===Inleiding op onderwerp===Hyperventilatie is een veelvoorkomende en relatief onschuldige aandoening waarbij er sprake is van een te snelle en diepe ademaling. De [[ademfrequentie]] neemt toe en ook het [[teugvolume]], de hoeveelheid lucht per ademhaling, wordt groter. Vaak treedt hyperventilatie op bij een [[paniekaanval]], waarbij een bepaalde prikkel zorgt voor een (overdreven) angstige reactie bij het slachtoffer. Hyperventilatie is een symptoom van een andere aandoening of factor. <br>Hyperventilatie komt op alle leeftijden voor, maar wordt meest gezien bij tieners en jongvolwassenen. Uitlokkende factoren kunnen dan bijvoorbeeld zijn: stress, hevige inspanning, angst of emotie. Sommige mensen hyperventileren met enige regelmaat, er wordt dan wel van het '[[hyperventilatie syndroom]]' gesproken.<br><br>Sommige ziektebeelden, zoals [[diabetes mellitus]] kunnen ook hyperventilatie veroorzaken. In dat geval is er geen sprake van een uitlokkende (emotionele) factor, maar tracht het lichaam het evenwicht van bepaalde stoffen in het bloed te herstellen.<br><br>Bij hyperventilatie ademen mensen sneller en dieper dan normaal. Omdat er sneller geademd wordt,daalt het koolzuurgasgehalte (CO2) van het bloed. Acute hyperventilatie kan heel beangstigend zijn. Hetslachtoffer heeft last van dyspnoe (benauwdheid) en heeft daardoor het gevoel te stikken. Ook kan hetslachtoffer duizelig worden, flauwvallen, misselijk worden en pseudoangineuze klachten (beklemmendgevoel op de borst of in de buik) krijgen. Verder kunnen klachten als hartkloppingen, paresthesieën(tintelingen in vingers, voeten of rond de mond) en transpiratie optreden. De spieren van de onderarmenen kuiten kunnen verkrampen en veroorzaken onvrijwillig buigen en strekken van de polsen en enkels.Zeker iemand die niet begrijpt wat er gebeurt, kan in paniek raken waardoor de ademhaling nog mindergecontroleerd wordt en de aanval toeneemt. De patiënt komt terecht in een vicieuze cirkel.Uiteindelijk kan het slachtoffer het bewustzijn verliezen. Door het wegvallen van de psychische prikkelzal de ademhaling automatisch weer terugkeren naar een normaal niveau. Handel hierbij zoals bij eensyncope/flauwte.Na een hyperventilatieaanval kan het slachtoffer nog enige tijd last hebben van een licht gevoel in hethoofd, misselijkheid en duizeligheid of lichte hoofdpijn. Deze klachten nemen na enige rust snel af.{{Status|
|mainauthor= [[Pim]]
|coauthor= [[]]
|controller=
|supervisor= [[Pim]]
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]
|status= [[Handleiding#Status|Concept]]
}}
Een '''paniekaanval''' of '''angstaanval''' is een combinatie van hevige paniek of angst in combinatie met lichamelijke symptomen. Soms is er sprake van een paniek met een snelle en diepe ademhaling (hyperventilatie). Vroeger werd ook wel gesproken van '''hyperventilatie''' of '''hyperventilatiesyndroom'''. Hyperventilatie moet echter vooral als een symptoom gezien worden van een onderliggende aandoening. Die onderliggende aandoening kan onschuldig zijn zoals bij angst of paniek, maar kan ook levensbedreigend zijn en leiden tot zuurstoftekort waarbij het lichaam met hyperventilatie probeert om het zuurstoftekort te verminderen.
'''Hyperventilatie''' betekent letterlijk 'te veel ventilatie' ofwel de [[ademteug]]en zijn te diep. Deze term wordt op twee manieren gebruikt:
* Als term voor 'te veel ventilatie' of 'te diepe [[ademteug]]en'.
* Voor de paniekaanval met snelle ademhaling, vroeger hyperventilatiesyndroom genoemd.
Een '''paniekaanval met snelle ademhaling''' is een veelvoorkomende en relatief onschuldige aandoening waarbij er sprake is (hevige) angst of paniek met een te snelle en diepe ademhaling. Een paniekaanval treedt vaak op als gevolg van een bepaalde prikkel die bij het slachtoffer een hevige angst- of paniekreactie oproept. Hierdoor kunnen verschillende lichamelijke klachten optreden, die op zichzelf weer de angst en paniek kunnen doen toenemen. Een paniekaanval komt op alle leeftijden voor, maar wordt meest gezien bij tieners en jongvolwassenen. Uitlokkende factoren kunnen dan bijvoorbeeld zijn: stress, hevige inspanning, angst of emotie. Sommige mensen hebben met enige regelmaat een paniekaanval.
Wanneer er ook sprake is van een snelle en diepe ademhaling (hyperventilatie) kan het lastig zijn om het beeld van andere (ernstige) ziektebeelden te onderscheiden. Bij hyperventilatie is er sprake van een toename van de [[ademfrequentie]] neemt toe en ook het [[teugvolume]], de hoeveelheid lucht per ademhaling, wordt groter. Ziektebeelden waarbij hyperventilatie een symptoom is van een ernstige onderliggende aandoening zijn onder andere: [[diabetes mellitus]] ([[suikerziekte]]), een [[hartinfarct]] of [[zuurstoftekort]]. In dat geval is er geen sprake van een uitlokkende (emotionele) factor, maar tracht het lichaam het evenwicht van bepaalde stoffen in het bloed te herstellen. Doordat er bij hyperventilatie (letterlijk: dieper ademen) meer lucht in en uit de longen gaat zal de [[gaswisseling]] toenemen. Hierdoor daalt het gehalte van [[koolstofdioxide|koolzuurgas]] (CO2) in het bloed, omdat dit gemakkelijker wordt uitgewisseld. De zuurstofconcentratie in het bloed zal echter nauwelijks toenemen.
===Symptomen en klachten===
Eerst volgt in verhalende vorm een beschrijving Een paniekaanval geeft onder andere verschijnselen van angst: de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselenFight or Flight reflex. Er is een gejaagd gevoel, hartkloppingen, transpiratie, klachten bleekheid en symptomenonrust. Bedenk dat Daarnaast kan er een klacht iets is wat het slachtoffer aan stekend gevoel op de hulpverlener kan vertellenborst zijn, bijvoorbeeld: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk tintellingen of kramp rond de mond of ik heb een pijnlijke grote teenin de vingers. Een symptoom is iets wat je als hulpverlener Het slachtoffer kan waarnemen zwarte vlekken voor de ogen zien en licht in het hoofd zijn. De hartfrequentie neemt door het slachtoffer benoemd kan wordende bovenstaande reflex doe, bijvoorbeeld: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft. Een bleke huid in het geval van shock zal wat het slachtoffer niet snel noemen als klacht, maar wordt wel voelt door de hulpverlener waargenomen. Dat wordt dan een symptoom genoemdhartkloppingen.<br>Beschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellenDe snelle, diepe ademhaling (hyperventilatie) geeft het slachtoffer het gevoel [[benauwd]] en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over kortademig te zijn, het gevoel te stikken. De angst die gepaard gaat met de aard klachten van de hyperventilatie en paniekaanval veroorzaken meer paniek bij het ziektebeeldslachtoffer waarbij de de klachten opnieuw toenemen.<br><br>
· DyspnoeSymptomen bij een paniekaanval:· Benauwd gevoel*Angst, het gevoel te stikkenpaniek· *[[Benauwdheid]], kortademigheid*[[Hartkloppingen door een toegenomen hartfrequentie.]]· Snelle pols door een toegenomen *Versnelde [[hartfrequentie.]]· Pseudoangineuze klachten (klachten lijken angina pectoris en/of myocardinfarct)· *Stekende pijn op de borst· *Transpiratie· *Duizeligheid en misselijkheid, soms [[hoofdpijn]]· *Tintelingen en jeuk rond de mond en in de handen of vingers· *Handspasme ‘main d’accoucheur’: de vingers en duim zijn verkrampt.
<br>Denk ook aan:*[[Angina pectoris]] (geeft een drukkende pijn op de borst, soms met uitstraling)*[[Hartinfarct]] (geeft een drukkende pijn op de borst, met uitstraling)*[[Astma]]-aanval (geen tintellingen, expiratoir piepen, geen pijn op de borst)*[[Zuurstoftekort]] (blauwpaarse verkleuring van lippen en gelaat ([[cyanose]])
Belangrijke vragen om te stellen aan het slachtoffer:* Is er [[Angina pectoris]] (geeft een drukkende pijn op de borst, soms met uitstraling)[[Myocardinfarct]] (geeft een drukkende pijn op de borst, met ? Drukkend of stekend? Is er uitstraling)?[[Astma]]-aanval (geen * Zijn er tintellingenin de mond, expiratoir piepen, geen pijn op de borst)lippen of vingers?* Is hij bekend met paniekaanvallen of hyperventilatie? Is hij bekend met hartklachten?
===Handelen===
Bij een paniekaanval bestaat een belangrijk deel van de Eerste Hulp uit geruststelling van het slachtoffer en uitleg dat het ongevaarlijk is. Neem het slachtoffer mee naar een rustige koele ruimte en probeer te achterhalen wat de paniekaanval veroorzaakt heeft. Probeer na te gaan of er geen sprake is van klachten die passen bij [[pijn op de borst]]. Probeer de ademhaling van het slachtoffer rustig te krijgen door het slachtoffer te laten concenteren op het ademen. Afleiding is vaak een goede oplossing. Dat kan bijvoorbeeld door mee te tellen met de ademhaling, waarbij korte pauzes worden genomen om koolzuur vast te houden: ‘Adem in, adem even (3-4 seconden) vasthouden, adem uit’. Men kan ook de handen van het slachtoffer voor zijn mond laten houden, om zo het uitgeademede koolzuurgas weer in te ademen en de concentratie te laten stijgen. Vroeger werd hiervoor een zakje gebruikt, maar dit wordt door veel slachtoffers als beangstigend ervaren. Het is belangrijk om het slachtoffer serieus te nemen, anders zal het lastig zijn de aanval te stopen.
* Breng het slachtoffer naar een rustige ruimte
* Ga na wat de uitlokkende factor is en tracht deze weg te nemen
* Probeer de ademhaling onder controle te krijgen
** Door mee te tellen met de ademhaling
** Door de handen voor de mond te plaatsen en het slachtoffer rustig te laten ademen
* Geef uitleg over paniekaanval en verwijs het slachtoffer eventueel naar de huisarts
Indien het slachtoffer het bewustzijn verliest, handel dan zoals bij [[flauwte]].
Het ademen in een plastic zakje om het [[koolstofdioxide]] gehalte te doen stijgen is niet bewezen effectief en kan indien er sprake is van hyperventilatie op basis van een ander ziektebeeld de toestand van het slachtoffer verergeren.
Indien de klachten niet afnemen of de toestand van het slachtoffer verslechtert, dan kan er sprake zijn van een andere (ernstige) aandoening. Overleg met professionele hulpverleners of bel 1-1-2.
{| class="wikitable"
|-
! Uitvragen !! Klachten !! SymptomenLet op:
|-
| Ook bij het hartinfarct kan hyperventilatie gezien worden. Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5de klachten zorgvuldig uit om er zeker van te zijn dat er geen sprake is van hartklachten.
|}
===Handelen===
Omdat hyperventilatie erg kan lijken ===Achtergrondinformatie/Verdieping=== ====Mechanisme==== De uitwisseling van [[zuurstof]] en [[koolstofdioxide]] (CO<sub>2</sub>) tussen opgeloste vorm in het bloed en gasvorm in de buitenlucht vindt plaats op angina pectoris of een myocardinfarcthet kleinste niveau van de longen, moet ter hoogte van de EHBO-er eerstzeker weten dat het niet deze aandoeningen zijnlongblaasjes [[alveoli]]. Een slachtoffer met angina pectoris of myocardinfarctheeft vaak een drukkende pijn op Hier bevindt zich de borst, is bekend met hartfalen, maar heeft vaak GEEN perioraletintelingen of tintelingen in overgang tussen de hand kleinste [[haarvaten]] ([[capillairen]] en ook geen handspasmede binnenzijde van de longblaasjes. Benauwdheid kan zowel bijBij hyperventilatie, gebeurt deze gasuitwisseling intensiever dan normaal als bij angina pectoris en myocardinfarct optreden. Slachtoffers met gevolg van eenhyperventilatieaanval hebben vaak een scherpetoename van het [[teugvolume]], stekende pijn op ofwel de hoeveelheid buitenlucht die wordt ingeademd. Bij gezonde mensen is de borst, vaak met tintelingen rondommond, lippen of [[zuurstof]]-verzadiging ([[saturatie]]) in het bloed tijdens normale ademhaling tussen de 95 en 100%. Dit betekent dat door hyperventilatie de tong of tintelingen hoeveelheid zuurstof in het bloed niet toe zal nemen, immers is de handverzadiging al bijna maximaal. Indien de aanval langer duurt De afgifte van [[koolstofdioxide]] kan een handspasmeontstaan maar dit komt niet zo vaak voorwel toenemen.Als je overtuigd bent dat iemand inderdaad een hyperventilatieaanval heeft, kalmeer Bij hyperventilatie zal er meer CO<sub>2</sub> af dan gewoonlijk worden afgegeven vanuit het slachtofferbloed aan de buitenlucht.Dit kun je doen door rustig met je slachtoffer te praten en instructie te geven hoe hij Hierdoor daalt het beste kanademen bijvoorbeeld: ‘Adem CO<sub>2</sub>-gehalte in, adem even (3-4 seconden) vasthouden, adem uit’ of mee te ademenhet bloed.Om het koolzuurgehalte Een verlaagd CO<sub>2</sub> gehalte in het bloed te verhogen, kun je het slachtoffer in wordt [[hypocapnie]] genoemd. Aangezien CO<sub>2</sub> een zakje of in zure stof is zal als gevolg van de handenlaten ademen. Sommige mensen vinden daling van het eng om CO<sub>2</sub>-gehalte in een zakje te ademen, je kunt ze dan ook gewoonhet bloed de handen rond te mond laten zetten. Het slachtoffer zal zijn uitgeademde lucht pH van het bloed stijgen (met CO2alkalischer; [[pH]] stijgt) weerinademen. Dit geeft de karakteristieke symptomen van hyperventilatie, zodat zijn inademingslucht meer CO2 dan normaal bevatzoals boven beschreven. Hierdoor zal de PaCO2 weerstijgenHyperventilatie kan ook optreden als gevolg van een metabole stoornis, waardoor waarbij de klachten geleidelijk aan ook afnemenzuurgraad ([[pH]]) in het bloed ontregeld is. Doe dit alleen niet te langDit is het geval bij [[metabole acidose]], want anders is waarbij dePaCO2 zuurgraad van het bloed te hoogis. Dat kan onder andere veroorzaakt worden door een ernstig nierprobleem, en dit geeft ook allerlei klachten of door een ontregeling van een patient met suikerziekte (hypoventilatie o[[Diabetes Mellitus]] die langere tijd met een te hoge [[bloedsuiker]]spiegel gelopen heeft waardoor een [[keto-acidose]] ontstaan is.a.)Het lichaam zal proberen de zuurgraad van het bloed te normaliseren door meer CO<sub>2</sub> uit te scheiden. Probeer te achterhalen wat De CO<sub>2</sub> verhoogt immers deoorzaak is zuurgraad van de paniekaanval en probeer de oorzaak weg te nemenhet bloed. Neem Hyperventilatie zorgt dan voor een verlaging van het gehalte aan koolstofdioxide, waardoor het slachtoffer serieusbloed minder zuur wordt. Men spreekt dan van respiratoire compensatie.Hyperventilatie is dan een noodmaatregel van het lichaam, omdat een beeld dat te hoge zuurgraad in het ergste geval tot overlijden kan zorgen. De normale waarde van de praktijk vaak lastig te herkennen zuurgraad of [[pH]] is tussen 7,35 en 7,45. Indien er zuurstoftekort is omdat in het bloed [[hypoxemie]] kan via hyperventilatie het het zuurstofgehalte in het bloed worden vergroot. Uiteraard zal hierdoor het gehalte aan koolstofdioxide dalen, maar het lijkt zuurstoftekort is urgenter. Dit fenomeen wordt ook wel '''fysiologische hyperventilatie''' genoemd. Dit treedt bijvoorbeeld op veelbij:verschillende aandoeningen. Alleen door zorgvuldig uitvragen komt men tot de werkdiagnose‘hyperventilatie’. Indien * Toename van het niet lukt om zuurstofverbruik in het beeld te onderscheiden van een van lichaam, bijvoorbeeld bij inspanning. Het zuurstof verbruik neemt toe doordat er meer zuurstof nodig is voor verbranding in de anderespieren.mogelijkheden, gaat men * Afname van het ergste uit en wordt zo nodig professionele hulp ingeschakeldzuurstofgehalte in de buitenlucht, zoals op grote hoogte.Hyperventilatie bij Diabetes Mellitus: zie hoofdstuk ‘Diabetes Mellitus’* Zuurstoftekort door problemen aan het hart of aan de longen.
* Stap één van de behandeling===Externe links=== * Stap twee van de behandelinghttp://[http://www.hyperventilatie.info www.hyperventilatie.info] - De Stichting HyperVen * Stap drie van de behandelinghttp://[http://www.hyperventilatietips.nl www.hyperventilatietips.nl] - Non-profit informatie site over Hyperventilatie en Agorafobie** Indien dit, dan dat** Als dat, dan dit* Stap vier van de behandelingZijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijnhttp://www.hulpverleningsforum.nl/index.php? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:{| classtopic="wikitable"|28423.0 -! Essentieel, vergeet Topic Hulpverleningsforum: Hyperventilatie: Zakje of niet:|-| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!|}?
===Overzicht Eerste Hulp===
Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:
{| class="wikitable"
|-
! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2Richtlijnen
|-
| '''Situatie''' || Wat * Indien er onduidelijkheid is of er aan de hand? || Hoe sprake is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || van hyperventilatie of een ander ziektebeeld dat [[Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2:Benauwdheid|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>|-| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel ademhalingsmoeilijkheden]] geeft, dan gaat de eerstehulpverlener uit van het ergste en waarschuwt [[112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet]] [http://www.ifrc.org/PageFiles/53459/IFRC%20-International%20first%20aid%20and%20resuscitation%20guideline%202011.pdf]
|}
Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien. ===Achtergrondinformatie/Verdieping===Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook[[Categorie:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.Woordenlijst]][[Categorie:Breathing]]
