Wijzigingen

{{Status| class|mainauthor="wikitable"[[Pim]]|-coauthor= [[]]|controller= |supervisor= [[Pim]] | niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Concept]]}}  {{LinkBox1| |LinkCategorie= Algemeen|LinktitleOK= Beroerte|LinkOK= http://www.ehbo.nl/tips/beroerte/|LinktitleRK=|LinkRK= }}  Voor het '''cerebrovasculaire accident''' ofwel CVA zijn diverse lekentermen van toepassing, die niet altijd de lading dekken. Centraal staat dat een bloeding of zuurstoftekort in de hersenen zorgt voor uitvalsverschijnselen. Veel gebruikte termen zijn onder andere: *'''Beroerte''' of '''herseninfarct''', als gevolg van zuurstoftekort in de hersenen door afsluiting van een [[bloedvat]]. Dit wordt ook wel het 'onbloedig CVA' genoemd. De uitvalsverschijnselen van een CVA zijn blijvend.* '''Transient Ischemic Attack''' ofwel TIA, waarbij kortdurend klachten (korter dan 24 uur, geheel herstellend) optreden door een tijdelijke afsluiting van een bloedvat in de hersenen.*'''Hersenbloeding''', als gevolg van scheuren van een bloedvat in de hersenen, ook wel het 'bloedig CVA' genoemd. De term '''Beginner/Gevorderdberoerte'''wordt in de volksmond voor zowel het bloedig als het onbloedig CVA gebruikt.|}Daarnaast zijn er nog twee bijzondere categorieën van hersenbloedingen:* Bloedingen in de [[schedel]] als gevolg van [[hoofd- en hersenletsel]]* De [[subarachnoïdale bloeding]] als gevolg van een [[aneurysma]] in de [[hersenen]]

InleidingCerebrovasculaire Met name ouderen worden getroffen door cerebrovasculaire accidenten (afgekort CVA) of beroertenberoertes, zijn plotselinge verstoringen van dehersendoorbloeding, met waarbij er een gestoorde hersenfunctie bloedvat als gevolg. Er is hier geen sprake van eentraumastolsel afgesloten raakt en de zuurstofvoorziening naar de hersenen wordt stilgelegd. Vooral mensen boven de 65 jaar worden door Hierdoor treden uitvalsverschijnselen op, die een CVA getroffen. CVA’s zeer gevarieerd patroon kunnen op grond vanontstaansmechanisme worden onderverdeeld in onbloedig en bloedighebben.PathofysiologieOnbloedig Een CVA:Ongeveer 80kan on-85% van de slachtoffers wordt getroffen door een onbloedig bloedig zijn (het [[ischemie|ischemisch]] CVA ofwel herseninfarct) of bloedig. Bijeen Een herseninfarct is er door afsluiting van (het on-bloedig CVA) komt verreweg het meeste voor en wordt veroorzaakt doordat een slagader bloedstolsel een verminderde aanvoer van zuurstofrijk bloedde belangrijke slagaders naar een specifiek deel van de hersenenafsluit. Afsluitingen kunnen onder andere worden veroorzaakt wordenDit stolsel is meestal afkomstig uit het hart, waar bijvoorbeeld door atherosclerose of boezemfibrilleren (een embolus (trombus[[hartritmestoornis]]) stolsels kunnen ontstaan. Deze stolsels schieten los en komen vanuit een de aorta via de halsslagaders in de slagaders in de hersenen terecht. Ook kunnen stolsels ontstaan in de halsslagaders, waar zich [[atherosclerose|atherosclerotische plaque vanuit ]] veranderingen in de vaatwand plaatsvinden (vergelijkbaar met het [[hartinfarct]], vanwaar stolsels naar dehalsslagaders of door stolsols vanuit hersenen schieten. De afsluiting van het hart vat heeft als direct gevolg van atriumfibrilleren. Door dat de afsluiting zal bloedtoevoer naar eendeel specifiek delen van de hersenen direct wordt onderbroken. Er treedt [[ischemie]] op. Hierdoor sterft een tekort aan zuurstof krijgen deel van het hersenweefsel af (ischemie[[infarct|infarcering]]) en daardoor afsterven(infarcering)zal er functie verloren gaan. Als gevolg hiervan kunnen uitvalsverschijnselen optreden, zoals bijvoorbeeld verminderdefunctie Dit is te merken aan verlamming van een lichaamsdeel of niet meer kunnen spreken. Indien bij een herseninfarct niet snel wordtingegrepen kan bepaald deel van het geïnfarceerde gebied zich uitbreiden waardoor de schade toeneemt. Uitbreidinglichaam, afhankelijk van schade kan worden voorkomen door het toepassen welk deel van trombolyse, echter moet trombolyse welbinnen 3 uur plaatsvinden: uit onderzoek is gebleken dat indien er na 3 uur nog trombolyse plaatsvindtde uitkomst slechter hersenen beschadigd isgeraakt. Vandaar dat snel handelen bij een CVA van groot belang is: time is brain!Soms gaan de symptomen vanzelf over en zijn deze binnen 24 uur volledig verdwenenDit proces kan ook kortdurend optreden, er is dan sprakevan een tijdelijk zuurstoftekort, ofwel een TIA (transient ischaemic attack).De oorzaken van een TIA zijn vergelijkbaar met die van het herseninfarct: de arterie is vernauwd ofafgesloten door Het stolsel lost dan op, waardoor er wel een embolus waardoor zuurstoftekort optreedt. Ook een sterke bloeddrukdaling, maar doorbijvoorbeeld bloedverlies of een overdosering met antihypertensiva, kan de zuurstofvoorziening het oplossen van dehersenen doen tekortschieten. Een TIA zorgt voor tijdelijke ischemie het stolsel op tijd nieuwe zuurstof wordt aangevoerd en de symptomen zijn dan ookkortdurendschade wordt voorkomen. Mensen die een TIA hebben gehad hebben een verhoogde kans op het krijgen van eenherseninfarct.Bloedig CVA:Bij 15-20% In een klein deel van de slachtoffers gevallen is er sprake van een bloedig CVA ofwel hersenbloedingbloeding in de hersenen. Dit type CVA wordtDat kan veroorzaakt worden door het weglekken een verzwakking van bloed in de intracerebrale ruimtevaatwand, als gevolg van aangeboren afwijkingen, waardoor omliggend weefselswordt verdrukt en afwijkingen door [[atherosclerose]]. Door de bloeding zal de aanvoer doorvoer van zuurstofrijk bloed wordt beperktverminderen met het zelfde effect op het achterliggende hersenweefsel. Voorbeelden hiervan zijn  Sommige mensen hebben een aangeboren afwijking aan de vaten waarbij eenintracerebrale bloeding of [[aneurysma]] in de slagaders aanwezig is. Indien deze zwakke plek 'knapt' spreekt men van een [[subarachnoïdale bloeding]] afgekort als [[SAB]].Een intracerebrale bloeding Dit is een bloeding ernstig ziektebeeld waarbij het slachtoffer in korte tijd achteruit gaat en veel slachtoffers overlijden voor ze in het parenchym van ziekenhuis aankomen. ===Symptomen en klachten===In de hersenen, praktijk is het niet mogelijk om het CVA en een TIA te onderscheiden. Hetzelfde geldt voor het bloedige en het on-bloedige CVA. Wel is het mogelijk om aan de oorzaken hand van dezebloedingen een aantal symptomen relatief snel te controleren of er een verdenking is op een beroerte. De meest voorkomende en meest opvallende symptomen zijn zeer uiteenlopendde uitval van een lichaamshelft. Voorbeelden van oorzaken Dat kan de gehele lichaamshelft zijn hypertensie, vaatafwijkingen en hetgebruik maar ook een deel, zoals alleen een arm. Dat is afhankelijk van welk deel van antistollingsmedicatiede hersenen is aangedaan.Subarachnoïdale bloedingen (SAB) zijn bloedingen in de subarachnoïdale ruimteSoms is spreken niet meer goed mogelijk, dit of is de ruimte tussende pia mater het begrip van taal gestoord en zal het slachtoffer niet begrijpen wat de arachnoideahulpverlener tegen hem zegt. Vaak betreft het Bij een slagaderlijke bloeding door een ruptuur is er vaak ook sprake van een(aangeboren) aneurysmahoofdpijn, misselijkheid en braken. In tegenstelling tot andere oorzaken van een CVA zijn Ook kunnen, net als bij [[hersenletsel]] stoornissen in de vitale functies optreden, zoals veranderingen in de meeste slachtoffersmet een SAB tussen [[ademhaling]], de 40 [[hartfrequentie]] en 60 jaar oudhet [[bewustzijn]]. Symptomen en klachtenDe symptomen van een herseninfarct, beroerte of hersenbloeding op een TIA en een intracerebrale bloeding lijken veel op elkaar en derijtje:precieze oorzaak * Uitvalsverschijnselen van de klacht is zonder aanvullend specialistisch onderzoek dan ook niet te bepalen.armen of benen, meestal in 1 lichaamshelft* Afhangende mondhoek, scheef gelaat of asymmetrisch gelaatWel is het mogelijk * Onvermogen om de diagnose CVA oog te stellen. Mogelijke symptomen zijn:kunnen sluiten of afhangend ooglid* Spraakstoornissen· Halfzijdige verlamming van het gezicht ** Woorden niet goed uit kunnen spreken of het lichaam spreken met een dubbele tong, moeite met spreken, stotteren (hemiparesedysartrie), er kan bijvoorbeeld sprakezijn ** Onsamenhangende zinnen zonder betekenis of moeite met het maken van een hangende mondhoekgoede zinsconstructies, goed begrip (motorische afasie)· Het niet meer ** Niet begrijpen wat er gezegd wordt of niet meer kunnen spreken , vloeiende zinnen zonder correcte inhoud (sensorische afasie)· Incontinentie· * Hoofdpijn· Misselijkheid , misselijkheid en soms braken(past meer bij hersenbloeding dan bij beroerte), denk ook aan [[SAB]]5BOSA2 – Vaardigheden 116 Acute Geneeskunde· Onregelmatige ademhaling· Tragere pols· Stoornissen in het bewustzijn· Nekstijfheid* VerwardheidNekstijfheid* Dubbelzien, bewustzijnstoornissen, braken en hoofdpijn komen vaker voor bij slachtoffers met niet naar eencerebrale bloeding.Bij een TIA bepaalde kant kunnen ook drop attacks voorkomen. Dit zijn aanvallen waarbij men plotseling door de benenzaktkijken, zonder dat er een aanleiding voor is, er zijn ook geen bewustzijnstoornissen. De klachten deel van eenTIA zijn tijdelijk en moeten binnen 24 uur weg zijn. Bij 75% van de slachtoffers zijn de klachten binneneen uur weg. In de praktijk is het onderscheid tussen een CVA en een TIA niet te maken, beiden zijn eenbeeld missenindicatie om met spoed professionele hulp in te schakelen. Ook indien de klachten reeds verdwenen zijnzal het slachtoffer door een arts gezien moeten worden, het risico op herhaling (en blijvende schade) is* Plotselinge doofheidimmers groot!

'''Be Fast'''* '''Face: (gezicht): ''' vraag het slachtoffer of hij zijn tanden kan laten zien en let hierbij op een eventueelscheve mond of een hangende mondhoek. Kijk ook naar hangende oogleden.* '''Arms (armen): ''' vraag het slachtoffer om beide armen tegelijkertijd naar voren te strekken met dehandpalm naar boven, de ogen te sluiten en de armen omhoog te houden. Kijk of een arm niet naarbeneden zakt, rondzwalkt of wegdraait (proneert). De ogen moeten tijdens deze test gesloten blijven.* '''Speech: (spraak): ''' let op veranderingen in het spreken, zoals niet meer goed uit de woorden kunnenkomen of onduidelijk spreken. Vraag aan familie/omstanders of er iets veranderd is in de spraak.* '''Time: (tijd): ''' vraag aan het slachtoffer of aan omstanders hoe lang de symptomen al bestaan. 

<br><br>Een [[subarachnoïdale bloeding ]] ([[SAB]]) wordt gekenmerkt door zeer hevige ernstige hoofdpijn (‘the worst headache of your life’) die binnenenkele seconden ontstaat. Ook kan het slachtoffer misselijk worden , vaak met misselijkheid en gaan braken. Door de druk vande bloeding op de hersenen kan het slachtoffer bewusteloos raken. Neurologische uitvalsverschijnselenziet men zelden bij een slachtoffer met een SABEr is vaak bewustzijnsverlies. Soms heeft het slachtoffer een ‘knapje’ gevoeld in hethoofd. De symptomen van een SAB ontstaan over het algemeen veel sneller dan de symptomen bij eeninfarct of een intracerebrale bloeding. Een SAB wordt ‘the worst headache of your life’ genoemd.Voor zowel de symptomen van een herseninfarct en de intracerebrale bloeding als de symptomen vaneen SAB geldt dat de ernst van de symptomen af hangt van de plaats en de grootte van de bloeding ofhet infarct. Zo kan Vaak treden er uitval van stoornissen in de [[vitale functies ontstaan, wat direct kan leiden tot bewusteloosheid eneen hartstilstand]] op.Overzichtstabel symptomen CVAHerseninfarct, TIA en intracerebrale bloeding SAB===Handelen===halfzijdige verlamming (hemiparese) ofverlamming van een arm of beenniet meer spreken of begrijpen wat er gezegdwordtincontinentiemisselijkheid Snelle herkenning en brakenhoofdpijnonregelmatige ademhalingbewustzijnsdaling/-verlies, verwardheidplotselinge zeer ernstige hoofdpijnmisselijkheid en brakenbewusteloosheidademhalings-/circulatiestilstand5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 117HandelenBij een CVA/TIA alarmering is essentieel. Hoe eerder het belangrijk dat slachtoffer in het slachtoffer zo snel mogelijk wordt behandeldziekenhuis, zodat blijvendehersenschade zoveel mogelijk wordt beperkt. Snelle herkenning is daarom belangrijk, wat des te sneller kan men starten met Be FASTbehandeling en kan. Bij twijfel altijd uitgaan verlies van een CVA/TIA/SABhersenweefsel en dus functie worden voorkomen. Als EHBO-er is het belangrijk om  * Benader het slachtoffervolgens de [[ABCDE-methodiek]]gerust te stellen * Waarschuw 112 en zo snel mogelijk professionele hulp te halen.Be FAST wordt uitgevraagd in het protocol bij Disability 2. Na zeg dat het vaststellen van een mogelijke CVA ofTIA waarschuwt men zo snel mogelijk om een ambulance en beroerte gaat men uiteraard, indien het slachtoffer bijbewustzijn is, verder met het protocol. Vaak kan waardevolle informatie worden uitgevraagd doormiddel* Vermeld de uitkomst van SAMPLE in Exposure.Handelen CVAUitvoeren protocol DRS.ABCDHerseninfarct, TIA de FAST-test en intracerebrale bloeding SABSlachtoffer gerust stellenABC controleren en veiligstellenMet spoed ambulance waarschuwenABC controleren en veilig stellenMet spoed ambulance waarschuwenIndeling (traumatisch) schedelHersenletselwanneer de klachten begonnen zijnLTSHLMETHSL[[Categorie:Woordenlijst]]