Wijzigingen

|mainauthor= [[WikipediaPim]]/|coauthor= [[PimArenda]]|controller= |supervisor= [[Pim]],[[Arenda]]

|status= [[Handleiding#Status|IncompleetConcept]]

'''COPD''' is een afkorting van de Engelse term 'Chronic Obstructive Pulmonary Disease', dit betekent [[chronisch]] obstructieve [[longziekte]] (er is dus een aanhoudende obstructie in de longen). Het is een verzamelnaam voor de longaandoeningen [[bronchitis|chronische bronchitis]] en [[longemfyseem]]. Vroeger vielen deze aandoeningen samen met [[astma]] onder de verzamelnaam CARA, maar deze term wordt niet meer officieel gebruikt. == Epidemiologie == De [[prevalentie]] van COPD in Nederland is 20 op de 1000 (wat neerkomt op 320.000 COPD-patiënten). De [[incidentie]] van COPD is 2 per 1000 per jaar in Nederland. <ref>Smeele IJM, Van Weel C, Van Schayck CP, Van der Molen T, Thoonen B, Schermer T, et al. [http://nhg.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_104_TICH_R202152755891712 NHG-Standaard COPD]. Huisarts Wet 2007;50(8);362-79.</ref> Jaarlijks sterven er ongeveer 6.000 mensen aan COPD. Dit is zo’n 4% van de totale sterfgevallen in Nederland. Hiermee behoort COPD tot de ziekten met de hoogste sterfte.<ref> Boezen HM, Postma DS, Smit HA . [http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/ademhalingswegen/copd/copd-samengevat/ COPD samengevat] Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. RIVM Bilthoven, 2007. <!-- geraadpleegd op 24 januari 2008 --></ref>. == Oorzaken == Bij chronische bronchitis zijn de oorzaken vaak [[Ontsteking (geneeskunde)|ontstekingsprocessenontsteking]] sprocessen in de kleine luchtwegen, de bronchioli. De bronchusklieren zijn vergroot waardoor overmatig veel slijm wordt geproduceerd. Die ontstaat door littekenvorming in de wand, het [[Glad spierweefsel|gladde spierweefselluchtwegen]], van de [[bronchiënbronchioli]]. Hierdoor zwellen de [[slijmvliezen]] op en wordt er meer slijm geproduceerd, waardoor een gedeeltelijke [[Obstructie obstructie (medische wetenschapvernauwing)|obstructie]] van de [[Ademhaling (mens)|luchtwegen]] ontstaat. Bij een [[emfyseem]] longemfyseem is de wand van de [[longblaasjelongblaasjes]]s beschadigdals gevolg van chronische [[ontsteking]]. De longblaasjes zijn in trosjes met de kleine luchtwegen (bronchioli) verbonden . In het ontstekingsproces gaan de dunne wanden van de longblaasjes kapot en hebben een stugge structuur die de luchtwegen open houdenonstaan er grotere luchtruimtes met netto minder [[gaswisseling]]soppervlak. Echter Ook verliezen de bronchiolen hun stevigheid door de beschadiging en zakken tijdens de uitademing in elkaar. De luchtblaasjes van de longen (alveoli) worden steeds verder uitgerekt waardoor een structureel blijvende schade ontstaat.  De belangrijkste risicofactor voor COPD is het [[roken krijgen van tabak]]. In ongeveer 80% van de gevallen wordt COPD veroorzaakt door is roken. Hoe dit proces precies verloopt is nog niet bekend. Uiteindelijk krijgt 10-20% van de rokers COPD. Het is niet voorspelbaar wie COPD krijgt. Hoe meer en hoe , waarbij langer men gerookt heeft, hoe roken een groter de kans op COPDrisico oplevert. De meeste Daarnaast kan COPD-patiënten zijn ouder dan 40 jaar. Naast roken zijn er nog andere mogelijke oorzaken van COPD. Bij ongeveer 15% optreden als gevolg van de mensen met COPD speelt langdurige blootstelling aan kleine fijne stofdeeltjes tijdens het werk een rol (onder andere door meeroken en fijnstof). Ook kan lijkt er een aangeboren enzymgebrek de oorzaak erfelijke component te zijn die het risico op het krijgen van COPDvergroot. Volgens schatting hebben in Nederland tussen de 5.000 en 10.000 mensen deze erfelijke vorm van longemfyseem [[alpha-1-antitrypsine-deficiëntie]].<ref>{{de}}Biedermann A, Köhnlein T [http://www.deutschesaerzteblatt.de/v4/archiv/artikel.asp?src=heft&id=51957 Alpha-1-Antitrypsin-Mangel – eine versteckte Ursache der COPD: Überblick über Pathogenese, Diagnostik, Klinik und Therapie] Deutsches Aerzteblatt, 2006, 103 (26)<!-- geraadpleegd op 24 januari 2008 --></ref> == Symptomen en diagnose ==  In de beginfase van COPD is er vooral sprake van een toename van slijmvorming en hoesten. Wanneer Bij het vorderen van de ziekte voortschrijdt, raakt de structuur van de longen in toenemende mate beschadigd en neemt de inhoud van [[ventilatie]] (de hoeveelheid lucht in de longen die bij iedere [[ademteug]] ververst wordt) af. Bij ernstig COPD kan hierdoor, Hierdoor neemt de longfunctie sterk af en door een afname van de kracht van ademspierentreedt sneller [[kortademigheid]], waardoor de longfunctie met meer dan de helft verminderenpatiënt zich steeds minder kan inspannen. Een belangrijke klacht daarbij is kortademigheid: in eerste instantie alleen bij inspanning en in een ernstiger stadium continu.  ==== Symptomen en klachten==== Bij COPD heeft men vooral last van chronische benauwdheid/kortademigheid, chronisch (continu) hoesten, het welbekende rokerskuchje, en overmatige slijmproductie. Bij sommige patiënten verloopt de ziekte mild, bij anderen kan er sprake zijn van een snel verergerend beeld. Soms wordt de patiënt zo benauwd, dat de dagelijkse bezigheden als aankleden en een stukje lopen bijna onmogelijk worden. De ziekte kan daardoor ernstig invaliderend zijn.  ==== Diagnose === = De diagnose COPD kan wordt gesteld worden door het doen middel van een longfunctietests longfunctietest (spirometrie) op een moment dat de patiënt geen exacerbatie heeft. Er is sprake van COPD als de FEV1/FVC (maximale uitademingsvolume in 1 seconde gedeeld door middel maximale ademteugvolume) kleiner is dan 70%. Dit heet ook wel de Tiffeneau-index. De ernst van de COPD wordt aangeduid in GOLD stadia. GOLD staat voor Global initiative for chronic Obstructive Lung Disease. GOLD I: FEV1 > 80% van voorspeld. GOLD II: FEV1 50-80% van voorspeld. GOLD III: FEV1 30-50% van voorspeld. GOLD IV: FEV1 <30% van voorspeld. Bij ernstig COPD is er vaak sprake van [[spirometrie]] en eventueel het maken een verhoogd totaal longvolume, waarbij er veel lucht in de longen blijft zitten bij de uitademing, door verminderde (terug)veerkracht van de longen. Dit veroorzaakt een [[CT-scan]]permanente inademingsstand met een tonvorminge thorax. Het volume lucht dat per ademteug verplaatst wordt, kan dan juist verkleind zijn.  ==== Behandeling == De aandoeningen die == COPD veroorzaken kunnen kan niet genezen worden. De behandeling richt zich dus op het verminderen van de klachten en het voorkomen van verslechtering. Het beste medicijn is stoppen met roken - indien de lijder rookt. Zolang patiënten blijven roken , zal de ziekte verergeren. Door te stoppen met roken , kan de versnelde afbraak verslechtering van de longen en longfunctie geremd worden. Daarnaast kunnen de [[symptoom|symptomen]] worden verlicht: [[slijmoplosser]]s slijmoplossers om het ophoesten van slijm te vergemakkelijken, [[luchtwegverwijder]]s die de luchtwegen wat wijder maken, [[antibioticum|antibiotica]] om infecties te bestrijden en [[corticosteroïde]]n corticosteroïden om ontstekingen te voorkomen. Ook het onder begeleiding sporten kan soelaas bieden voor COPD patiënten. Er zijn daardoor daarom in Nederland steeds meer fitnesscentra die dergelijke faciliteiten bieden aan COPD-patiënten.  Het belang van bewegingstherapie en andere leefstijlinterventies, zoals begeleiding bij het stoppen met roken en voedingstherapie wordt steeds meer ingezien. Begeleiding bij het stoppen met roken is de meest werkzame behandeling van COPD en kan het voortschrijden van de ziekte doorbreken. Bewegingstherapie, en bij ernstig COPD ook training van ademspieren, zijn belangrijk voor behouden of verbeteren van de conditie. Voedingstherapie, in combinatie met bewegingstherapie, helpt de neerwaartse spiraal van energietekort en ondervoeding te doorbreken.  ====Eerste Hulp bij ernstige benauwdheid== Zie ook == * Benader het slachtoffer met de [[ABCDE-methodiek]]* Waarschuw [[Astma Fonds112]] * Laat het slachtoffer zitten in een houding die hij zelf prettig vindt, zoals een [[halfzittende houding]] of [[Bronchitisschrijfhouding]] * Indien getraind, wees voorzichtig met het [[Emfyseemtoedienen van zuurstof]] ! ====Meer informatie== Externe links == * [http://nhg.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_104_TICH_R169660769977790 NHG-ziektebeschrijving Chronische obstructieve longziekten (COPD)] * [http://www.bronchitis.be/ Bronchitis en COPD] * [http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/ademhalingswegen/copd/copd-samengevat/ Nationaal Kompas Volksgezondheid: COPD] ==Bronvermelding==<references /> [[Categorie:Woordenlijst]]