Wijzigingen

{{Status| |mainauthor= [[Pim]] |supervisor= [[Pim]] |coauthor= [[]]|controller= [[Daan]]|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]}}  Het protocolonderdeel '''Airway and C-Spine ''' ([[nekwervelkolom]]) kan worden onderverdeeld in tweeonderdelen, het vrijhouden of vrij maken van de luchtweg en het [[immobiliseren van de nekwervelkolom]] als het [[ongevalsmechanisme ]] of de klachten van het slachtoffer daar aanleiding toe geven.

De airway (luchtweg) luchtwegen beginnen bij de ingang van mond en neus en reiken tot aan de mens bestaat uit alveoli in de longen. Dit betekent dat ook de mond - en keelholte, die overgaat in tot de luchtpijp (trachea). Achter luchtwegen gerekend worden en dat na inademing vanuit mond of neus de luchtweg ligt lucht via de slokdarm (oesophagus). <br>Na keel naar de hogere luchtwegen komen trachea wordt geleid om vervolgens via de lagere luchtwegen. De trachea vertakt zich in 2 hoofdbronchiën die zich ieder weer vertakken in diverse kleinere bronchiën. De kleinste eenheden van de longen zijn en bronchiolen bij de alveoli: kleine blaasjes waarvan terecht te komen waar de wand zo dun gaswisseling plaatsvindt. Een vrije luchtweg is dat eenabsolute voorwaarde voor een goede ademhaling en behoeft op grond daarvan vroegtijdig de zuurstof er doorheen kan, het bloed in[[ABCDE-methodiek]] aandacht. Hier vindt Essentieel is dan ook om bedreigingen van de gaswisseling plaats: zuurstof vrije luchtweg snel te herkennen en (O2indien mogelijk) het bloed in, koolzuur (CO2) het bloed uitte behandelen. <p>

Bij een slachtoffer dat bij bewustzijn is wordt de luchtweg door diverse reflexen open of vrij gehouden.Bij een bewusteloos slachtoffer zakt zijn tong naar achteren (onderste afbeelding) omdat deze slap wordt, waardoor de luchtweg geblokkeerd kan raken. Meestal kan dit met een simpele kinlift verholpen worden, soms zijn extra handelingen nodig. Tegelijk met de airway, moet ook de cervicale [[wervelkolom ]] (CWK, de nek) gestabiliseerd worden. De luchtweg is het eerste onderdeel dat aan bod komt in de zorg voor (multi)traumapatiëntenslachtoffers na een ernstig ongeval of onwelwording. Een geblokkeerde luchtweg is altijd direct dodelijk: er kan is geen aanvoer meer van [[zuurstof meer opgenomen worden en ]] waardoor de voorraad in de [[rode bloedcellen]] snel opraakt. De hersenen kunnen hooguit vijf minuten zonder zuurstof voordat onherstelbare schade optreedt. [[Zuurstoftekort]] is dodelijk.

===Afwijkingen Oorzaken van stoornissen in de Airway===Er zijn diverse factoren die een bedreiging van de luchtwegen kunnen veroorzaken. Een [[Luchtwegbelemmering|belemmering]] van de luchtwegen kan volledig of gedeeltelijk zijn. Een volledige [[luchtwegbelemmering]] leidt snel tot ernstige verstoringen in de [[vitale functies]] en zal door [[zuurstoftekort]] leiden tot [[bewustzijnsverlies]] en een [[circulatiestilstand]]. Ook een gedeeltelijke belemmering kan ernstige problemen geven en stoornissen in de [[vitale functies]] veroorzaken.

Er zijn diverse letsels van In de luchtwegen mogelijk bij de traumapatiënt, en de meeste zijn potentieel dodelijk. Een belangrijke aandoening is al genoemd: de blokkade eerste plaats kan een obstructie van de luchtweg veroorzaakt worden door de tonghet lichaam zelf. Alle bewusteloze slachtoffers hebben Indien het slachtoffer het risico dit te krijgen. Wees hier bedacht op. Het is te herkennen door een snurkend geluidbewustzijn verliest, of totale blokkade van zullen de airway. Een andere blokkade is de blokkade door meeste spieren, inclusief tong en kaakspieren verslappen waardoor bij een object ([[corpus alienum]] genoemd). De ambulanceverpleegkundige kan proberen dit object te verwijderen met de Magill tang die slachtoffer in rugligging de ALS koffer zit. Ook is het mogelijk dat de ademhaling van een borrelend of pruttelend geluid gepaard gaat. Dan kan het zijn dat er vloeistof zoals bloed, braaksel of water tong achter in de airway van keel zakt en de patiënt zitluchtweg blokkeert. De verpleeg-kundige kan deze vloeistof wegzuigen met een afzuigset. Als dit niet gebeurt, kan de vloeistof in de longen Daarnaast zorgt bewusteloosheid ook voor verslapping van het slachtoffer lopen, wat een longontsteking tot gevolg kan hebben. Een zeer belangrijke aandoening om te herkennen is zachte verhemelte en veranderingen in het inhalatietrauma: slachtoffers die betrokken zijn geweest bij een brandstrottenhoofd ([[larynx]]), of waardoor een ongeval waarbij chemische, prikkelende dampen zijn vrijgekomen. Een patiënt met roet of brandwonden in de wenkbrauwen, in de neus of in het gelaat heeft een groter risico op inhalatietrauma. Het gevolg van de inademing kan zijn dat de keel begint op te zwellen wat een levensgevaarlijke obstructie ten gevolge heeft. Meld verdenking van inhalatietrauma altijd zo snel mogelijk. Het kan een reden zijn om een patiënt te intuberen om zo de airway veilig te stellenontstaan. Een andere reden voor zwelling De verstoring van de ademweg het [[bewustzijn]] kan een allergische reactie zijn. Wees er dus op bedacht dat een patiënt die net medicatie toegediend heeft gekregen, benauwd kan worden door een allergische reactievele oorzaken hebben.

Met asfyxie De luchtwegen zijn bekleed met slijmvliezen en deze kunnen als gevolg van een ernstige [[allergische reactie]] ([[anafylaxie]]), door etsing met een bijtende stof of door het inhaleren van hete lucht, rook of vuur opzwellen (verstikking[[inhalatietrauma]]) wordt en de situatie bedoeld waarbij diameter van de normale ademhaling stopt, luchtwegen verkleinen of zelfs volledig blokkeren. Er kan zwelling zijn van dezuurstofsaturatie tong en het gelaat. Ook direct trauma van buitenaf, zoals een klap tegen het hemoglobine in ernstige mate onvoldoende isstrottenhoofd kan de luchtwegen beschadigen. Asfyxie Door manipulatie van de keel en het strottenhoofd kan onder andereworden veroorzaakt door verslikking bij bewustelozen een spasme van het strottenhoofd optreden ([[laryngospasme]]), waardoor een gedeeltelijke- of volledige blokkade van de luchtweg kan optreden. Dit kan ook gebeuren indien bij een niet geheel [[bewusteloos]] slachtoffer een vloeistof tijdelijke luchtweg geplaatst wordt, zoals een [[Mayotube]]. # [[Bewusteloosheid]] of een [[verminderd bewustzijn]]# Vreemd voorwerp ([[corpus alienum]]: kauwgom, gebitselement etc )# [[Inhalatietrauma]]# [[Anafylaxie|Allergische reactie/anafylaxie]]# Slijm, braaksel of door zwelling bloed in de luchtwegen# [[Aangezichtsletsel]] of [[kaakletsel]]# Letsels van dehals en [[larynx]] (strottenhoofd)# Spasme van het strottenhoofd ([[laryngospasme]]) Een bedreiging van de luchtwegen. Asfyxie leidt in korte tijd tot kan op verschillende niveau's optreden: {| class="wikitable"|-! Anatomisch niveau !! Probleem !! Ziektebeelden|-| Mond/keelholte || Zwelling van de tong || [[Anafylaxie]]|-| || Zwelling van de doodslijmvliezen || [[Anafylaxie]], want [[Inhalatietrauma]]|-| || Obstructie door de luchtwegtong bij<br>bewusteloosheid || [[Bewusteloosheid]]|-| Strottenhoofd ([[Larynx]]) || Zwelling van de slijmvliezen || [[Anafylaxie]], [[Inhalatietrauma]], die trauma strottenhoofd|-| || Stembandspasme ([[Laryngospasme]]) || Manipulatie in dit geval geobstrueerd isde keel, trauma strottenhoofd|-| || Vreemd voorwerp || [[corpus alienum]], is[[Luchtwegbelemmering]]|-| || Direct trauma || -|-| Luchtpijp ([[Trachea]]) || Vreemd voorwerp || [[Luchtwegbelemmering]]|-een | || Zwelling van de vitale functies. Ongeveer één minuut na het optreden van een volledige obstructieslijmvliezen || [[Anafylaxie]], [[Inhalatietrauma]]|-| Lagere [[luchtwegen]]/bronchiën || [[Bronchospasme]] || [[Anafylaxie]], [[Astma]], [[COPD]]|-| || Pneumothorax || [[Pneumothorax]], zal het[[Spanningspneumothorax]]|-slachtoffer bewusteloos raken. Na ongeveer 4 minuten zal er irreversibele schade in de hersenen| || [[Longoedeem]] || [[Hartinfarct]]optreden.|}

Er zijn diverse factoren die een bedreiging ===Herkennen van afwijkingen===Een volledig geblokkeerde luchtweg kenmerkt zich door de luchtwegen kunnen veroorzakenafwezigheid van ademhaling (niet voelbaar, niet hoorbaar) en het onvermogen om te spreken of te hoesten. In het hoofdstukBasic Life Support Er is reeds besproken dat hevige paniek bij een bewusteloos het slachtoffer alle spieren, inclusief tong enkaakspieren verslappen waardoor bij een slachtoffer in rugligging de tong achter in deze zal naar de keel zakt grijpen en ereen obstructie ontstaatrood aanlopen. Er zijn echter meer oorzaken die de luchtweg volledig of gedeeltelijk kunnenobstrueren. Een bekend voorbeeld is verslikkingHet slachtoffer doet verwoede pogingen toch te ademen, waarbij een voedselprop of een corpus alienum(vreemd lichaam) zorgt voor een volledige of gedeeltelijke obstructieen zal daarbij alle hulp[[ademhalingsspieren]] trachten te benutten. Ook kan een obstructie ontstaandoor zwelling van de slijmvliezen in de mond-keel holte of trachea. Deze zwelling kan onder andereontstaan door een allergische reactie na contact met een allergeen, bijvoorbeeld bijen- of wespengif,pinda’s of medicatie. Daarnaast kan door het inademen van hete luchtDit ziet er uit als zigzag bewegingen, rook of vuur een inhalatietraumaontstaan, waarbij in de luchtwegen blaren ontstaan pogingen tot buikademhaling en zwelling optreedt door verbranding van hetepitheel. Ook geven letsels van het aangezicht en fracturen gebruik van de kaak een risico op een bedreigdeluchtweg, doordat zwelling optreedt en vanuit de mond-, neus-, of keelholte spieren in de luchtwegen stroomtnek.Overzicht mogelijke oorzaken bedreigde luchtweg:# Bewusteloosheid# Corpus alienum (kauwgom, gebitselement etc )# Inhalatietrauma# Allergische reactie/anafylaxie# Slijm of bloed in de luchtwegen# Aangezichtsletsel of kaakfractuur# Letsels van de hals en larynx (strottenhoofd)

Symptomen en klachtenZoals gezegd is het snel herkennen van een (mogelijke) bedreiging van de Een gedeeltelijk geblokkeerde luchtweg essentieel omdatanders op korte termijn de andere vitale functies in gevaar komen. Volledige luchtwegobstructies zijndoorgaans relatief eenvoudig te herkennenkenmerkt zich door luidruchtige ademhaling, omdat er bij het slachtoffer grote paniek optreedt en dezenaar de keel grijptgierend of gorgelend. Bij een volledige luchtwegobstructie Er is er géén ademhaling mogelijk sprake van paniek en ook hier kan hetslachtoffer niet spreken of hoestengrote moeite hebben te ademen. De hulp[[ademhalingsspieren]] worden gebruikt. Het slachtoffer zal rood-paars en vervolgens blauw verkleuren(cyanotisch gelaat) en vervolgens snel het bewustzijn verliezen indien Bijgeluiden bij de obstructie niet wordtopgeheven.<p>Bij ademhaling zijn een sterk signaal voor een gedeeltelijke obstructie van de luchtweg zal er ook luchtwegen. Er kan sprake zijn van paniek een gierend geluid bij het slachtoffer engrijpt deze naar de keel. Afhankelijk inademing (inspiratoire [[stridor]]), door bijvoorbeeld een obstructie ter hoogte van de omvang van de gedeeltelijke obstructie is praten [[larynx]] of hoestenwel mogelijkdaarboven. Het slachtoffer voelt zich erg benauwd en heeft grote moeite met ademen. Vaak zijn erbijgeluiden hoorbaar, zoals Ook bij uitademing kan een gierend geluid bij inademing optreden (stridorook wel piepen of [[wheezing]] genoemd), rochelen of borrelingen als gevolg vanvloeistof een obstructie in de lagere luchtwegen, onder de [[larynx]]. Dit kan onder andere veroorzaakt worden door slijm, [[bronchoconstrictie]] zoals bij astma of een snurkend geluid[[allergische reactie]]. Bij Snurkende geluiden worden meestal veroorzaakt door (gedeeltelijke) blokkade van de specifieke oorzaken bovenste luchtwegen door verslapping van obstructies de [[tongbasis]] bij bewusteloosheid. Heesheid kan een teken zijn van beschadiging van de adamsappel ([[larynx]]), vaak zijn er enkele dingenwaarop je kunt letten:dan ook zwellingen of verwondingen in de hals.

====Inhalatietrauma====Bij het inhalatietrauma Slachtoffers met problemen in de Airway kunnen door zuurstoftekort in de hersenen (inademen van vuur, hete lucht of rook[[hypoxemie]]) treedt vaak verbranding rondom deneusgaten of mond op, of is het aangezicht verbrand. Er is erg onrustig zijn dan brandwonden en roet te zien. Somsis dit slechts subtiel en ziet men alleen verschroeide neusharen. De zwelling hoeft bij eeninhalatietrauma niet direct op te treden, soms kan dit enkele uren duren. Een verdenking is dus alvoldoende om snel 112 te waarschuwen'vechten' tegen de hulpverleners.

====AangezichtsletselBewusteloosheid====Bij een aangezichtsletsel dient men bedacht te zijn op bloed in de mond of bloed Een slachtoffer dat vanuit deneusholte in mond en keel loopt. Een kaakfractuur bewusteloos is vaak te zien door een afwijkende stand en zwellingvan op de kaak of het symptoom dat de kiezen niet meer netjes op elkaar passen bij het sluiten rug ligt zal door verslapping van demondspieren een bedreigde luchtweg ontwikkelen. Spreken Er is vaak pijnlijksprake van een snurkende ademhaling.

====Allergische of anafylactische reactieInhalatietrauma====Zwelling van de luchtwegen als gevolg Het inademen van hete lucht, rook of vuur kan leiden tot een anafylactische reactie kenmerkt zich doorbenauwdheid, onrust en stridor[[inhalatietrauma]]. Vaak zijn er ook andere symptomen aanwezig, zoals shock, zwellingvan brandwonden in het gelaat enzovoortsen zijn neusharen en wenkbrauwen verschroeid. De stem kan hees zijn. Lees meer hierover in het hoofdstuk AnafylaxieDe zwelling hoeft niet direct aanwezig te zijn, deze kan na enige tijd optreden.

! Alarmsymptomen !! Koptekst|-| Afwezigheid ademhaling || Verminderd bewustzijn

| Celtekst Gierende ademhaling || CeltekstSnurken

| Celtekst Rood, paars of blauw gelaat || CeltekstZwelling van tong of gelaat

| Celtekst Bloed of braaksel in de mond || CeltekstHeesheid

| Celtekst Onrust || Celtekst

===Controles in de ...Airway===Welke controles De luchtweg wordt beoordeeld door te kijken, te luisteren en hoe?te voelen. Kijk of er normale adembewegingen zijn, of dat er sprake is van gebruik van [[hulpademhalingsspieren]], [[intrekkingen]] en een zig-zag beweging. Kijk of er tekenen zijn van een [[luchtwegbelemmering]]. Luister of er bijgeluiden zijn en of spreken of hoesten mogelijk is. Kijk of er sprake is van [[cyanose]]: een blauwe verkleuring van de lippen, slijmvliezen of het gelaat. Kijk of de luchtpijp ([[trachea]]) in het midden staat en of het strottenhoofd ([[larynx]]) er normaal uitziet en of er geen zwellingen zijn in de hals.

===Handelingen in de Airway===[[Bestand:Kinlift2.jpg|200px|thumb|right|Uitvoering van de kinlift.]]De behandeling van een bedreigde luchtweg zal zich in veel gevallen voor de eerstehulpverlener beperken tot hetsnel herkennen en snel alarmeren.===

De behandeling van Bij een bedreigde bewusteloos slachtoffer wordt voorzichtig de [[chinlift]] of [[jawthrust]] uitgevoerd om de luchtweg zal zich in veel gevallen voor de EHBO’er beperken tot hetsnel herkennen vrij te maken en snel alarmerente kunnen controleren of er ademhaling aanwezig is. Vroegtijdig alarmeren en daarmee snel Airway-management (bvintubatie) door professionele hulp Indien er sprake is essentieel. In het algemeen geldt (van een [[hoogenergetisch trauma]] dient men de nek niet alleen te kantelen bij slachtoffers meteen probleem het vrijmaken van de luchtweg. Het slachtoffer kan eventueel in de luchtweg) dat knellende [[stabiele zijligging]] gelegd worden. Knellende kleding rond de nek en borstkas en hals, zoals sjaals en stropdassen, worden losgemaakt, zodat . Indien er sprake is van een [[luchtwegbelemmering]] door een vreemd voorwerp ([[corpus alienum]]) dient men eerst na te gaan of het slachtoffer zonder belemmeringen kan ademenpraten of hoesten. Bij Indien dit mogelijk is wordt het bewustelozeslachtoffer past aangemoedigd te hoesten om zo het voorwerp op te hoesten. Indien praten of hoesten niet mogelijk is, er is dus een volledige luchtwegobstructie, dan geeft men 5 slagen tussen de chin-lift toe en legt men het slachtoffer eventueel in schouderbladen, gevolgd door 5 maal de stabiele zijligging als ergeen verdenking op wervelletsel bestaat[[Heimlichmanoeuvre]]. Lees ook: [[luchtwegbelemmering]]. In het geval van verdenking op wervelletsel kan het slachtofferbeter in lijn worden gehouden waarbij hij wel op de zij kan worden gedraaid door middel van eenzogenaamde “log-roll”. Bij [[anafylaxie ]] kan men de Epi-Pen [[EpiPen]] gebruiken zoals verder in het hoofdstukAnafylaxie besproken wordt. Bij letsels in het aangezicht is het meestal praktisch om het slachtoffer ineen halfzittende houding wat voorover te laten leunen, zodat er geen bloed via de mond of keel deluchtwegen in loopt. Bij het [[inhalatietrauma ]] kan het slachtoffer het beste in een halfzittende houding de

===AandoeningenSamenvatting===Welke aandoeningen?In essentie gaat het in er in het onderdeel '''Airway''' om (potentiële) bedreigingen van de luchtweg snel te herkennen en te behandelen, waarbij men de [[nekwervelkolom]] beschermt. ===Verwijzingen Airway===* [[Ademhalingsstelsel]]* [[Heimlichmanoeuvre]] * [[Chinlift]] * [[Jawthrust]] * [[Mayotube]]* [[C-Spine]] ==C-spine (de nekwervelkolom)== ===Anatomie===De nekwervelkolom ook wel cervicale wervelkolom, CWK of C-spine genoemd, bevat net als de rest van de wervelkolom het ruggenmerg dat tussen hersenen en lichaam loopt en bestaat zelf uit botstructuren en weke delen zoals ligamenten. ===Normale functie===Wegens de grote mobiliteit van de nek, zijn deze structuren erg gevoelig voor letsel en is de kans groot dat na een [[hoogenergetisch trauma]] of een plotseling trauma aan de nek botbreuken van de [[wervelletsel|nekwervelkolom]] optreden. De oorzaken voor letsel aan de cervicale wervelkolom zijn voornamelijk ongelukken met motorvoertuigen (50%), vallen van hoogte (20%) en sporten (15%). De rest wordt veroorzaakt door inter-persoonlijk geweld. In de [[ABCDE-methodiek]] is daarom apart aandacht voor [[immobilisatie van de nekwervelkolom]] en het hoofd, met name ook omdat na het ongeval de nek gemakkelijk bewogen wordt door slachtoffer of omstanders, terwijl de rug vaak in dezelfde houding blijft omdat het slachtoffer niet bewogen wordt. ===Afwijkingen in de C-Spine===De [[cervicale wervelkolom]] (of [[nekwervelkolom]] bestaat uit zeven wervels, met bijbehorende tussenwervelschijven en ligamenten die ervoor zorgen dat de wervelkolom als een stevig geheel beweegt. Door deze stevigheid wordt letsel aan het ruggenmerg voorkomen. Bij [[hoogenergetische traumata]] ([[HET]]), kan er echter dusdanig veel kracht worden uitgeoefend op de cervicale wervelkolom, waardoor deze mechanisch onstabiel wordt en de onderdelen niet meer op hun plek worden gehouden. Door de ontstane instabiliteit kan er gemakkelijker letsel ontstaan, zoals breuken en ontwrichtingen. Het ruggenmerg kan dan geheel of gedeeltelijk aangetast worden door scherpe botstukken die de zenuwen kunnen doorsnijden. Tevens kunnen er door het geweld bloedingen en oedeem (vochtophoping) ontstaan die druk op de zenuwen uitoefenen. Beide mechanismen zorgen ervoor dat zenuwen zowel vanaf en naar de hersenen niet meer functioneren met als gevolg neurologische uitval, oftewel een dwarslaesie. ===Symptomen en klachten===Een dergelijke dwarslaesie kan zich uiten in krachtsverlies van de ledematen, gevoelsverlies of tintelingen in armen en benen. Het slachtoffer kan ook last hebben van een dof gevoel in de aangedane zenuwen. Bij hoge doorsnijding boven de 4e nekwervel, kan de ademhaling uitvallen omdat het diafragma dan niet meer werkt. Vaak is er ook sprake van lokale klachten zoals nekpijn of pijn bij bewegen van de nek. Men moet ook beducht zijn voor een neurogene shock (zie hoofdstuk Circulation). Ben er op bedacht dat er [[afleidende letsels]] ([[distracting injuries]]) kunnen zijn waardoor het slachtoffer de pijn in de nek niet noemt of niet opmerkt! {| class="wikitable"|-! Alarmsymptomen !!|-| Pijn in nek of rug || Priapisme|-| Urineverlies || Bewusteloosheid|-| Onvermogen te bewegen || Verwondingen in de nek|-| Gevoelsstoornissen || Verwondingen aan het hoofd|} ===Controles in de C-spine===Voor de eerstehulpverlener zijn de controles bij C-Spine beperkt tot het stellen van vragen en te beoordelen of er op grond van het [[ongevalsmechanisme]] sprake kan zijn van letsel aan de nekwervelkolom. Benader het slachtoffer in zijn gezichtsveld om te voorkomen dat hij het hoofd draait. Vraag het slachtoffer het hoofd en lichaam niet te bewegen en geen 'Ja' of 'Nee' te knikken. Vraag of er pijn is in de nek of rug en of hij gevoelsstoornissen heeft in de armen of benen. Ga het [[ongevalsmechanisme]] na. ===Handelingen in de C-Spine===[[Bestand:manfix1.jpg|200px|thumb|right|Manuele fixatie van het hoofd vanuit liggende positie van de hulpverlener.]]Indien er een [[hoogenergetisch trauma]] ([[HET]]) heeft plaatsgevonden wordt de nek te allen tijde [[immobilisatie van de nekwervelkolom|geimmobiliseerd]], ongeacht ofer klachten zijn die wijzen op [[wervelletsel]] of een [[dwarslaesie]]. Ook indien er geen [[hoogenergetisch trauma]] heeft plaatsgevonden, maar er wel klachten van de nek of rug bestaan, dan dient men de nek te immobiliseren. Het is erg belangrijk goed aan het slachtoffer aan te geven wat je gaat doen en dat hij zich vooral niet moet bewegen. Ga pas tegen het slachtoffer praten als je goed in zijn zicht staat, zodat hij niet onverwachts het hoofd naar je toe draait.De nek kan worden geimmobiliseerd door gebruik van [[manuele fixatie]] of met de [[Handgreep van Zäch]].

Overzicht* [[Immobilisatie van de nekwervelkolom]]  Terug naar [[Shout for help]]. Verder naar [[Breathing]].

De cervicale wervelkolom, ook wel CWK of C-spine genoemd, bevat net als de rest van de wervelkolomhet ruggenmerg dat tussen hersenen en lichaam loopt en bestaat zelf uit botstructuren en weke delenzoals ligamenten. Wegens de grote mobiliteit van de nek, zijn deze structuren erg gevoelig voor letselen is de kans groot dat na een HET of een plotseling trauma aan de nek fracturen van denekwervelkolom optreden. De oorzaken voor letsel aan de cervicale wervelkolom zijn voornamelijkongelukken met motorvoertuigen (50%), vallen van hoogte (20%) en sporten (15%). De rest wordtveroorzaakt door inter-persoonlijk geweld. In het protocol is daarom apart aandacht voor immobilisatievan de nekwervelkolom en het hoofd, met name ook omdat na het ongeval de nek gemakkelijk bewogenwordt door slachtoffer of omstanders, terwijl de rug vaak in dezelfde houding blijft omdat het slachtofferniet bewogen wordt.PathofysiologieDe cervicale wervelkolom bestaat uit zeven wervels, met bijbehorende tussenwervelschijven enligamenten die ervoor zorgen dat de wervelkolom als een stevig geheel beweegt. Door deze stevigheidwordt letsel aan het ruggenmerg voorkomen. Bij hoogenergetische traumata, kan er echter dusdanigveel kracht worden uitgeoefend op de cervicale wervelkolom, waardoor deze mechanisch onstabielwordt en de onderdelen niet meer op hun plek worden gehouden. Door de ontstane instabiliteit kan ergemakkelijker letsel ontstaan, zoals breuken en ontwrichtingen. Het ruggenmerg kan dan geheel ofgedeeltelijk aangetast worden door scherpe botstukken die de zenuwen kunnen doorsnijden. Tevenskunnen er door het geweld bloedingen en oedeem (vochtophoping) ontstaan die druk op de zenuwenuitoefenen. Beide mechanismen zorgen ervoor dat zenuwen zowel vanaf en naar de hersenen niet meerfunctioneren met als gevolg neurologische uitval, oftewel een dwarslaesie.Symptomen en klachtenEen dergelijke dwarslaesie kan zich uiten in krachtsverlies van de ledematen, gevoelsverlies oftintelingen in armen en benen. Het slachtoffer kan ook last hebben van een dof gevoel in de aangedanezenuwen. Bij hoge doorsnijding boven de 4e nekwervel, kan de ademhaling uitvallen omdat hetdiafragma dan niet meer werkt. Er kan ook sprake zijn van lokale klachten zoals nekpijn of pijn bijbewegen. Men moet ook beducht zijn voor een neurogene shock (zie hoofdstuk Circulation).5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 73HandelenIn geval van een hoogenergetisch trauma (HET), dient de nek altijd gestabiliseerd te worden ongeachtof er klachten van de nek of rug zijn. Bij dit soort traumata zijn de cervicale wervels erg gevoelig voorletsel. Als het trauma laag energetisch was, maar het slachtoffer geeft alsnog pijn in de nek aan ofandere klachten verdacht voor cervicaal wervelletsel, dan kan er beter het zekere voor het onzekeregenomen worden en de nek alsnog gestabiliseerd worden.· Danger[[Categorie: onder andere beoordeling ongevalsmechanisme zoals beschreven in het voorgaandehoofdstuk Danger, Response en Shout for Help· Response: uitvragen wat er is gebeurd, uitvragen of er aanwijzingen voor (nek)wervelletsel zijn· Shout for help· Airway: luchtweg vrijmaken of houden· C-spine:o In geval van HET: stabiliseer de nek volgens onderstaande instructies of laat dit dooreen collega of omstander doen, ga dan pas verder met het protocol. Instrueer hetslachtoffer niet meer met het hoofd en lichaam te bewegen.o In geval van LET: vraag het slachtoffer of hij pijn heeft in rug of nek, evenals tintelingenof een dof gevoel in nek, rug of ledematen. Indien dit het geval is, stabiliseer de nekalsnog. Indien er geen sprake is van verdenking op wervelletsel, dan hoeft de nek nietgestabiliseerd te worden.Stabilisatie van de nekIndien er bij de benadering van het slachtoffer sterke aanwijzingen zijn voor nek/wervelletsel,bijvoorbeeld door het ongevalsmechanisme, dan dient er al direct bij de C-spine stabilisatie van de nekworden toegepast. Belangrijk bij het uitvoeren van deze handeling is dat het slachtoffer duidelijkgemaakt wordt dat hij niet mag bewegen. Leg iedere handeling die je uitvoert goed uit aan hetslachtoffer. Instrueer het slachtoffer tevens niet meer met het hoofd te knikken of schudden, maarslechts ja of nee te antwoorden.1.2.Methode 1: Kniel achter het slachtoffer. Vertel wat je gaat doen en dat ze zo min mogelijk moeten bewegen.Plaats je ellebogen op je knieën, en zorg dat je stabiel zit. Plaats daarna beide handen aan de zijkant vanhet hoofd van het slachtofferDe positie van de vingers is als volgt:Duimen op het voorhoofd, 2 vingers boven het oor, 2 vingers onder het oor. Houd de oren vrij.5BOSA2 – Vaardigheden 74 Acute Geneeskunde3.Methode 2 (Handgreep van Zach): Kniel achter het slachtoffer. Vertel wat je gaat doen en dat ze zo minmogelijk moeten bewegen. Plaats je ellebogen op je knieën, en zorg dat je stabiel zit.Plaats je ene hand met gestrekte vingers vingers onder de nek en de duim richting het sleutelbeen. De m.trapezius komt als het ware in de ronding tussen duim en wijsvinger te liggen. De ander hand wordt onderde nek en een deel van het achterhoofd geplaatst, waarbij de vingers de gestrekt onder de nek zitten en deduim langs de kaaklijn. Het hoofd wordt tussen de armen ingeklemd, zonder hierbij de nek of het hoofd demanipuleren.ABCDE]]