Wijzigingen

Bleeding control{{Status| Inleiding|mainauthor= [[Pim]]Een grote bloeding is een ernstige situatie waarbij de circulatie direct bedreigd wordt. Er dient dan ook|coauthor= [[]]|controller= |supervisor= [[Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}  {{LinkBox1| |LinkCategorie= Algemeenacuut |LinktitleOK= Wonden en adequaat gehandeld te wordenbloedverlies|LinkOK= http://www. Een bloeding kan intern of extern zijnehbo. Een miltruptuur zalnl/tips/bloedverlies-wonden/bijvoorbeeld een interne bloeding geven. Iemand die een suïcidepoging onderneemt en zijn polsen|LinktitleRK= doorsnijdt heeft een externe arteriële bloeding.|LinkRK= Behalve arteriën (slagaders) kunnen ook venen (aders) flink bloeden. In tegenstelling tot een arteriële}}bloeding zal het bloed er dan niet pulserend uitkomen.PathofysiologieWanneer Iedere verwonding kan leiden tot '''actief bloedverlies'''. Waar vroeger vooral werd gesproken over een slachtoffer '''ernstige bloeding''' of een grote '''slagaderlijke bloeding heeft verliest hij veel circulerend volume. Dit ''' is eengevaarlijke situatie omdat in de hedendaagse Eerste Hulp het lichaam een bepaalde hoeveelheid bloed nodig heeft meer gebruikelijk om in dezuurstofbehoefte te voorzienspreken over actief bloedverlies. Er ontstaat Immers, iedere verwonding -zowel inwendig als uitwendig- kan leiden tot actief bloedverlies met een hypovolemische shock ernstige achteruitgang van de toestand van het slachtoffer als gevolg. Actief bloedverlies geeft aan dat de bloeding nog gaande is.<ref>Handleiding Instructeurs Eerste Hulp, bij 26ste druk, 2e oplage (zie ook verderop in het hoofdstukHet Oranje Kruis, 2011)</ref> Ook een kleine wond kan tot veel bloedverlies leiden als hij lang door bloed.Symptomen Het onderscheid tussen een [[slagader]]lijke bloeding en klachtenAls er een uitwendige wond [[ader]]lijke bloeding isvoor de eerstehulpverlener minder relevant, dan immers kan daar ook een aderlijke bloeding in korte tijd tot veel bloed uitkomenbloedverlies leiden. Als het arterieel is dan komt het bloeder pulserend uit.Een inwendige wond is moeilijk waar te nemen. Het ongevalsmechanisme Actief bloedverlies kan aanwijzingen gevenleiden tot een [[hypovolemische shock]] en indien niet tijdig wordt ingegrepen zal de dood intreden. Hetslachtoffer kan bijvoorbeeld Bij zowel de inwendige als de uitwendige bloedingen speelt de eerstehulpverlener een stuur in zijn buik hebben gekregenbelangrijke rol. In dat geval Hij zal de hulpverlenereerste tijdig moeten herkennen en bij de tweede het bloedverlies proberen te beperken. [[Professionele hulp]] inschakelen is essentieel en zal dan ook zo snel mogelijk dienen te gebeuren. extra goed moeten letten Een actieve bloeding wordt op natuurlijke wijze beperkt als gevolg van het [[bloedstollingsmechanisme]] van het lichaam, maar ook door het leegraken van het [[circulatiestelsel]] en het dalen van de verschijnselen [[bloeddruk]]. De laatste twee mechanismen zijn uiteraard niet gunstig voor de toestand van hypovolemische shockhet slachtoffer.In beide gevallen zullen ===Type bloeding===Op grond van het type bloeding kan de volgende verschijnselen optredenindeling gemaakt worden:Lichte shock: doorbloeding van minder vitale * '''[[Slagaderlijk]]e''' (periferearteriële) delen als huidbloedingen, vet waarbij helderrood bloed pulserend uit de wond komt en spieren neemt af, doordater vaak veel bloedverlies optreedt in korte tijd. Deze zijn levensbedreigend.de vaten samenknijpen * '''[[Aderlijk]]e''' (vasoconstrictieveneuze) waardoor er meer bloedingen, waarbij vaak donkerrood bloed beschikbaar is voor uit de vitale organenwond stroomt. Soms slechts in kleine mate, maar ook bij aderlijke bloedingen kan ernstig actief bloedverlies optreden met ernstige gevolgen.Hierdoor ziet het slachtoffer er bleek uit en voelt koud aan* '''Spataderlijke''' bloedingen, waarbij een spatader gesprongen is. Het slachtoffer transpireert. Bovendien Dit type bloeding is minder bekend, is de“capillary refill” vertraagd.Ernstige shock: Hetzelfde als bij lichte shockdoorgaans niet levensbedreigend, maar er gaat nu kan ook minder bloed naar de vitale organenin korte tijd veel donkerrood bloedverlies tot gevolg hebben.Hierdoor produceren * Bloeding van de nieren minder urine'''[[haarvaten]]''', zoals bij een schaafwond. Uiteindelijk neemt ook de perfusie van Over het hart algemeen weinig bloedverlies en dehersenen afleiden zelden tot [[shock]]. Hierdoor Bij grote oppervlakken kan het slachtoffer verminderd aanspreekbaar worden en uiteindelijkechter veel bloedverlies optreden.het bewustzijn verliezen. In alle gevallen zal het hart proberen om het verlies aan circulerend volume tecompenseren door sneller te gaan kloppen. Omdat er weinig volume in Het type bloeding is voor de vaten zit, voel je dus eensnelle en weke polsbehandeling niet primair relevant. Hieronder Centraal staat een schema met de meest in het oog springende symptomenwaarmee je snel kunt zien wat feit dat er aan de hand actief bloedverlies is.Ook een aderlijke bloeding kan leiden tot veel bloedverlies. Belangrijkste symptomen voor de EHBO-Daarnaast wordt erUitwendig bloedende wond Inwendig bloedende wondAl dan niet pulserende wondVeel zichtbaar onderscheid gemaakt of het actief bloedverliesVerdacht ongevalsmechanismePijn in thorax '''inwendig''' of abdomen'''uitwendig''' plaatsvindt. Deze bloedingen kunnen zowel [[slagaderlijk]], gevoelig bij aanrakenOpgetrokken benen/foetushoudingVerschijnselen van shockBleke[[aderlijk]], koude en klamme huidWeke, snelle polsVertraagde capillaire refill (> 2 sec)5BOSA2 – Vaardigheden 88 Acute GeneeskundeTesten van capillaire refill:Oefen tenminste 5 sec. druk spataderlijk als uit op dehaarvaten komen. huid De '''inwendige bloeding''' ontstaat door een ongeval of een spontaan optredende bloeding in een orgaan, een weefsel, een botstructuur of bij het nagelbed en laat vervolgensweer losscheuren van een groot [[bloedvat]]. Hierdoor druk je het bloed uitHet bloedverlies is niet aan de haarvaten. Na 2-3 seconden dientbuitenzijde van het bloed weer terug te zijn lichaam waarneembaar en moet erweer de eerstehulpverlener zal dan ook op grond van andere symptomen een mooie rode/roze kleur zijninwendige bloeding vermoeden.Op In de eerste plaats is dat het nagelbed kan [[ongevalsmechanisme]], bij een [[stomp trauma]] in de uitslag van buik kunnen detest verstoord zijn als het SO koudevingers heeft. Druk op het sternum isdan beterdiverse orgaanstructuren beschadigd raken, maar niet altijd mogelijk alsEHBO-grote bloedvaten scheuren kan erbloedverlies optreden.HandelenEen uitwendige wond is evident aanwezigVoorbeelden hier van zijn: een stuur in de buik krijgen bij een ongeval. Je kunt Ook kunnen bij [[botbreuken]] grote bloedingen optreden, afhankelijk van de grootte van hetimmers direct waarnemenbot. In geval van Van een polsfractuur zal het slachtoffer niet in [[shock]] raken, echter kan bijbewustzijn een bovenbeensfractuur ruim 1,5 liter bloed en bij een duidelijke uitwendige wond moet men[[gebroken bekken]] ruim 3 liter bloed verloren gaan. zo snel mogelijk handelen, Een bijzonder type inwendige bloeding is de slagaderlijke 'spontane' inwendige bloeding . Deze kangelijk behandeld worden tijdens bijvoorbeeld optreden bij afwijkingen in de [[bloedvaten]] in organen, of bij afwijkingen aan de ABC-controle[[aorta]].Bij Hierbij kan men denken aan een slachtoffer buiten bewustzijn dient eerst [[aneurysma]] waarbij de wand van de A [[aorta]] verzwakt en Bvergroot is. Deze kunnen spontaan barsten en geven een levensgevaarlijke bloeding.gecontroleerd te worden, aangezien er eventueelgereanimeerd dient te wordenEen '''uitwendige bloeding''' valt direct op door het vele bloedverlies. Bij Afhankelijk van welke vaten zijn aangedaan kan er sprake zijn van een [[slagader]]lijke bloeding of een ernstige [[ader]]lijke bloeding. Een slagaderlijke bloedingkenmerkt zich door pulserend bloedverlies,ongeacht of deze arterieel of veneus waarbij het bloed helderrood van kleur is. Een aderlijke bloeding stroomt gelijkmatig en is, ligt de nadruk doorgaans donkerrood vankleur. Essentieel bij de behandeling op van ernstige bloedingen is het beperken tijdig herkennen van bloedverlieseen [[beginnende shock]].Hoewel we proberen schoon te werken heeft ===Symptomen en klachten=======Inwendige bloedingen====Het [[ongevalsmechanisme]] speelt een belangrijke rol bij hetbeperken ontstaan van het infectierisico initieel weinig prioriteiteen inwendige bloeding en zal de eerstehulpverlener aanwijzingen geven of hij een inwendige bloeding kan verwachten.Indien Soms zijn er gedurende 10 minuten rechtstreeks druk op direct na het ongeval nog geen duidelijke verschijnselen, maar kan dewond wordt uitgeoefend en toestand van het aangedane lichaamsdeel boven het hart gehouden wordtslachtoffer geleidelijk slechter worden. Tekenen van een inwendige bloeding zijn onder andere: pijn, zwelling, misselijkheid, zullen braken en de[[Aandoeningen:Shock|tekenen van shock]].meeste (Bij ernstige) bloedingen gestelpt zijn. Uiteraard zal in de buik gaat het slachtoffer nog steeds professionele hulpnodig hebben vaak met opgetrokken knieën of in foetushouding liggen, als gevolg van prikkeling van het buikvlies, de buik is dan ook zeer gevoelig voor verdere wondbehandeling aanraking en eventuele behandeling van shockdeze kan plankhard worden. ====Uitwendige sterk bloedende wond:bloedingen====· Oefen direct druk op de wond uit Een uitwendige bloeding kenmerkt zich door met veel bloedverlies en kan zowel [[slagaderlijk]] als [[aderlijk]] zijn. Een slagaderlijke bloeding geeft pulserend bloedverlies, aderlijk en spataderlijk gelijkmatig bloedverlies en een vlakke hand stevig op de wond te drukken (bloeding van dehaarvaten druppelsgewijs.kurkmethode)· Breng het aangedane lichaamsdeel omhoog boven het niveau ====Tekenen van het hartshock====· Leg het slachtoffer bij voorkeur Beide type bloedingen kunnen leiden tot [[shock]]. Let dan ook altijd op de grond (preventief voor flauwte en tekenen van [[shock)]]:* Bleke klamme huid* Zwakke snelle pols* Vertraagde [[capillary refill]]* [[Bewustzijnsstoornissen]]· Zoek het juiste drukpunt op (zie later)* Onrust, bij een veneuze bloeding is een drukpunt meestal minderagitatie nuttig. Echter soms kan een drukpunt ook dan van waarde zijn===Handelen===· Bel 112====Inwendige bloedingen====· Leg Bij een wonddrukverband aan over inwendige bloeding beperkt de Eerste Hulp zich tot het controleren van de wond (zie later in dit hoofdstuk [[vitale functies]] en ingrijpen indien er veranderingen zijn. Het slachtoffer wordt bij voorkeur plat neergelegd, of in Hoofdstuk Wondenen Verbandleer)In een ideale situatie is de hulpverlener niet alleen. In houding die hij op dat geval dient de hulpverlener bij moment het slachtofferte blijven en iemand anders de opdracht te geven om 112 te bellen prettigste vindt (dit kan dan al eerder in hetprotocol[[foetushouding]]) en de verbanddoos te halen. Als de hulpverlener alleen Belangrijk is, dan moet er geïmproviseerdworden. Soms kan dat het slachtoffer zelf of een omstander het drukpunt overnemengerustgesteld wordt. Laat echter nooit Geef hetslachtoffer zelf nooit te drinken! Dit kan een drukpunt zoeken[[shock]] verergeren! Slachtoffers met (mogelijke) inwendige bloedingen mogen zo min mogelijk verplaatst worden, omdat dit de bloeding kan verergeren.Soms kan ====Uitwendige bloedingen====Bij uitwendige bloedingen is de essentie van de hulpverlener het slachtoffer meenemen naar Eerste Hulp: '''Voorkom verder bloedverlies!''' Dat betekent rechtstreeks druk uit oefenen op de verbanddoos.Inwendig sterk bloedende wond:· DRS.AB, bij de C controle kom je achter Deze methode is het meest effectief in het stoppen van de inwendige bloeding· Waarschuw zo snel mogelijk professionele hulp via 1-1-2· Beweeg door eerstehulpverleners en verplaats verdient de voorkeur boven het slachtoffer nietgebruik van [[drukpunten]].<ref name="IFARG11">International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, tenzij 2011) http://www.ifrc.org</ref> Dat wordt tenminste 10 minuten gedaan. Bij voorkeur wordt er gevaar is· Blijf ABC controleren een snelverband of een schone doek op de wond gedrukt en pas zonodig reanimatie toeDrukpuntenDrukpunten zijn bedoeld om bij een arteriële bloeding draagt de aanvoer van bloed te stoppenhulpverlener handschoenen. Een drukpuntmoet aan een aantal voorwaarden voldoen om effectief te zijnDaarnaast kan het aangedane lichaamsdeel omhoog gehouden worden, namelijk: 1. liggen tussen boven het niveau van het hart . De gedachte hierbij is dat de zwaartekracht de bloeding dan zou verminderen.<ref>De effectiviteit van hoogstand van ledemaat en indirecte druk op dewond, 2aanvoerende slagader wordt in twijfel getrokken. Vandaar dat de IFRC-richtlijnen en EFAM ook niet meer als standaard aanbevelen. Daarentegen houdt een slachtoffer meest de af arm zelf omhoog en is het soms makkelijk deze zo te drukken arterie moet boven een harde ondergrond zoals bot lopenverbinden : International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 32011) http://www.ifrc. org</ref> Druk rechtstreeks op de arterie moetop een bereikbare plaats liggen.Afdrukken wond is net zo effectief als het gebruiken van arteriën moet met enig beleid gebeuren[[drukpunten]], het is echter veiliger omdat door het geven bij gebruik van druk [[drukpunten]] schadeaangericht kan worden ontstaan aan onderliggende structuren omliggende weefsels, zoals zenuwen en spieren.5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 89Algemene aandachtspunten voor drukpunten:· De arterie die afgedrukt wordt dient tussen het hart en de wond te liggen· Een arterie moet altijd op iets hards worden afgedrukt. Meestal Het gebruik van een [[tourniquet]] of [[knevel]] is obsoleet, omdat dit tot ernstige schade kan leiden, dit wordt niet gebruikt in normale omstandigheden (rampen, oorlogssituaties of [[outdoor medicine]] kunnen een bot· Denk eraan dat sommige delen van het lichaam door meerdere vaten worden gevasculariseerduitzondering vormen}.en dat er anastomoses kunnen bestaan· Bij een ernstige bloeding buiten het oefenen ziekenhuis die niet met druk rechtstreeks op de wond tot staan kan gecontroleerd worden of het drukpunt juist is afgedrukt door perifeer naarpulsaties gebracht, kan eventueel gebruik gemaakt worden van de arterie te voelen (bijvoorbeeld bij een [[hemostatisch middel]], zoals het afdrukken van de a[[stollingsverband]] of [[stollingsgranulaat]]. brachialis kun je ditcontroleren aan de pols<ref name="IFARG11">International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, de a2011) http://www.ifrc. radialis)org</ref>Afdrukken arteria subclavia Bloeding hoog aan Voor de behandeling van de armUitvoering: Laat bloeding maakt het slachtoffer liggen en buig niet uit of het hoofd iets naar degewonde zijdeeen aderlijke of een slagaderlijke bloeding is, zodat de spieren in de schouder ontspannenook aderlijke bloedingen kunnen zeer ernstig bloedverlies veroorzaken. Het inschakelen van professionele hulp is altijd nodig. Plaats deduim aan de bovenkant achter het sleutelbeen en de vingers achter demonnikskapspier.Behandelen van een uitwendige bloeding:Duw de duim in de richting van de tenen, zodat de arteria subclavia * Geef druk rechtstreeks opde ribben wordt dichtgedrukt.wond en houdt het aangedane lichaamsdeel omhoogAfdrukken arteria brachialis Bloeding aan onderarm, pols, handUitvoering: Laat * Leg het slachtoffer zitten/liggen plat op de grond (voorkomen [[flauwte]] en breng behandeling [[shock]])* Waarschuw de aangedane arm[[Hulpdiensten:112|hulpdiensten]]omhoog. Plaats de duim * Leg een [[wonddrukverband]] aan over de binnenzijde van de arm, tussen dewondbiceps en * Blijf de triceps en duw [[vitale functies]] controleren tot de arterie dicht op het onderliggende bot.Oefenen[[Hulpdiensten: Lokaliseer de arterie door deze te palperen. Druk de arterieAmbulance|ambulance]] is gearriveerddicht en controleer bij het oefenen aan de arteria radialis of er geencirculatie meer aanwezig is.==Bronvermeldingen==Wees voorzichtig zodat onderliggende structuren niet beschadigd raken.Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de onderstaande bronnen:Afdrukken arteria femoralis<references/> Bloeding aan bovenbeen, onderbeen, voetUitvoering[[Categorie: Laat het slachtoffer liggen en ga aan de gewonde zijdeCirculation]]zitten. Licht de knie iets op, zodat de liesplooi zichtbaar wordt. Plaats deduimen of een vuist in de liesplooi en druk de arterie tegen de==Bronvermelding==onderliggende spieren<references/botten dicht. De arterie loopt onder het>ligamentum inguinale, op één derde vanaf het os pubis.Figuren 6.1-6.3[[Categorie:Trauma]]