Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
|mainauthor= [[Pim]]
|supervisor= [[Pim]]
|coauthor= [[]]
|controller=
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]]
|status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]
}}
Nadat de luchtweg ([[ABCDE:Airway|Airway]]) is veilig gesteld, is de volgende schakel in de keten van [[vitale functies]] de ademhaling ('''Breathing''').
===Anatomie===
===Normale functie===
[[Zuurstof ]] is in het lichaam nodig om [[glucose ]] om te zetten naar koolzuur [[koolstofdioxide]] (CO2) en energie. Als er geen zuurstof beschikbaar is, wordt de glucose anaëroob afgebroken waarbij melkzuur ontstaat. Dit melkzuur beschadigt de cellen en zorgt uiteindelijk voor onherstelbare schade. Bij een normale inademing duwt het diafragma (middenrifspier) naar beneden, terwijl de ribben voorkomen dat de borstkas naar binnen wordt geduwd. Zo ontstaat een onderdruk t.o.v. ten op zichte van de buitendruk in de longen, waarna zuurstof naar binnen stroomt. Bij een uitademing ontspannen deze spieren zich, waarna de lucht zachtjes naar buiten wordt geduwd door een relatieve overdruk in de longen. Iemand die in ademnood komt, zal met kracht lucht naar binnen proberen te zuigen en er weer uit te persen om zo snel mogelijk zo veel mogelijk zuurstof in en koolzuur uit zijn longen te krijgen. Hierbij zijn diverse [[hulpademhalingsspieren ]] betrokken. Dit is te zien aan opgetrokken schouders, aangespannen nekspieren en krachtig gebruik van tussenribspieren. Dit is een krampachtige manier van ademhalen, en het is belangrijk dit tijdig te herkennen. Patiënten zullen namelijk na verloop van tijd uitgeput raken. Een normale ademhaling houdt het volgende in: - een frequentie * Een [[ademfrequentie] tussen de 10 en de 20 (globaal). - zuurstof * Zuurstof wordt opgenomen in het bloed ([[oxygenatie]]) en er is een .* Een [[saturatie ]] tussen de 95 en 100%. - koolzuur * [[Koolstofdioxide]] (CO2) wordt uitgescheiden ([[ventilatie]]). Lees ook: [[ademhalingsstelsel]].
===Oorzaken van stoornissen in Breathing===
Problemen in de ademhaling kunnen zowel acuut als chronisch van aard zijn. De oorzaken van stoornissen in de ademhaling kunnen op verschillende niveau's liggen: in de aansturing vanuit de hersenen, de aansturing van de ademhalingsspieren en in het niveau van de longen. Daarnaast kunnen stoornissen secundair aan een andere aandoening optreden, zoals problemen in de [[ABCDE:Airway|Airway]] of in de [[ABCDE:Circulation|Circulation]].
De ademhaling wordt aangestuurd vanuit het ademhalingscentrum in de [[hersenstam]]. Veranderingen in het [[bewustzijn ]] of in de functie van de hersenen kunnen de aansturing van de ademhaling beïnvloeden en zelfs stilleggen. Dat kan gebeuren door een zuurstoftekort in de hersenen, maar ook door [[vergiftigingen]], medicijnen of [[Intoxicaties:AlcoholDrugs|alcohol en drugs]]. Ook [[hersenletsel]], een [[beroerte]] of bloedingen in het hoofd kunnen het ademcentrum beschadigen.
De uitvoering van de ademhaling vindt plaats door de [[ademhalingsspieren]] in het [[middenrif]] en de [[tussenribspieren]]. Aansturing van deze spieren gebeurt door de [[zenuwen ]] die in het [[ruggenmerg]] ontspringen. Wanneer deze beschadigd raken, zoals bij een [[dwarslaesie]] als gevolg van [[wervelletsel]] zullen de spieren niet langer worden aangestuurd en zijn er beperkingen in de ademhaling. Een hoge dwarslaesie in het niveau (C3-C4) van de nek kan tot gevolg hebben dat alle ademhalingsspieren uitvallen en is niet met het leven verenigbaar.
Ook in de ademhalingsspieren zelf kunnen problemen optreden, door oververmoeidheid van de spieren, spierzwakte of spierziekten. Indien er zeer veel inspanning van de ademhalingsspieren gevraagd wordt, kan uitputting optreden met als gevolg een minder effectieve ademhaling.
===Herkennen van afwijkingen in Breathing===
[[Zuurstof ]] is essentieel om in leven te blijven en als het lichaam niet voldoende zuurstof binnen krijgt zal het alle zeilen bijzetten om toch voldoende zuurstof op te nemen. De [[ademfrequentie]] (het aantal ademhalingen per minuut) neemt toe, de ademhalingen ([[ademteugen]] worden dieper en er wordt gebruik gemaakt van de hulp[[ademhalingsspieren]]. Ook wanneer om een andere reden de zuurstofbehoefte toeneemt, zoals bij inspanning of ziekte, worden bovenstaande mechanismen ingezet. Voor een volwassen persoon is een [[ademfrequentie]] van 12-16 keer per minuut in rust normaal. Bij inspanning kan dit flink toenemen en bij staken zal deze snel weer zakken naar de normale frequentie. Een snelle ademhaling in rust, bij iemand die acuut ziek is of een ongeval heeft doorgemaakt is een teken van ademhalingsproblemen en een verhoogde zuurstofbehoefte. Echter, ook een te langzame [[ademfrequentie]] (<10/min) is een alarmsignaal. Door uitputting of onderdrukking van het ademcentrum kan de frequentie en de diepte van de ademhaling afnemen, waardoor het zuurstoftekort verder toeneemt, zonder dat het lichaam dat nog kan compenseren.<br>Indien de ademhaling zeer snel wordt, zullen zal ook de ademteugen het [[teugvolume]] afnemen en treedt een minder efficiënte ademhaling op. Er kunnen ook veranderingen in het patroon van de ademhaling zijn. Bijvoorbeeld een wisseling van het [[teugvolume]], de diepten van de ademhaling. Soms oppervlakkig, soms diep. Ook de ademfrequentie kan onder invloed van stoornissen in het ademcentrum wisselen.
Als door veranderingen in de ademhaling de longen minder zuurstof in het bloed kunnen opnemen, zal dit leiden tot een afname van de [[zuurstofverzadiging]] (of [[saturatie]]) van het bloed. Dit leidt tot chemische veranderingen in het bloed en aan het [[hemoglobine]] molecuul. Waar zuurstofrijk (slagaderlijk) bloed helderrood is, zal het donkerrood worden. Dit is ook te zien aan de kleur van de huid en slijmvliezen. Er treedt [[cyanose]] op, ofwel: de slijmvliezen worden grauwig blauw door de lage verzadiging van zuurstof in het bloed. Indien dit in de lippen, tong en mond optreedt spreken we over [[centrale cyanose]]. [[Cyanose]] van de vingers, handen en voeten wordt [[perifere cyanose]] genoemd.
[[Zuurstoftekort ]] leidt behalve tot [[cyanose]] ook tot onrust en irritatie bij het slachtoffer en kan leiden tot stoornissen in het [[bewustzijn]]. Daarnaast leidt een verminderde ademhaling tot een verminderde afvoer van het koolstofdioxide (CO2) ([[hypercapnie]]), wat ook kan leiden tot irritatie en daling van het bewustzijn.
Een klaplong, ook wel [[pneumothorax]] genoemd, kan een ernstige verstoring geven van de ademhaling en de gaswisseling. Deze kan zowel spontaan als door een ongeval worden opgelopen. Een klaplong geeft ernstige benauwdheid, pijn op de borstkas en indien er sprake is van een steekwond is er ook een [[zuigende borstwond]]. Indien er een [[spanningspneumothorax]] optreedt kan een van de helften van de borstkas zich vullen met lucht waardoor een hoogteverschil optreedt. Soms wordt hierdoor ook de luchtpijp in de hals naar links of rechts verplaatst.
* Beoordeel of het slachtoffer gebruik maakt van zijn [[hulpademhalingsspieren]] en of de ademhaling veel moeite kost.
* Beoordeel of de luchtpijp in de nek in het midden loopt, of dat deze verplaatst is naar links of rechts
* Beoordeel of de [[halsvenen]] gestuwd zijn (kan passen bij een [[spanningspneumothorax]]).
===Handelingen in Breathing===
De beste behandelingen voor stoornissen in de ademhaling is het [[toedienen van zuurstof]]. Dit is echter niet voor iedere eerstehulpverlener weggelegd en wordt alleen toegepast door eerstehulpverleners die daarvoor een specifieke training gevolgd hebben. In sommige gevallen moet de ademhaling ondersteunt worden doormiddel van beademing, bijvoorbeeld met een [[beademingsballon]] ([[ambuballon]]) of een beademingsmachine. Indien er geen ademhaling ([[apneu]]) is kan de eerstehulpverlener ook [[mond-op-mond[[beademing]] beademing toepassen en wordt gestart met [[reanimatie]].
Er zijn echter wel een aantal zaken die wel gedaan kunnen worden om de ademhaling te ondersteunen en te verbeteren. Een slachtoffer dat benauwd is zal doorgaans het beste kunnen ademen in een [[halfzittende houding]]. Slachtoffers met [[astma]] of [[COPD]] kunnen medicatie gebruiken om klachten te verminderen. Zij moeten wel zelf deze medicatie bij zich hebben en deze zelf kunnen inhaleren.
Indien er sprake is van een [[zuigende borstwond]] of een klaplong ([[pneumothorax]]) dan kan deze worden afgeplakt om toename van de hoeveelheid lucht in de borstkas tegen te gaan.
===Samenvatting===
Overzicht
Verwijzingen<p>
* [[Pneumothorax]]
* [[Spanningspneumothorax]]
Terug naar [[Airway and C-Spine]]. Verder naar [[Circulation and bleeding control]].
==Bronvermeldingen==
Op deze pagina wordt onder andere gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="atls">ATLS: Advanced Trauma Life Support Program for Doctors, 8th Edition, American College of Surgeons (American College of Surgeons, Chicago, 2008) ISBN 978-1-880696-31-6</ref><ref name="acutegnk">Acute Geneeskunde, zesde druk, Thijs et al. (Elsevier 2005) ISBN 90-352-2754-9</ref><ref name="medicals">Acute Medical Emergencies, The Practical Approach, Second Edition, Advanced Life Support Group (Wiley-Blackwell 2010) ISBN 978-0-7279-1854-3</ref><ref name=phtls>De Nederlandse Uitgave van Prehospital Trauma Life Support, NAEMT, Tweede druk (Elsevier Gezondheidszorg 2007) ISBN 978-0-323-03331-2</ref><ref>Blokboek Vaardigheden Acute Geneeskunde, Editie 2011-2012 (UMCN VAG)</ref><ref>SIGMA HANDBOEK, Daan Weerheijm</ref>
<references />
[[Categorie:ABCDE]]
