naar het hart(veneuze return) belemmerd. Dit heet obstructieve shock (zie later bij ‘Shock’). Dit is de zien aan stuwingin de halsvenen (door een obstructie van vena cava superior); deze zetten op.Ook verplaatst het mediastinum zich door de verhoogde druk naar de niet aangedane zijde, waardoorer ook bloedvaten afgeknikt kunnen worden, wat bijdraagt aan de vermindering van de veneuze return.Soms wordt er ook een verplaatsing van de trachea gezien (midline-shift), waarbij de verplaatsing in dehals zichtbaar is.Symptomen en klachten· Naast de klachten en symptomen van pneumothorax heeft een slachtoffer met eenspanningspneumothorax soms opgezette halsvenen. Dit ontstaat omdat de veneuze return isafgenomen.· Een thoraxhelft staat omhoog (de aangedane zijde)[[Categorie: Deze aangedane thoraxhelft staan in demaximale inspiratiestand. Deze thoraxhelft beweegt niet mee bij inspiratie.· Het slachtoffer heeft een obstructieve shock en de bijbehorende symptomen (zie paragraafshock in het hoofdstuk Circulation).HandelenHandelen als bij een pneumothorax. Een spanningspneumothorax is een levensbedreigende situatiewaarvoor met spoed een ambulance gewaarschuwd dient te worden. Ook hiervoor wordt met spoedeen ambulance gewaarschuwd. Zowel bij het slachtoffer bij bewustzijn als buiten bewustzijn. Als EHBOerzijn er geen handelingen die je mag of kunt verrichten om deze stoornis in de B op te lossen. Het isbelangrijk om de vitale functies goed te blijven controleren en deze te blijven waarborgen.Aardig om te weten, maar niet geschikt voor de EHBO, is de methode die door professionelehulpverleners gebruikt wordt om een spanningspneumothorax te behandelen, een naaldthoracocentese.Hierbij brengt men een naald in de 2e intercostale ruimte, waardoor de lucht de aangedane thoraxhelftkan verlaten en de druk afneemt. Afname van de druk in de aangedane thoraxhelft zorgt voor beterecirculatie en kan daarmee levensreddend zijn. Deze handeling is voorbehouden aan personeel datbekwaam en bevoegd is om deze handeling uit te voeren!Woordenlijst]][[Categorie:Trauma]][[Categorie:Breathing]]