Wijzigingen

Pijn op de borst is een verzamelterm rondom een scala aan klachten van pijn{{Status| |mainauthor= [[Pim]]|coauthor= [[]]|controller= [[StephanLiem]]|supervisor= [[Pim]], een drukkend of benauwd gevoel, steken enzovoorts op de borstkas. Op deze pagina worden enkele ziektebeelden besproken die als hoofdsymptoom pijn op de borst geven. Realiseer je goed dat het onderscheid tussen de verschillende ziektebeelden lastig kan zijn en laagdrempelig [[Hulpdiensten:112Stephan]]|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|professionele hulpIncompleet]] wordt ingeschakeld.<p>}}  In de Nederlandse taal worden veel 'lekentermen' gebruikt voor aandoeningen aan het [[hart]], die niet altijd even duidelijk zijn. Een belangrijk voorbeeld is '''hartaanval''', waarmee men zowel een '''hartinfarct ''' als een [[Hartstilstand|hartstilstand]] kan bedoelen. In de medische term wordt voor het hartinfarct de term '''myocardinfarct''' gebruikt (het myocard is de hartspier). * '''Hartinfarct''' of '''myocardinfarct''': zuurstoftekort in het hart als gevolg van een volledige afsluiting van een van de [[kransslagaders]] door een bloedstolsel, vaak ten gevolge van [[aderverkaling]]. Door zuurstoftekort sterven hartspiercellen af en ontstaat blijvende schade aan de hartspier.* '''Angina pectoris''': relatief zuurstoftekort in het hart als gevolg van een gedeeltelijke afsluiting van de [[kransslagader]] bij toename van de zuurstofvraag van de hartspier.* '''Hartstilstand''': het hart klopt niet meer als gevolg van een [[hartritmestoornis]] of afwezigheid van enig [[hartritme]].* '''Myocard''': medische term voor [[hartspier]].* '''Coronairen''': medische term voor [[kransslagaders]]. Deze pagina beschrijft de aandoeningen aan het hart die pijn op de borst als symptoom hebben. Op de pagina [[Klacht:Pijn op de borst|Pijn op de borst]] worden een uitgebreider overzicht gegeven. Realiseer je goed dat het onderscheid tussen de verschillende ziektebeelden lastig kan zijn en laagdrempelig [[Hulpdiensten:112|professionele hulp]] wordt ingeschakeld.</p>

Hart- en vaatziekten zijn in de huidige tijd een belangrijke groep ziektebeelden die veel ziekenhuisopnames en sterfte veroorzaken. De eerstehulpverlener loopt grote kans met deze ziektebeelden te maken te krijgen, in de thuissituatie, op zijn werk en op straat. In de meeste gevallen zal er sprake zijn van een situatie waarin snel ingrijpen vereist is.  De twee belangrijkste ziektebeelden in deze groep zijn het hartinfarct (of myocardinfarct genoemd) en angina pectoris (letterlijk: pijn op de borst). Ze behoren tot de groep van de ischemische hartziekten. Ischemie betekent een tekort aan zuurstof in de weefsels, in dit geval de hartspier(het myocard). Het zuurstoftekort wordt veroorzaakt door een (tijdelijke) vernauwing of volledige verstopping van de [[kransslagaders ]] in het hart. De kransslagaders zorgen voor de zuurstofaanvoer naar de hartspier. Een afsluiting zorgt dan ook voor een tekort aan zuurstof, ofwel ischemie. Belangrijkste klachten bij een afsluiting zijn pijn op de borst en benauwdheid. Indien de verstopping zorgt voor zuurstoftekort in een groot deel van de hartspier kan een [[hartstilstand]] optreden en is reanimatie noodzakelijk.<p>Een bijzondere oorzaak van pijn op de borst en een hartinfarct bij jonge mensen is het hartinfarct als gevolg van [[cocaïne]]-gebruik, vaak in combinatie met roken. Door het krachtig samentrekken van de [[kransslagaders]] treedt zuurstoftekort in de hartspier op, waardoor hartspiercellen afsterven. 

Angina pectoris betekent letterlijk ''pijn op de borst''. Bij angina pectoris ontstaat tijdelijk een zuurstoftekort in het hart, door een vernauwing van de [[kransslagaders]]. Deze vernauwing wordt veroorzaakt door ophoping van vetten en andere afvalstoffen in de wand van de kransslagaders door [[atherosclerose]] (aderverkalking). De vernauwing is niet volledig, er kan nog steeds bloed naar de hartspier getransporteerd worden. Op het moment dat het slachtoffer zich gaat inspannen zal het hart sneller gaan kloppen om aan de toegenomenen vraag naar zuurstof in het lichaam te voldoen, het hart gaat harder werken. Om meer inspanning te kunnen leveren heeft de hartspier meer zuurstof nodig, en zal dus de aanvoer van bloed naar de hartspier moeten toenemen. In een normaal hart met gezonde kransslagaders is dat geen probleem, echter indien er een vernauwing is, kan er niet meer voldoende bloed worden aangevoerd. Er treedt dus een tekort aan zuurstof op in de hartspier, ook wel relatieve ischemie genoemd. Er komt nog wel wat zuurstof, maar niet meer voldoende om aan de vraag te voldoen.<br><br>

Hartinfarct betekent dat een deel van de hartspier beschadigd is geraakt en afsterft als gevolg van een zuurstoftekort. Bij een hartinfarct wordt het zuurstoftekort veroorzaakt door een volledige afsluiting van de kransslagader. Het vat wordt afgesloten door een stolsel van bloed. Dat stolsel kan ontstaan op een beschadigde verdikking van de wand als gevolg van atherosclerose, maar kan ook van elders komen(hoewel zelden). Tevens kan een infarct optreden ten gevolge van spasmen van de kransslagaders, bijvoorbeeld door cocaine gebruik. Een volledige afsluiting zorgt voor een absoluut tekort aan bloed in een deel van de hartspier, immers, er kan geen bloed en dus geen zuurstof meer worden aangevoerd. <br>

Eerst volgt Zowel angina pectoris en het hartinfarct zijn aandoeningen die een zuurstoftekort in verhalende vorm de hartspier veroorzaken, met als belangrijkste verschil dat de schade bij angina pectoris zich herstelt en bij het hartinfarct onherstelbare schade ontstaat. De symptomen overlappen echter voor het grootste deel. Pijn door zuurstoftekort in het hart kenmerkt zich door een hevige drukkende pijn recht achter het borstbeen, soms beschreven als het gevoel alsof er een olifant op de borst staat of alsof er een beschrijving strakke band rond de borst zit. De pijn is meestal drukkend van aard, zelden stekend. De pijn kan uitstralen naar de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselenlinkerarm, de nek, klachten de kaak en tussen de schouderbladen. Soms wordt de pijn meer in de bovenbuik gevoeld. Naast pijnklachten zijn er vaak begeleidende symptomenaanwezig, zoals misselijkheid en braken. Bedenk dat Slachtoffers met een klacht iets is wat het slachtoffer hartinfarct zien vaak grauw en transpireren hevig. Ze zijn erg angstig ('doodsangst'). Slachtoffers kunnen erg benauwd zijn. De schade aan de hulpverlener hartspier kan vertellenook een hartritmestoornis veroorzaken, zoals [[ventrikelfibrilleren]]. Dat is een circulatiestilstand en reanimatie is dan noodzakelijk. Bij vrouwen, ouderen en diabetici zijn de klachten vaak minder specifiek en kunnen sommige van de bovenstaande klachten afwezig zijn. Zij voelen zich misschien wat grieperig, niet helemaal fit of hebben bijvoorbeeld: ik heb hoofdpijnmet name pijn in de buik of rug. Soms wordt hierdoor de diagnose gemist en wordt onterecht geen,ik ben misselijk of ik heb pas laat hulp ingeschakeld. Ook kunnen klachten bij een pijnlijke grote teenhartinfarct erg lijken op het gevoel alsof er 'voedsel blijft' hangen in de slokdarm, of als zuurbranden slokdarm of maag. Een symptoom Ook hierbij worden soms klachten als misselijkheid en braken gezien. De klachten zijn dus niet altijd specifiek en helder. Soms zijn de karakteristieke klachten van pijn midden op de borst afwezig en is iets wat je er met name uitstraling en bijkomende verschijnselen als hulpverlener kan waarnemen misselijkheid, braken en zweten. De belangrijkste symptomen van angina pectoris en door hartinfarct op een rijtje:* Drukkende pijn midden op de borst, achter het slachtoffer benoemd kan wordenborstbeen* Uitstraling naar (linker)arm, schouder, nek of kaken* [[Kortademigheid]] en [[benauwdheid]]* Misselijkheid, bijvoorbeeld: braakneigingen en braken* (Hevig) zweten, bleke en klamme huid* Grauw gelaat* Hevige angst, onrust* Zakt af in rust > angina pectoris* Blijft aan ondanks rust of [[nitrospray]] > hartinfarct ====Onderscheid tussen angina pectoris en hartinfarct====Het onderscheid tussen deze twee ziektebeelden is niet altijd eenvoudig te maken, en bij twijfel zal men dan ook uitgaan van een hartinfarct. Angina pectoris treedt met name op bij inspanning, zoals lopen, fietsen, traplopen of door emoties. Je kunt Een hartinfarct kan zowel bij inspanning als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeftin rust optreden. De symptomen komen sterk overeen, al zijn ze bij het hartinfarct vaak duidelijker aanwezig en ernstiger. Een bleke huid De pijn bij angina pectoris zakt als het slachtoffer de inspanning staakt en is meestal na 10-15 minuten weg, terwijl bij een hartinfarct de pijn in alle hevigheid blijft bestaan. Door het geval stellen van shock zal goede vragen aan het slachtoffer kan men uitzoeken of er inderdaad sprake is van hartklachten. Wat ook voor hartklachten kan pleiten, is het zogenaamde risico profiel. Realiseer je wel dat het lang niet snel noemen als klachtaltijd gemakkelijk is en dat je laagdrempelig professionele hulp inschakelt.* Waar heeft u pijn? Midden op de borst, of meer links of rechts?* Straalt de pijn uit? Naar arm, kaak, schouders, rug?* Heeft u dit eerder gehad? Wat was er toen aan de hand?* Gebruikt u medicijnen voor hartklachten?* Komen er hartklachten in de familie voor?* Risico profiel: leeftijd boven de 50 jaar, roken, bekend met suikerziekte of hoge bloeddruk, familieleden met hartklachten. Realiseer je dat ook andere ziektebeelden pijn op de borst kunnen geven en kunnen lijken op een hartinfarct. Denk bijvoorbeeld aan [[hyperventilatie]], maar wordt wel door waarbij de hulpverlener waargenomenpijn overwegend stekend is. Dat Incidenteel wordt dan stekende pijn gezien bij een symptoom genoemdhartinfarct.<br>Beschrijf duidelijk welke vragen ===Behandeling===Bij pijn op de borst dient het slachtoffer alle inspanning te staken. Immers kan de inspanning een oorzaak zijn van de klachten of kan het zelfs de klachten verergeren. Het is lastig om in te schatten of er sprake is van angina pectoris of een hulpverlener moet stellenhartinfarct. Als het slachtoffer bekend is met pijn op de borst en daarvoor medicijnen heeft die hij bij acute pijn op de borst kan gebruiken, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over vraag het slachtoffer om zelf de medicijnen in te nemen. Dat kan een tablet of een [[nitrospray|spray onder de tong]] zijn. Bij het nemen van [[nitrospray]] onder de aard tong is het van belang dat het slachtoffer zit of ligt. De spray kan een bloeddrukdaling veroorzaken waardoor het slachtoffer flauwvalt, geef het dus niet als er klachten aanwezig zijn van duizeligheid of licht in het ziektebeeldhoofd zijn. Het slachtoffer moet zelf in staat zijn om de medicatie in te nemen. Indien hij dat niet kan, geef dan geen medicatie en neem contact op met [[112]].<br><br>Na Indien de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk pijn snel zakt is er waarschijnlijk sprake van angina pectoris. Vraag het slachtoffer wat hij gewoonlijk in een tabel geplaatstdie situatie doet. Is de pijn ontstaan bij inspanning, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen wordenmaar heeft iemand nooit eerder pijn op de borst gehad? Dan nemen we geen risico en wordt [[Hulpdiensten:112|professionele hulp]] ingeschakeld.

| Om je aan Neem geen risico. In de praktijk is het voor de eerstehulpverlener erg lastig om onderscheid te melden voor maken tussen het hartinfarct, angina pectoris of andere oorzaken van pijn op de Eerste Hulp Wikiborst. Bij twijfel ga je uit van het ergste (hartinfarct) en wordt direct professionele hulp ingeschakeld!

! Koptekst !! Ziektebeeld 1 Angina pectoris !! Ziektebeeld 2Hartinfarct

| '''Situatie''' || Wat is er aan Pijn op de hand? borst bij inspanning|| Hoe is Pijn op de situatie?borst in rust (soms bij inspanning)

| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 Drukkende pijn achter borstbeen <br> Klacht 2 Benauwdheid of kortademigheid <br> Symptoom 1 Matig zweten/klam <br> Symptoom 2Soms misselijk, soms braken <br> Zakt in rust of na [[nitrospray]] || Symptoom 1 Drukkende pijn achter borstbeen <br> Benauwdheid of kortademigheid <br> Symptoom 2 Hevig zweten, bleek, grauw <br> Symptoom 3 Vaak misselijkheid, braken <br>Zakt '''niet''' in rust of na [[nitrospray]]

| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 Angina pectoris || Ziektebeeld 2Hartinfarct

| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 Verwijs slachtoffer naar huisarts <br> Aanwijzing 2 <br> Bel Bij twijfel: bel [[112]]! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 Bel [[112]]! <br> Bel 112! [[Halfzittende houding]] <br> Aanwijzing 4Geruststellen

| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet..Neem geen risico.Bij twijfel gaat men uit van een hartinfarct!

Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverlenersVolgt. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook: 

Wat doen professionele Professionele hulpverleners zullen bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat aankomst bij het slachtoffer de mogelijkheden zijn[[ABCDE-methodiek]] starten volgens het [[Advanced Life Support]] protocol. Diepgaande uitleg van Er wordt een [[hartfilmpje]] (voorbehouden[[ECG]]) handelingen wordt niet op prijs gesteld.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken gemaakt om te kijken of er mogelijk aanwijzingen zijn, of vroeger gebruikt werden. ==Ander ziektebeeld binnen dit ziektebeeld==Nog een ander ziektebeeld beschrijven dat past bij dit ziektebeeld of er een onderdeel van is? Bijvoorbeeld: Diabetes Mellitus is onderverdeeld voor zuurstoftekort in Hypoglycemie en Hyperglycemie. Dat wordt dan met de Niveau 2 kop aangeduid. Voor de onderverdeling zoals bovenstaand gebruikt men de Niveau 3 kophet hart.  ===Inleiding op onderwerp===Zoals bovenstaand ===Symptomen en klachten===Zoals bovenstaand ===Handelen===Zoals bovenstaand ===Overzicht Eerste Hulp===Zoals bovenstaand ===Achtergrondinformatie/Verdieping===Zoals bovenstaand   ==Myocardinfarct/Angina pectoris==Inleiding

SymptomenBij beide ziekten berust de oorzaak van de klachten op ischemie van de hartspier. Daardoor zijn eenaantal symptomen hetzelfde. Het grote verschil zit echter in het feit dat angina pectoris reversibel is(geen blijvende schade aan de hartspier) en een myocardinfarct niet.Ischemie van de hartspier heeft als kenmerkende symptomen[[Categorie:Hevige drukkende pijn op de borst gelokaliseerd achter het sternum (retrosternaal), soms uitstralendnaar de armen, de onderkaak, tussen de schouderbladen of de bovenbuik. Vaak is het niet zozeer pijnwat slachtoffers beschrijven, maar een hevig oncomfortabel gevoel, drukkend op de borst alsof er eenband strak omheen gespannen zit. Daarnaast hebben slachtoffers met een myocardinfarct vaak ook lastvan misselijkheid, braken, hevige transpiratie en doodsangst.De huid is vaak klam en bleek of grauw. Slachtoffers met angina pectoris kunnen deze klachten ookhebben, maar vaak in mindere mate dan bij het myocardinfarct.Een myocardinfarct gaat vaak gepaard met benauwdheid als gevolg van de pijn. Kortademigheid kanals gevolg van pulmonale overvulling ontstaan; als er dusdanig veel spierweefsel verloren is gegaan,dat het hart niet genoeg bloed kan wegpompen hoopt er zich vocht achter de longen op, omdat de druk5BOSA2 – Vaardigheden 100 Acute Geneeskundein de longvaten stijgt en vocht uit de vaten treedt. Ook kan bij een groot myocardinfarct het slachtoffer incardiogene shock raken. Deze ernstige complicaties gebeuren gelukkig niet vaak. Ten slotte kan hetslachtoffer ook bewusteloos raken als gevolg van een ritmestoornis (ventrikelfibrilleren), wat praktischeen hartstilstand is.Als de pijn niet snel (maximaal 15 minuten) is gezakt, dan is een myocardinfarct waarschijnlijker danangina pectoris. Bij angina pectoris zakt de pijn doorgaans snel nadat de veroorzakende factor isweggenomen, bijvoorbeeld door het stoppen van de inspanning. Mensen die al bekend zijn met anginapectoris hebben van de arts meestal medicatie gekregen om een aanval te couperen (Isordil® ofNitrolingual® (nitroglycerinespray)). Dit medicament dient sublinguaal (onder de tong) toegediend teworden.De klachten dienen hierdoor te verdwijnen. Gebeurt dat niet of slechts gedeeltelijk, dan moet menbedacht zijn op een myocardinfarct en dient snel professionele hulp te worden ingeschakeld.Bovendien moet er voor angina pectoris altijd een reden zijn voor verhoogde zuurstofbehoefte ofverminderd aanbod. Er is dus sprake van inspanning, een zware maaltijd, hevige emotie of angst. Eenmyocardinfarct daarentegen treedt meestal in rust op.Let opWoordenlijst]][[Categorie: cardiale klachten zijn veel minder uitgesproken bij vrouwen, ouderen en diabetespatiënten. Depijn is vager en kan zelfs soms afwezig zijn. Er kan bijvoorbeeld slechts sprake zijn van pijn in de buik,tussen de schouderbladen of alleen in de arm(en). Ook kan het infarct alleen kortademigheid als klachtgeven. Men dient dus bij deze groep mensen voorzichtiger te zijn om een cardiale oorzaak uit te sluiten.DifferentiaaldiagnoseZowel myocardinfarct als angina pectoris mogen niet verward worden met hyperventilatie. Bijhyperventilatie kan ook pijn op de borst ontstaan, maar deze pijn is echter stekend van aard in plaatsvan drukkend. Wel kan bij angina pectoris of een myocardinfarct de ademhalingsfrequentie verhoogdzijn vanwege de angst en pijn die een slachtoffer vaak heeft.Myocardinfarct Angina pectoris HyperventilatieTreedt meestal in rust op Treedt meestal op nainspanning, een zware maaltijd,bij koude, na emotieMoeilijk aanwijsbare oorzaak.Meestal door spanning ofsociale druk.Drukkende pijn achter het sternum, soms uitstralend naar kaak,armen, tussen schouderbladen of bovenbuikStekende pijn op de thorax,tintelingen in vingers en rondHoudt niet op na 15 minuten de mond, verkrampte vingersIsordil/Nitrospray is niet of nietgeheel effectiefHoudt snel (binnen 15 minuten)op na staken inspanningIsordil/Nitrospray is effectiefPaniek, angst, onrustBenauwdheid, misselijkheid, brakenHandelenBij cardiale klachten dient het slachtoffer alle inspanning te staken. Dit kan namelijk belangrijk zijn omonderscheid te maken tussen angina pectoris en myocardinfarct.Mensen die voor het eerst een angina pectoris aanval doormaken en mensen die een myocardinfarcthebben staan vaak doodsangsten uit. Het is daarom ook zaak om als EHBO-er vooral kalmte en rust uitte stralen. Maak het slachtoffer niet banger dan nodig is.· Bij een myocardinfarct dient direct 112 gebeld te worden. Het slachtoffer dient namelijk zo snelmogelijk naar een ziekenhuis vervoerd te worden om het vat weer open te maken, eenzogenaamde dotter behandeling. In de ambulance kunnen hiervoor reeds medicatie gestartworden. Eventueel kan zelfs in de ambulance medicatie toegediend worden die het bloedpropjeoplossen (trombolyse). Bovendien kan een myocardinfarct levensbedreigende complicaties metzich meebrengen zoals een hartstilstand, ritmestoornissen en acuut hartfalen. Het is dus zaakdat er zo snel mogelijk een ambulance ter plaatse komt. Verder kan de EHBO-er niet veel5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 101betekenen voor het slachtoffer. Vitale functies dienen natuurlijk altijd gecontroleerd te worden.Zonodig dient BLS gestart te worden.· Indien het slachtoffer benauwd is, laat hem dan in een halfzittende houding wachten op dekomst van de ambulance. Een halfzittende houding is een houding waarbij het slachtofferzittend wat achterover leunt, bijvoorbeeld op de knieën van de hulpverlener die achter hem zit.· Bij angina pectoris dient de EHBO-er te vragen of het slachtoffer al eerder aanvallen van pijn opde borst heeft gehad. Als dat niet zo is, dan kan de EHBO-er het slachtoffer doorverwijzen naarde huisarts. Dit hoeft echter niet acuut. Wel moet de EHBO-er ervan overtuigd zijn dat er geensprake is van myocardinfarct.· Als het slachtoffer al bekend is met angina pectoris, dan zal hij daar (waarschijnlijk) medicatievoor hebben. Deze moet toegediend worden onder de tong (daar wordt het snel opgenomen inde circulatie). Als de medicatie niet effectief is, dan moet alsnog de ambulance gebeld worden.Dit medicijn hoort binnen enkele minuten werkzaam te zijn.Dus bij een SO met pijn op de borst vraag je eerst de pijn uit en overige klachten. Aan de hand van deklachten en de omstandigheden vraag je of het SO bekend is met hartklachten. Zo ja, en je vermoedteen angina pectoris, laat het SO dan zijn medicatie toedienen. Het medicijn behoort binnen enkeleminuten te werken. Zakt de pijn niet, of wordt deze zelfs erger, ga dan van een myocardinfarct uit en laat112 bellen.Isordil of nitroglycerine wordt toegediend onder de tong. Isordil is nitroglycerine in tabletvorm, die onderde tong van het slachtoffer wordt gelegd, waarna de tablet smelt en snel in de circulatie wordtopgenomen. Nitroglycerine komt ook voor als spray, die ook onder de tong wordt gesprayd. Er mogennooit meer dan 3 opeenvolgende doses gegeven worden.In geval van een lage bloeddruk (systolisch lager dan 100 mmHg), dus in geval van shock, isnitroglycerine gecontraïndiceerd. Het risico bestaat dat de bloeddruk nog verder daalt en de hersenente weinig zuurstof krijgen met als gevolg bewusteloosheid. Als je dus een lage bloeddruk vermoedt opbasis van een snelle zwakke pols of duizeligheid van het slachtoffer, geef dan geen medicatie onder detong.Circulation]]