Wijzigingen

|coauthor= [[]] |controller=

De '''flauwte''', '''flauwvallen''' of '''flauwvallenwegraking'''' komt regelmatig voor en is een bekend beeld waar eerstehulpverleners regelmatig mee te maken hebben. In Er is sprake van kortdurend bewustzijnsverlies als gevolg van verminderde doorbloeding van de medische terminologie wordt vaak gebruik gemaakt hersenen, waarbij men niet meer kan blijven staan en waarbij binnen korte tijd spontaan herstel optreedt. <ref>Incidentie en prognose van flauwvallen, K. Ganzeboom, J.G. van Dijk en W. Wieling. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:361</ref> Bijna de helft van de mensen maakt in hun leven wel eens een flauwte door, waarbij het grootste deel plaatsvindt in de jeugd.<ref name="ntvg1">Initiële diagnostische strategie bij wegrakingen: het belang van de termen '''[[collaps]]''' of '''[[syncope]]'''anamnese, W. Wieling et al. Ned Tijdschr Geneeskd.2003;147:849-54</ref>

===Inleiding===Voor flauwvallen worden verschillende In de medische terminologie wordt vaak gebruik gemaakt van de termen gebruikt; flauwte, flauwvallen, '''[[collaps]]''', '''wegraking''' of '''[[syncope]] en black-out'''. Helaas worden deze Deze termen zijn echter niet altijd voor de juiste aandoening gebruikt uitwisselbaar met flauwte en er kan er daardoor gemakkelijk spraakverwarring optreden. De medische term die de lading het beste dekt is vasovagale [[syncopecollaps]]of reflex syncope<ref name="ntvg1">Initiële diagnostische strategie bij wegrakingen: het belang van de anamnese, W. Wieling et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:849-54</ref>, ofwel een kortdurend verlies van het bewustzijn als gevolg van een tijdelijke onvoldoende aanvoer van bloed (en dus van zuurstof) naar de hersenen, waarbij spontaan herstel binnen korte tijd optreedt.

Er zijn vele oorzaken ====Oorzaken van een flauwte====Een flauwte wordt veroorzaakt door een kortdurend zuurstoftekort in de hersenen als gevolg van een verminderde aanvoer van bloed naar de hersenen en in het geval van . Dit kan vele oorzaken hebben, die bij een 'gewone' flauwte of syncope meestal onschuldig zijn deze vaak onschuldig. Een Vaak treedt een flauwte wordt ook wel vasovagale collaps genoemdop als gevolg van een schrikreactie, angst of emotie, zoals het zien van een ongeval, een idool of bij het zien van bloed. Dat betekent: het Hierbij raakt [[Parasympatische_Zenuwstelsel|parasympatische zenuwstelsel]] (via de nervus vagus, een zenuw) geactiveerd wordt overactief en het wordt [[Sympatische_Zenwustelsel|sympatische zenuwstelsel]] geremd. Hierdoor vertraagt Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor het vertragen van de [[hartfrequentie]] ([[bradycardie]]), waardoor de [[bloeddruk]] (plotseling) daalt en treedt er vaatverwijding op en de hersenen minder bloed aangevoerd krijgen. Daarnaast kan er tijdelijk een daling lang staan in dezelfde houding zorgen voor verwijding van de aders in de bloeddruk zijnbenen doordat de spierpomp functie afneemt. Dit wordt vaak gezien bij militairen die lang in dezelfde houding staan in een erehaag. De bloedtoevoer naar Zeker wanneer er sprake is van warm weer is de hersenen neemt tijdelijk af en kans op het slachtoffer verliest het bewustzijnoptreden van een flauwte dan groter. De oorzaak prikkeling van deze reactie kan in de hersenen zelf liggen, door bijvoorbeeld een hevige schrikreactie of andere emoties. Vaak wordt daarbij het parasypatische zenuwstelsel geeft ook meestal ook bleekheid, zweten en misselijkheid gezienvoorafgaand aan het daadwerkelijke verlies van het bewustzijn.

Bij ouderen en mensen die bepaalde medicatie gebruiken kan ook een syncope optreden als gevolg van orthostatische [[hypotensie]]. Dat betekent dat er bij het opstaan of overeind komen plotseling een daling van de bloeddruk optreedt. [[Hypotensie]] betekent te lage bloeddruk. Normaal gesproken In tegenstelling tot wat vaak wordt deze bloeddrukdaling direct opgevangen door de gedacht leidt [[baroreflexhyperventilatie]]. De [[baroreflex]] komt in gezonde mensen niet tot stand doordat receptoren in de bloedvaten meten dat de druk daalt en geven aan het hart door dat de [[hartfrequentie]] omhoog moet om de bloeddruk op peil te houdenoptreden van een flauwte. Blijft deze reflex om wat voor reden dan ook uit(Proefschrift Thijs, dan zal de [[bloeddruk]] tijdelijk verder dalen en verliest het slachtoffer kortdurend het bewustzijn. Deze reflex kan onder andere verstoord zijn door veranderingen 2008) Wel wordt hyperventilatie vaak gezien in de zenuwen, zoals bij hoger wordende leeftijd, [[suikerziekte]] of door gebruik van medicijnen. Ook wanneer er combinatie met een tekort aan circulerend volume isflauwte, zoals bij uitdroging of [[shock]] kan orthostatische [[hypotensie]] optredenomdat zij eenzelfde uitlokkende factor kunnen hebben.

Doorgaans herstelt ====Flauwte bij snel opstaan====Bij ouderen en mensen die bepaalde [[medicatie]] gebruiken kan ook een flauwte optreden als gevolg van orthostatische [[hypotensie]]. Dat betekent dat er bij snel opstaan of overeind komen een plotselinge daling van de [[bloeddruk]] optreedt. [[Hypotensie]] betekent: te lage bloeddruk. Normaal gesproken wordt deze bloeddrukdaling direct opgevangen door de [[baroreflex]]. De [[baroreflex]] komt tot stand doordat receptoren (sensoren) in de bloedvaten meten dat de bloeddruk zich snel als daalt. Deze receptoren geven aan het slachtoffer even plat hart een prikkel om de [[hartfrequentie]] te versnellen en daarmee de bloeddruk op peil te houden. Blijft deze reflex om wat voor reden dan ook uit, dan zal de grond light [[bloeddruk]] tijdelijk verder dalen en komt verliest het slachtoffer als gevolg van verminderde aanvoer van bloed naar de hersenen kortdurend het bewustzijn ook binnen 1 minuut weer terug. Deze reflex kan onder andere verstoord zijn door veranderingen in de zenuwen, zoals bij hoger wordende leeftijd, [[suikerziekte]] of door gebruik van medicijnen (bètablokkers die onder andere bij hoge bloeddruk worden voorgeschreven). Ook wanneer er een tekort aan circulerend volume is, zoals bij uitdroging of [[shock]] kan orthostatische [[hypotensie]] optreden.

====Andere oorzaken van kortdurend bewustzijnsverlies====Er zijn echter meer mogelijke oorzaken die een (tijdelijk) bewustzijnsverlies kunnen veroorzaken, of hier sterk op lijken. Denk hierbij aan:Het is niet altijd mogelijk om precies te achterhalen wat er gebeurd is en wat de oorzaak van het bewustzijnsverlies is geweest. Mogelijke oorzaken van kortdurend bewustzijnsverlies zijn onder andere* Een [[hartritmestoornis]] die het hart (tijdelijk) belemmert om voldoende bloed rond te pompen om de [[bloeddruk ]] op peil te houden. Het bewustzijnsverlies treedt plotseling op en het slachtoffer voelt deze niet aankomen.* Een [[Aandoeningen:Epilepsie|epileptische aanval]], het slachtoffer is buiten bewustzijn en heeft trekkingen, soms is er tongbeet en urineverlies. Soms voelt het slachtoffer de aanval aankomen of slaakt hij vooraf een gil. Het duurt vaak wat langer voordat het slachtoffer weer spontaan bijkomt, er is vaak een periode van bewusteloosheid gevolgd door verwardheid.* [[Hittecollaps]]: door extreme vaatverwijding ([[vasodilatatie]] ) veroorzaakt door warmte krijgen de hersenen onvoldoende bloedtoevoer en treedt een flauwte op.

Het belangrijkste symptoom van de flauwte of syncope is het kortdurende bewustzijnsverlies, dat zich bij plat liggen op de grond spontaan herstelt. Voordat het bewustzijnsverlies optreedt zijn er echter vaak al veranderingen aan het slachtoffer merkbaar, ook wel 'dreigende flauwte' genoemd. Bij een dreigende flauwte voelt het slachtoffer zich vaak al niet zo lekker, voelt zich wat slap, krijgt het koud of juist warm en begint te transpireren. De huid wordt bleek en klam. Het slachtoffer voelt zich duizelig en voelt zich licht in het hoofdeen flauwte vrijwel altijd aankomen. Soms worden geluiden als ver weg waar genomen en kan Is dat niet het slachtoffer onscherp zien. Vaak zoeken mensen alvast een stoel op of gaan tegen een muur leunen. Soms geeuwen slachtoffers. In een enkel geval worden hartkloppingen gevoeld. Dat , dan kan wat zeggen over de er sprake zijn van een andere (ernstige) oorzaakvan het bewustzijnsverlies, maar dat hoeft zoals hierboven beschreven. Plotseling bewustzijnsverlies zonder verschijnselen vooraf past nietbij een gewone flauwte.

Op het moment dat ====Dreigene flauwte====Bij een dreigende flauwte voelt het slachtoffer daadwerkelijk zich vaak al niet zo lekker, voelt zich slap, krijgt het bewustzijn verliest is er sprake van een syncope. Het slachtoffer wordt slap koud of juist warm en zakt in elkaarbegint te transpireren. De spieren zijn slap. Soms draait het slachtoffer even met de ogen huid wordt bleek en in een enkel geval worden wat (enkelzijdige) trekkingen waargenomenklam. Het slachtoffer voelt zich duizelig of licht in het hoofd en ziet bleek, heeft een koude klamme huidsoms zwarte vlekken. Vaak komt Soms worden geluiden als ver weg waar genomen en kan het slachtoffer snel weer bij bewustzijn zodra hij plat onscherp zien. Vaak zoeken mensen alvast een stoel op de grond ligt, de toevoer van bloed naar de hersenen is dan weer hersteldof gaan tegen een muur leunen. Soms is het nodig om het slachtoffer aan te spreken en voorzichtig te schuddenVaak geeuwen slachtoffers flink. Het slachtoffer reageert in principe op schuddenIn een enkel geval worden hartkloppingen gevoeld. Het slachtoffer wil vaak zo snel mogelijk weer recht op gaan zittenDat kan wat zeggen over de oorzaak, laat hem echter even plat liggen anders treedt opnieuw een flauwte opmaar dat hoeft niet.

Bij Symptomen van een syncope wordt dreigende flauwte:* Duizeligheid of licht in principe geen tongbeethet hoofd* Bleekheid van de huid, langdurige trekkingen of urine verlies gezien. soms wat grauw gelaat* Hevig zweten* Misselijkheid, soms braken* Zwakte in de benen, niet kunnen blijven staan* Trage hartslag

Beschrijf duidelijk welke vragen ====Daadwerkelijke flauwte====Op het moment dat het slachtoffer daadwerkelijk het bewustzijn verliest is er sprake van een hulpverlener moet stellen, flauwte. Het slachtoffer wordt slap en zakt in elkaar. De spieren zijn slap. Soms draait het slachtoffer even met de ogen en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het ziektebeeldogen blijven vaak geopend.In een enkel geval worden kortdurend wat (enkelzijdige) trekkingen waargenomen<brref name="ntvg1">Initiële diagnostische strategie bij wegrakingen: het belang van de anamnese, W. Wieling et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:849-54<br/ref>Na . Het slachtoffer ziet bleek, heeft een koude klamme huid. Vaak komt het slachtoffer snel weer bij bewustzijn zodra hij plat op de grond ligt, de toevoer van bloed naar de symptomen hersenen wordt dan weer hersteld. Soms is het nodig om het slachtoffer aan te spreken en klachten beschreven voorzichtig te hebbenschudden. Het slachtoffer reageert in principe op schudden. Het slachtoffer wil vaak zo snel mogelijk weer recht op gaan zitten, worden deze overzichtelijk laat hem echter even plat liggen anders treedt opnieuw een flauwte op. Bij een flauwte wordt in principe geen tongbeet, langdurige trekkingen aan armen of benen of urine verlies gezien. Een slachtoffer van met een tabel geplaatst, zodat ze flauwte loopt in één oogopslag overzien kunnen wordenprincipe niet blauw aan (cyanose). Symptomen van een flauwte:* Bewustzijnsverlies dat zich snel herstelt bij plat liggen* Reageren op aanspreken of schudden aan de schouders* Bleekheid, zweten

Essentieel is om na te gaan of er sprake is van een flauwte, of dat er een ernstigere oorzaak is voor het bewustzijnsverlies. Controleer altijd zorgvuldig de [[Vitale_Functies|vitale functies]] en vraag [[SAMPLE]] uit. Goed vragen naar de verschijnselen voorafgaand aan het bewustzijnsverlies kan aanwijzingen geven voor de oorzaak. Bij jongeren zal er meestal sprake zijn van een flauwte, terwijl bij ouderen er ook andere oorzaken kunnen zijn voor het bewustzijnsverlies, zoals [[hartritmestoornissen]].

Indien er sprake is van een 'dreigende flauwte' dan is het zaak om te voorkomen dat het slachtoffer daadwerkelijk het bewustzijn verliest. Dat Het meest effectief is om het slachtoffer te laten zitten of plat neer te leggen, zodat de doorbloeding van de hersenen verbetert wordt. Eventueel kan gedaan worden door men de aanvoer van benen bij het liggende slachtoffer wat omhoog brengen, zodat het bloed uit de benen naar de hersenen wordt gestuwd. Daarnaast kan het hoofd slachtoffer geïnstrueerd worden om de beenspieren aan te stimulerenspannen, waardoor de bloeddruk verbetert doordat bloed vanuit de benen naar de centrale circulatie wordt geperst en een flauwte vaak voorkomen kan worden. Dat kan <ref name="ntvg2>Het voorkómen van flauwvallen door naalden of bloed, Linde A.D. Busweiler et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1847</ref> Een andere mogelijkheid is om het slachtoffer op de grond laten zitten met het hoofd tussen de knieen te laten zitten knieën en dan het slachtoffer het hoofd omhoog te laten brengen terwijl je lichte tegendruk tegen het achterhoofd van het slachtoffer geeft. De opgebouwde druk zorgt voor een betere doorbloeding van de hersenen. Ook Deze handeling is mogelijk niet geheel zonder gevaar, in theorie kan de drukverhoging leiden tot het mogelijk om optreden van een hersenbloeding. Gebruik deze handeling niet bij ouderen. Handelen bij een dreigende flauwte:* Laat het slachtoffer zitten of liggen* Laat het slachtoffer plat op de grond neer te leggen met de benen omhoog. Het bloed dat in de benen is 'opgeslagen' wordt zo naar kruisen en de hersenen gestuwd.bovenbeen spieren aanspannen

Wanneer men verwacht in een situatie te komen waarin men vaker een flauwte heeft gehad, kan het drinken van 1-3 glazen water voorkomen dat een flauwte optreedt. Door het drinken van water stijgt de bloeddruk wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd en treedt minder snel een flauwte op.<ref name="ntvg2>Het voorkómen van flauwvallen door naalden of bloed, Linde A.D. Busweiler et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1847</ref> ====Flauwte/Syncope====Bij een daadwerkelijke syncope flauwte is het slachtoffer (kortdurend) bewusteloos en moet hij plat neergelegd worden met zijn benen omhoog, waardoor het bloed dat in de benen is 'opgeslagen' naar de hersenen wordt gestuwd. In de meeste gevallen komt het slachtoffer binnen enkele seconden en maximaal binnen 1 minuut weer bij nadat hij op de grond gelegd is.

* http://www.ntvg.nl/publicatie/Het-voorkómen-van-flauwvallen-door-naalden-bloed - Artikel uit het NTvG over technieken om flauwvallen te voorkomen.* http://brain.oxfordjournals.org/content/132/10/2630.long - Artikel in Brain over de oorzaken en symptomen bij flauwvallen (Engelstalig).* [http://www.stars-international.org/nl Syncope Trust And Reflex anoxic Seizures]* http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2805591/ - Artikel over flauwte bij kinderen en jongvolwassenen. ==Bronvermelding==Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="HOKB">Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7</ref><ref name="okih">Handleiding Instructeurs Eerste Hulp, bij 26ste druk, 2e oplage (Het Oranje Kruis, 2011)</ref><references /> [[Categorie:Bewustzijnsstoornissen]][[Categorie:Woordenlijst]]