Wijzigingen

|coauthor= [[]] |controller=

|status= [[Handleiding#Status|IncompleetConcept]]

===Inleiding===Voor flauwvallen worden verschillende termen gebruikt; De '''flauwte''', '''flauwvallen, collaps, [[syncope]] en black-out. Helaas worden deze termen niet altijd ''' of '''wegraking'''' komt regelmatig voor de juiste aandoening gebruikt en kan er daardoor spraakverwarring optredenis een bekend beeld waar eerstehulpverleners regelmatig mee te maken hebben. De medische term die de lading het beste dekt Er is [[syncope]], ofwel een sprake van kortdurend verlies van het bewustzijn bewustzijnsverlies als gevolg van een tijdelijke onvoldoende aanvoer verminderde doorbloeding van bloed (en dus van zuurstof) naar de hersenen, waarbij spontaan herstel men niet meer kan blijven staan en waarbij binnen korte tijd spontaan herstel optreedt.<ref>Incidentie en prognose van flauwvallen, K. Ganzeboom, J.G. van Dijk en W. Wieling. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:361</ref> Bijna de helft van de mensen maakt in hun leven wel eens een flauwte door, waarbij het grootste deel plaatsvindt in de jeugd.<ref name="ntvg1">Initiële diagnostische strategie bij wegrakingen: het belang van de anamnese, W. Wieling et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:849-54</ref>

Er zijn vele oorzaken In de medische terminologie wordt vaak gebruik gemaakt van een verminderde aanvoer van bloed naar de hersenen en in het geval van een flauwte of syncope zijn deze vaak onschuldig. Een flauwte wordt ook wel vasovagale collaps genoemd. Dat betekent: het termen '''[[Parasympatische_Zenuwstelsel|parasympatische zenuwstelselcollaps]] (via de nervus vagus''', een zenuw) geactiveerd wordt en het '''wegraking''' of '''[[Sympatische_Zenwustelsel|sympatische zenuwstelselsyncope]] geremd'''. Hierdoor vertraagt de [[hartfrequentie]] Deze termen zijn echter niet altijd uitwisselbaar met flauwte en treedt er vaatverwijding op en kan er tijdelijk een daling in de bloeddruk zijngemakkelijk spraakverwarring optreden. De bloedtoevoer naar medische term die de hersenen neemt tijdelijk af en lading het slachtoffer verliest beste dekt is vasovagale [[collaps]] of reflex syncope<ref name="ntvg1">Initiële diagnostische strategie bij wegrakingen: het bewustzijn. De oorzaak belang van deze reactie kan in de hersenen zelf liggenanamnese, door bijvoorbeeld een hevige schrikreactie of andere emotiesW. Wieling et al. Ned Tijdschr Geneeskd. Vaak wordt daarbij ook bleekheid2003;147:849-54</ref>, zweten ofwel een kortdurend verlies van het bewustzijn als gevolg van een tijdelijke onvoldoende aanvoer van bloed (en misselijkheid geziendus van zuurstof) naar de hersenen, waarbij spontaan herstel binnen korte tijd optreedt.

Bij ouderen en mensen die bepaalde medicatie gebruiken kan ook ====Oorzaken van een flauwte====Een flauwte wordt veroorzaakt door een syncope optreden kortdurend zuurstoftekort in de hersenen als gevolg van orthostatische [[hypotensie]]een verminderde aanvoer van bloed naar de hersenen. Dat betekent dat er Dit kan vele oorzaken hebben, die bij een 'gewone' flauwte meestal onschuldig zijn. Vaak treedt een flauwte op als gevolg van een schrikreactie, angst of emotie, zoals het opstaan zien van een ongeval, een idool of overeind komen plotseling een daling bij het zien van de bloeddruk optreedtbloed. Hierbij raakt [[HypotensieParasympatische_Zenuwstelsel|parasympatische zenuwstelsel]] betekent te lage bloeddruk. Normaal gesproken (via de nervus vagus, een zenuw) overactief en het wordt deze bloeddrukdaling direct opgevangen door de [[baroreflexSympatische_Zenwustelsel|sympatische zenuwstelsel]]geremd. De Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor het vertragen van de [[baroreflexhartfrequentie]] komt tot stand doordat receptoren in de bloedvaten meten dat de druk daalt en geven aan het hart door dat de ([[hartfrequentiebradycardie]] omhoog moet om de bloeddruk op peil te houden. Blijft deze reflex om wat voor reden dan ook uit), dan zal waardoor de [[bloeddruk]] tijdelijk verder dalen (plotseling) daalt en verliest het slachtoffer kortdurend het bewustzijnde hersenen minder bloed aangevoerd krijgen. Deze reflex Daarnaast kan onder andere verstoord zijn door veranderingen lang staan in dezelfde houding zorgen voor verwijding van de aders in de zenuwen, zoals benen doordat de spierpomp functie afneemt. Dit wordt vaak gezien bij hoger wordende leeftijd, [[suikerziekte]] of door gebruik van medicijnenmilitairen die lang in dezelfde houding staan in een erehaag. Ook Zeker wanneer er sprake is van warm weer is de kans op het optreden van een tekort flauwte dan groter. De prikkeling van het parasypatische zenuwstelsel geeft ook meestal ook bleekheid, zweten en misselijkheid gezien voorafgaand aan circulerend volume is, zoals bij uitdroging of [[shock]] kan orthostatische [[hypotensie]] optredenhet daadwerkelijke verlies van het bewustzijn.

Doorgaans herstelt de bloeddruk zich snel als In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht leidt [[hyperventilatie]] in gezonde mensen niet tot het slachtoffer even plat op de grond light en komt het bewustzijn ook binnen 1 minuut weer terugoptreden van een flauwte. (Proefschrift Thijs, 2008) Wel wordt hyperventilatie vaak gezien in combinatie met een flauwte, omdat zij eenzelfde uitlokkende factor kunnen hebben.

====Flauwte bij snel opstaan====Bij ouderen en mensen die bepaalde [[medicatie]] gebruiken kan ook een flauwte optreden als gevolg van orthostatische [[hypotensie]]. Dat betekent dat er bij snel opstaan of overeind komen een plotselinge daling van de [[bloeddruk]] optreedt. [[Hypotensie]] betekent: te lage bloeddruk. Normaal gesproken wordt deze bloeddrukdaling direct opgevangen door de [[baroreflex]]. De [[baroreflex]] komt tot stand doordat receptoren (sensoren) in de bloedvaten meten dat de bloeddruk daalt. Deze receptoren geven aan het hart een prikkel om de [[hartfrequentie]] te versnellen en daarmee de bloeddruk op peil te houden. Blijft deze reflex om wat voor reden dan ook uit, dan zal de [[bloeddruk]] tijdelijk verder dalen en verliest het slachtoffer als gevolg van verminderde aanvoer van bloed naar de hersenen kortdurend het bewustzijn. Deze reflex kan onder andere verstoord zijn door veranderingen in de zenuwen, zoals bij hoger wordende leeftijd, [[suikerziekte]] of door gebruik van medicijnen (bètablokkers die onder andere bij hoge bloeddruk worden voorgeschreven). Ook wanneer er een tekort aan circulerend volume is, zoals bij uitdroging of [[shock]] kan orthostatische [[hypotensie]] optreden. ====Andere oorzaken van kortdurend bewustzijnsverlies====Er zijn echter meer mogelijke oorzaken die een (tijdelijk) bewustzijnsverlies kunnen veroorzaken, of hier sterk op lijken. Denk hierbij aan:Het is niet altijd mogelijk om precies te achterhalen wat er gebeurd is en wat de oorzaak van het bewustzijnsverlies is geweest. Mogelijke oorzaken van kortdurend bewustzijnsverlies zijn onder andere* Een [[hartritmestoornis]] die het hart (tijdelijk) belemmert om voldoende bloed rond te pompen om de [[bloeddruk ]] op peil te houden. Het bewustzijnsverlies treedt plotseling op en het slachtoffer voelt deze niet aankomen.* Een [[Aandoeningen:Epilepsie|epileptische aanval]], het slachtoffer is buiten bewustzijn en heeft trekkingen, soms is er tongbeet en urineverlies. Soms voelt het slachtoffer de aanval aankomen of slaakt hij vooraf een gil. Het duurt vaak wat langer voordat het slachtoffer weer spontaan bijkomt, er is vaak een periode van bewusteloosheid gevolgd door verwardheid.* [[Hittecollaps]]: door extreme vaatverwijding ([[vasodilatatie]] ) veroorzaakt door warmte krijgen de hersenen onvoldoende bloedtoevoer en treedt een flauwte op.

Het belangrijkste symptoom van de flauwte of syncope is het kortdurende bewustzijnsverlies, dat zich bij plat liggen op de grond spontaan herstelt. Voordat het bewustzijnsverlies optreedt zijn er echter vaak al veranderingen aan het slachtoffer merkbaar, ook wel 'dreigende flauwte' genoemd. Het slachtoffer voelt een flauwte vrijwel altijd aankomen. Is dat niet het geval, dan kan er sprake zijn van een andere (ernstige) oorzaak van het bewustzijnsverlies, zoals hierboven beschreven. Plotseling bewustzijnsverlies zonder verschijnselen vooraf past niet bij een gewone flauwte. ====Dreigene flauwte====Bij een dreigende flauwte voelt het slachtoffer zich vaak al niet zo lekker, voelt zich wat slap, krijgt het koud of juist warm en begint te transpireren. De huid wordt bleek en klam. Het slachtoffer voelt zich duizelig en voelt zich of licht in het hoofden ziet soms zwarte vlekken. Soms worden geluiden als ver weg waar genomen en kan het slachtoffer onscherp zien. Vaak zoeken mensen alvast een stoel op of gaan tegen een muur leunen. Soms Vaak geeuwen slachtoffersflink. In een enkel geval worden hartkloppingen gevoeld. Dat kan wat zeggen over de oorzaak, maar dat hoeft niet. Symptomen van een dreigende flauwte:* Duizeligheid of licht in het hoofd* Bleekheid van de huid, soms wat grauw gelaat* Hevig zweten* Misselijkheid, soms braken* Zwakte in de benen, niet kunnen blijven staan* Trage hartslag

====Daadwerkelijke flauwte====Op het moment dat het slachtoffer daadwerkelijk het bewustzijn verliest is er sprake van een syncopeflauwte. Het slachtoffer wordt slap en zakt in elkaar. De spieren zijn slap. Soms draait het slachtoffer even met de ogen en in de ogen blijven vaak geopend. In een enkel geval worden kortdurend wat (enkelzijdige) trekkingen waargenomen<ref name="ntvg1">Initiële diagnostische strategie bij wegrakingen: het belang van de anamnese, W. Wieling et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:849-54</ref>. Het slachtoffer ziet bleek, heeft een koude klamme huid. Vaak komt het slachtoffer snel weer bij bewustzijn zodra hij plat op de grond ligt, de toevoer van bloed naar de hersenen is wordt dan weer hersteld. Soms is het nodig om het slachtoffer aan te spreken en voorzichtig te schudden. Het slachtoffer reageert in principe op schudden. Het slachtoffer wil vaak zo snel mogelijk weer recht op gaan zitten, laat hem echter even plat liggen anders treedt opnieuw een flauwte op.

Bij een syncope flauwte wordt in principe geen tongbeet, langdurige trekkingen aan armen of benen of urine verlies gezien. Een slachtoffer van met een flauwte loopt in principe niet blauw aan (cyanose).

Beschrijf duidelijk welke vragen Symptomen van een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het ziektebeeld.flauwte:<br><br>* Bewustzijnsverlies dat zich snel herstelt bij plat liggenNa * Reageren op aanspreken of schudden aan de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatstschouders* Bleekheid, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen worden.zweten

Essentieel is om na te gaan of er sprake is van een flauwte, of dat er een ernstigere oorzaak is voor het bewustzijnsverlies. Controleer altijd zorgvuldig de [[Vitale_Functies|vitale functies]] en vraag [[SAMPLE]] uit. Goed vragen naar de verschijnselen voorafgaand aan het bewustzijnsverlies kan aanwijzingen geven voor de oorzaak. Bij jongeren zal er meestal sprake zijn van een flauwte, terwijl bij ouderen er ook andere oorzaken kunnen zijn voor het bewustzijnsverlies, zoals [[hartritmestoornissen]].

Indien er sprake is van een 'dreigende flauwte' dan is het zaak om te voorkomen dat het slachtoffer daadwerkelijk het bewustzijn verliest. Dat Het meest effectief is om het slachtoffer te laten zitten of plat neer te leggen, zodat de doorbloeding van de hersenen verbetert wordt. Eventueel kan gedaan worden door men de aanvoer van benen bij het liggende slachtoffer wat omhoog brengen, zodat het bloed uit de benen naar de hersenen wordt gestuwd. Daarnaast kan het hoofd slachtoffer geïnstrueerd worden om de beenspieren aan te stimulerenspannen, waardoor de bloeddruk verbetert doordat bloed vanuit de benen naar de centrale circulatie wordt geperst en een flauwte vaak voorkomen kan worden. Dat kan <ref name="ntvg2>Het voorkómen van flauwvallen door naalden of bloed, Linde A.D. Busweiler et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A1847</ref> Een andere mogelijkheid is om het slachtoffer op de grond laten zitten met het hoofd tussen de knieen te laten zitten knieën en dan het slachtoffer het hoofd omhoog te laten brengen terwijl je lichte tegendruk tegen het achterhoofd van het slachtoffer geeft. De opgebouwde druk zorgt voor een betere doorbloeding van de hersenen. Ook Deze handeling is mogelijk niet geheel zonder gevaar, in theorie kan de drukverhoging leiden tot het optreden van een hersenbloeding. Gebruik deze handeling niet bij ouderen. Handelen bij een dreigende flauwte:* Laat het mogelijk om slachtoffer zitten of liggen* Laat het slachtoffer plat op de grond neer benen kruisen en de bovenbeen spieren aanspannen Wanneer men verwacht in een situatie te leggen met komen waarin men vaker een flauwte heeft gehad, kan het drinken van 1-3 glazen water voorkomen dat een flauwte optreedt. Door het drinken van water stijgt de benen omhoogbloeddruk wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd en treedt minder snel een flauwte op. <ref name="ntvg2>Het voorkómen van flauwvallen door naalden of bloed dat in de benen is 'opgeslagen' wordt zo naar de hersenen gestuwd, Linde A.D. Busweiler et al. Ned Tijdschr Geneeskd.2010;154:A1847</ref>

====Flauwte/Syncope====Bij een daadwerkelijke syncope flauwte is het slachtoffer (kortdurend) bewusteloos en moet hij plat neergelegd worden met zijn benen omhoog, waardoor het bloed dat in de benen is 'opgeslagen' naar de hersenen wordt gestuwd. In de meeste gevallen komt het slachtoffer binnen enkele seconden en maximaal binnen 1 minuut weer bij nadat hij op de grond gelegd is.

* http://www.ntvg.nl/publicatie/Het-voorkómen-van-flauwvallen-door-naalden-bloed - Artikel uit het NTvG over technieken om flauwvallen te voorkomen.* http://brain.oxfordjournals.org/content/132/10/2630.long - Artikel in Brain over de oorzaken en symptomen bij flauwvallen (Engelstalig).* [http://www.stars-international.org/nl Syncope Trust And Reflex anoxic Seizures]* http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2805591/ - Artikel over flauwte bij kinderen en jongvolwassenen. ==Bronvermelding==Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="HOKB">Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7</ref><ref name="okih">Handleiding Instructeurs Eerste Hulp, bij 26ste druk, 2e oplage (Het Oranje Kruis, 2011)</ref><references /> [[Categorie:Bewustzijnsstoornissen]][[Categorie:Woordenlijst]]