Wijzigingen

{{Status| |mainauthor= [[Pim]] |supervisor= [[Pim]] |coauthor= [[]]|controller= |niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}  Nadat de luchtweg ([[ABCDE:Airway|Airway]]) is veilig gesteld, is de volgende schakel in de keten van [[vitale functies]] de ademhaling ('''Breathing''').

[[Zuurstof ]] is in het lichaam nodig om [[glucose ]] om te zetten naar koolzuur [[koolstofdioxide]] (CO2) en energie. Als er geen zuurstof beschikbaar is, wordt de glucose anaëroob afgebroken waarbij melkzuur ontstaat. Dit melkzuur beschadigt de cellen en zorgt uiteindelijk voor onherstelbare schade.  Bij een normale inademing duwt het diafragma (middenrifspier) naar beneden, terwijl de ribben voorkomen dat de borstkas naar binnen wordt geduwd. Zo ontstaat een onderdruk t.o.v. ten op zichte van de buitendruk in de longen, waarna zuurstof naar binnen stroomt. Bij een uitademing ontspannen deze spieren zich, waarna de lucht zachtjes naar buiten wordt geduwd door een relatieve overdruk in de longen. Iemand die in ademnood komt, zal met kracht lucht naar binnen proberen te zuigen en er weer uit te persen om zo snel mogelijk zo veel mogelijk zuurstof in en koolzuur uit zijn longen te krijgen. Hierbij zijn diverse [[hulpademhalingsspieren ]] betrokken. Dit is te zien aan opgetrokken schouders, aangespannen nekspieren en krachtig gebruik van tussenribspieren. Dit is een krampachtige manier van ademhalen, en het is belangrijk dit tijdig te herkennen. Patiënten zullen namelijk na verloop van tijd uitgeput raken. Een normale ademhaling houdt het volgende in: - een frequentie * Een [[ademfrequentie] tussen de 10 en de 20 (globaal). - zuurstof * Zuurstof wordt opgenomen in het bloed ([[oxygenatie]]) en er is een .* Een [[saturatie ]] tussen de 95 en 100%. - koolzuur * [[Koolstofdioxide]] (CO2) wordt uitgescheiden ([[ventilatie]]).  Lees ook: [[ademhalingsstelsel]].

Problemen in de ademhaling kunnen zowel acuut als chronisch van aard zijn. De oorzaken van stoornissen in de ademhaling kunnen op verschillende niveau's liggen: in de aansturing vanuit de hersenen, de aansturing van de ademhalingsspieren en in het niveau van de longen. Daarnaast kunnen stoornissen secundair aan een andere aandoening optreden, zoals problemen in de [[ABCDE:Airway|Airway]] of in de [[ABCDE:Circulation|Circulation]].<br><br>De ademhaling wordt aangestuurd vanuit het ademhalingscentrum in de [[hersenstam]]. Veranderingen in het [[bewustzijn ]] of in de functie van de hersenen kunnen de aansturing van de ademhaling beïnvloeden en zelfs stilleggen. Dat kan gebeuren door een zuurstoftekort in de hersenen, maar ook door [[vergiftigingen]], medicijnen of [[Intoxicaties:AlcoholDrugs|alcohol en drugs]]. Ook [[hersenletsel]], een [[beroerte]] of bloedingen in het hoofd kunnen het ademcentrum beschadigen.<br><br>De uitvoering van de ademhaling vindt plaats door de [[ademhalingsspieren]] in het [[middenrif]] en de [[tussenribspieren]]. Aansturing van deze spieren gebeurt door de [[zenuwen ]] die in het [[ruggenmerg]] ontspringen. Wanneer deze beschadigd raken, zoals bij een [[dwarslaesie]] als gevolg van [[wervelletsel]] zullen de spieren niet langer worden aangestuurd en zijn er beperkingen in de ademhaling. Een hoge dwarslaesie in het niveau (C3-C4) van de nek kan tot gevolg hebben dat alle ademhalingsspieren uitvallen en is niet met het leven verenigbaar.<br>

Alle mensen hebben De long is het belangrijkste ademhalingsorgaan, waarin de uitwisseling van zuurstof nodigen koolstofdioxide plaatsvinden. Ook de long zelf kan aangedaan zijn, bijvoorbeeld door longziektes zoals [[astma]], [[COPD]] of longkanker. Deze aandoeningen kunnen de ademhaling bemoeilijken en zorgen voor een verminderde gaswisseling.<br>Ook kan door een trauma de long beschadigd raken. Er kan een klaplong ([[pneumothorax]]) optreden, bloed in de borstkas komen ([[hemothorax]]) of een [[fladderthorax]] bestaan. ===Herkennen van afwijkingen in Breathing===[[Zuurstof]] is essentieel om in leven te blijven en als het lichaam niet genoeg voldoende zuurstof binnen krijgt zal het proberen zo veel mogelijk lucht de longen in alle zeilen bijzetten om toch voldoende zuurstof op te krijgennemen. Dit is te merken aan een hoge De [[ademfrequentie]] (het aantal ademhalingen per minuut) neemt toe, diepe de ademhalingen ([[ademteugen]] worden dieper en het er wordt gebruik gemaakt van de hulpademhalingsspierenhulp[[ademhalingsspieren]]. Let op dat Ook wanneer om een uitgeput slachtoffer nog slechts zeer oppervlakkig adem haaltandere reden de zuurstofbehoefte toeneemt, zoals bij inspanning of ziekte, en niet iedere respiratoire insufficiëntie gepaard gaat met worden bovenstaande mechanismen ingezet. Voor een volwassen persoon is een hoge [[ademfrequentie]] van 12-16 keer per minuut in rust normaal. Als Bij inspanning kan dit niet voldoende flink toenemen en bij staken zal deze snel weer zakken naar de normale frequentie. Een snelle ademhaling in rust, bij iemand die acuut ziek is of een ongeval heeft doorgemaakt iseen teken van ademhalingsproblemen en een verhoogde zuurstofbehoefte. Echter, ook een te langzame [[ademfrequentie]] (<10/min) is een alarmsignaal. Door uitputting of onderdrukking van het ademcentrum kan de frequentie en de patiënt krijgt diepte van de ademhaling afnemen, waardoor het zuurstoftekort verder toeneemt, zonder dat het lichaam dat nog steeds niet voldoende zuurstof binnenkan compenseren. Indien de ademhaling zeer snel wordt, zal dat ook te zien het [[teugvolume]] afnemen en te meten treedt een minder efficiënte ademhaling op. Er kunnen ook veranderingen in het patroon van de ademhaling zijn aan de patiënt. De vingertoppen en lippen Bijvoorbeeld een wisseling van het [[teugvolume]], de patiënt kleuren blauw (cyanose) en diepten van de saturatie daaltademhaling. Soms oppervlakkig, soms diep. Normaal ligt deze tussen Ook de 95 en 100% (ademfrequentie kan onder invloed van stoornissen in het aantal rode bloedcellen waaraan ademcentrum wisselen. Als door veranderingen in de ademhaling de longen minder zuurstof is gebonden)in het bloed kunnen opnemen, maar zal dit leiden tot een afname van de [[zuurstofverzadiging]] (of [[saturatie onder de 90% is een duidelijke aanwijzing ]]) van een tekort het bloed. Dit leidt tot chemische veranderingen in het bloed en aan zuurstofhet [[hemoglobine]] molecuul. Een patiënt met een respiratoire insufficiëntie Waar zuurstofrijk (een niet voldoende ademhalingslagaderlijk) kan zuurstof toegediend krijgen ter ondersteuningbloed helderrood is, of afhankelijk van zal het donkerrood worden. Dit is ook te zien aan de reden kleur van de insufficiëntie, medicatiehuid en slijmvliezen. Tot slot: als het lichaam de ademhalingsfrequentie te ver probeert Er treedt [[cyanose]] op te schroeven, zal ofwel: de ademhaling steeds minder effectief slijmvliezen worden omdat grauwig blauw door de ademteugen kleiner wordenlage verzadiging van zuurstof in het bloed. Na verloop van tijd zal de ademhaling zelfs effectief stoppen omdat er alleen lucht Indien dit in de dode ruimte (lippen, tong en mond optreedt spreken we over [[centrale cyanose]]. [[Cyanose]] van de lucht in de trachea) heen vingers, handen en weer bewogen voeten wordt[[perifere cyanose]] genoemd. [[Zuurstoftekort]] leidt behalve tot [[cyanose]] ook tot onrust en irritatie bij het slachtoffer en kan leiden tot stoornissen in het [[bewustzijn]]. Een groter probleem is Daarnaast leidt een verminderde ademhaling tot een patiënt die helemaal geen adem meer haalt verminderde afvoer van het koolstofdioxide (CO2) (apneu[[hypercapnie]]), wat ook kan leiden tot irritatie en daling van het bewustzijn. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn Een klaplong, ook wel [[pneumothorax]] genoemd, kan een ernstige verstoring geven van de ademhaling en de gaswisseling. Allereerst moet de airway gezekerd Deze kan zowel spontaan als door een ongeval wordenopgelopen. Een klaplong geeft ernstige benauwdheid, wat betekent dat pijn op de borstkas en indien er sprake is van een patiënt geïntubeerd wordt als steekwond is er met ook een kinlift/jawthrust geen ademhaling op gang komt[[zuigende borstwond]]. Andere redenen voor apneu kunnen zijn: Indien er een [[spanningspneumothorax]] optreedt kan een circulatiestilstand, van de helften van de borstkas zich vullen met lucht waardoor een spanningspneumothorax hoogteverschil optreedt. Soms wordt hierdoor ook de luchtpijp in de hals naar links of een neurologische aandoeningrechts verplaatst.  De spanningspneumothorax afwezigheid van ademhaling wordt [[apneu]] genoemd. Hierbij zijn er geen ademhalingen waarneembaar bij het kijken, luisteren en voelen bij de intubatie mond en zijn er geen ademhalingsbewegingen. Dit kan veroorzaakt worden nader toegelicht in door een blokkade van de luchtweg, maar ook door uitvallen van de aansturing door het onderdeel ALS assistentie op pagina 31ademcentrum of de zenuwen.  Aanwijzingen voor stoornissen in de ademhaling:* Te snelle [[ademfrequentie]]* Te langzame [[ademfrequentie]]* Ondiepe [[teugvolume|ademteugen]] ([[hypoventilatie]])* Diepe [[teugvolume|ademteugen]] ([[hyperventilatie]])* Onregelmatige ademhaling en [[teugvolume]]* Gebruik van hulp[[ademhalingsspieren]]* [[Centrale cyanose]]* Afwezigheid van ademhaling* [[Zuigende borstwond]]* Hoogteverschil tussen helften borstkas ([[pneumothorax]]) 

! Alarmsymptomen !! Koptekst

| Celtekst Afwezigheid ademhaling || CeltekstVerminderd bewustzijn

| Celtekst [[Cyanose]] || Celtekst[[Saturatie]] <90%

| Celtekst Asymmetrie van de borstkas || CeltekstVerplaatsing van de luchtpijp

| Celtekst Ademfrequentie <10 of >30 || CeltekstNiet tot 5 kunnen tellen in<br>1 [[ademteug]]

===Controles in de Breathing===* Stel vast of er een (normale) ademhaling aanwezig is, door te kijken naar adembewegingen van borstkas en buik, door te luisteren of er (normale) ademgeluiden zijn en door te voelen langs mond en neus van het slachtoffer of er een luchtstroom is.Indien het slachtoffer kan spreken kan men er vanuit gaan dat er een ademhaling aanwezig is.* Beoordeel de [[ademfrequentie]] door het aantal ademhalingen per minuut te tellen.* Beoordeel de diepte van de ademhalingen aan de hand van een schatting van het [[teugvolume]], dit kan normaal zijn, diep of oppervlakkig.* Kijk of de borstkas symmetrisch beweegt bij het ademen, of dat er een helft achterblijft, zoals bij een [[pneumothorax]].* Kijk of er verwondingen aan de buitenzijde van de borstkas zichtbaar zijn, zoals een [[zuigende borstwond]].===Welke controles * Beoordeel of het slachtoffer gebruik maakt van zijn [[hulpademhalingsspieren]] en hoe?of de ademhaling veel moeite kost.* Beoordeel of de luchtpijp in de nek in het midden loopt, of dat deze verplaatst is naar links of rechts* Beoordeel of de [[halsvenen]] gestuwd zijn (kan passen bij een [[spanningspneumothorax]]).

===Handelingen in de ...Breathing===Welke handelingenDe beste behandelingen voor stoornissen in de ademhaling is het [[toedienen van zuurstof]]. Dit is echter niet voor iedere eerstehulpverlener weggelegd en wordt alleen toegepast door eerstehulpverleners die daarvoor een specifieke training gevolgd hebben. In sommige gevallen moet de ademhaling ondersteunt worden doormiddel van beademing, hoe waarom?bijvoorbeeld met een [[beademingsballon]] ([[ambuballon]]) of een beademingsmachine. Indien er geen ademhaling ([[apneu]]) is kan de eerstehulpverlener ook mond-op-mond [[beademing]] toepassen en wordt gestart met [[reanimatie]].

<br><br>Verwijzingen<p>Terug naar [[Trauma:Pneumothorax|PneumothoraxAirway and C-Spine]] . Verder naar [[Trauma:SpanningsPneumothorax|SpanningspneumothoraxCirculation and bleeding control]] . [[ ==Bronvermeldingen==Op deze pagina wordt onder andere gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="atls">ATLS: Advanced Trauma Life Support Program for Doctors, 8th Edition, American College of Surgeons (American College of Surgeons, Chicago, 2008) ISBN 978-1-880696-31-6</ref><ref name="acutegnk">Acute Geneeskunde, zesde druk, Thijs et al. (Elsevier 2005) ISBN 90-352-2754-9</ref><ref name="medicals">Acute Medical Emergencies, The Practical Approach, Second Edition, Advanced Life Support Group (Wiley-Blackwell 2010) ISBN 978-0-7279-1854-3</ref><ref name=phtls>De Nederlandse Uitgave van Prehospital Trauma:Fladderthorax|Fladderthorax]]Life Support, NAEMT, Tweede druk (Elsevier Gezondheidszorg 2007) ISBN 978-0-323-03331-2</ref><ref>Blokboek Vaardigheden Acute Geneeskunde, Editie 2011-2012 (UMCN VAG)</ref><ref>SIGMA HANDBOEK, Daan Weerheijm</ref> <references />  [[SaturatiemeterCategorie:ABCDE]]Met dank aan: Daan Weerheijm.