Wijzigingen

|mainauthor= [[Auteur:Daan WeerheijmPim]] |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter]] |coauthor= [[]]|controller=

|status= [[Handleiding#Status|OnbewerktConcept]]

De Deze pagina beschrijft de uitvoering van de '''ABCDE methodiek'''. Om deze pagina goed te kunnen gebruiken, lees eerst de andere pagina's over het protocol, te beginnen bij de [[ABCDE protocol:Inleiding]]. Tevens is het nuttig om de pagina over de [[vitale functies]] te lezen. Deze pagina is slechts een richtlijn en is geen vervanging voor het volgen van een (basis) Eerste Hulp opleiding met herhalings- en verdiepingslessen.

==Airwayand C-Spine=====ControlesOnderzoek===* Controleer of er een vrije luchtweg isen kijk naar tekenen van een [[luchtwegbelemmering]]:

NB: een pratend ** Kijk of er letsels van het aangezicht zijn die de luchtweg kunnen bedreigen* Vraag het slachtoffer of hij iets in de mond heeft * Kijk of de luchtpijp ([[trachea]]) in principe een vrije luchtweg. Een bewusteloos het midden staat en of het strottenhoofd ([[larynx]]) er normaal uitziet* Vraag of het slachtoffer pijn in nek of rug heeft en of er andere aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]]* Ga na of het ongevalsmechanisme aanleiding kan geven tot [[wervelletsel]] ===Alarmsymptomen van de Airway===* Afwezigheid van ademhaling of onvermogen te spreken of hoesten* Gierende ademhaling* Blauwe, rode of paarse verkleuring van de huid ([[cyanose]])* Zig-zag bewegingen bij de ademhaling* Gebruik van hulpademhalingsspieren* Letsels van het aangezicht* Bloed, braaksel of andere vreemde voorwerpen in principe een bedreigde luchtweg door verslapping mond/keelholte ===Alarmsymptomen van de tongspieren.C-Spine===* Verdacht [[ongevalsmechanisme]], [[hoogenergetisch trauma]]* Pijn in de nek of rug* Uitval van gevoel of motoriek in armen of benen

** Verwijder losse voorwerpen uit de mondof vraag het slachtoffer deze uit de mond te halen** Verwijder knellende kleding rond de hals en borstkas* Indien het slachtoffer bewusteloos is, maak de luchtweg vrij doormiddel van de:

===ControlesOnderzoek===* AdemfrequentieBeoordeel de [[ademfrequentie]]: Deze hoort ongeveer normaal tussen de 12 en de 20 keer per minuut te zijn.* Diepte Beoordeel de diepte van ademhalingen: Een een oppervlakkige ademhaling wijst op kan passen bij een pijnlijk pijnlijke buik (abdomen ) of borstkas (buikgebroken of gekneusde ribben) of thorax, of ernstige hersenschade.* Kleur Kijk naar de kleur van het slachtoffer: Cyanose een blauwe verkleuring van lippen en gelaat ([[cyanose]]) wijst op een zuurstoftekort door een insufficiënte ademhaling.* Saturatie: Deze hoort hoger dan 95% te zijn, lager kan wijzen op een gebrekkige ademhaling.* Symmetrie Beoordeel de symmetrie van de thoraxborstkas door de kijken en te voelen: komen beide thoraxhelften goed en gelijkmatig omhoog? Het achterblijven van een thoraxhelft kan op [[ribfracturen ]] of een [[pneumothorax ]] wijzen.* Positie Beoordeel de positie van de luchtpijp ([[trachea]]): Staat staat deze netjes in het midden van de keel? Deze hoort midline te staan, dus in het midden. Een verschoven trachea wijst op een [[spanningspneumothorax]].* Vraag het slachtoffer of hij [[benauwd]] of [[kortademig]] is.

* Een ademfrequentie onder de 10 12 of boven de 20keer per minuut* Afwezigheid van ademhaling* CyanoseEen saturatie onder de 95%* Grote [[ademarbeid]], gebruik van [[hulpademhalingsspieren]]* Een scheve of verschoven trachea([[spanningspneumothorax]])* Een opgezwollen thoraxhelft die niet of slecht meedoet met de ademhaling ([[spanningspneumothorax]], [[hematothorax]])* Een zuigende borstwond ([[pneumothorax]])

===Onderzoek===* HartfrequentieKijk naar [[ernstige uitwendige bloedingen]]* Beoordeel de [[hartfrequentie]]: Deze deze hoort tussen de 60-80 slagen per minuut te liggen, een [[hartfrequentie]] van <50/min of >100/min is afwijkend. * RegelmaatBeoordeel de regelmaat ([[hartritme]]): Het het [[hartritme ]] hoort regelmatig te zijn. Een plotselinge pauze tussen de hartslagen, extra slagen of een volledig irregulair (onregelmatig) ritme is afwijkend.* VullingBeoordeel de vulling/kracht: Een een zwakke, snelle pols is een belangrijke waarschuwing voor een te lage bloeddruk ([[hypotensie ]]) en [[shock ]].* Bloeddruk: De bovendruk hoort rond Beoordeel de 120 te liggen, kleur van de onderdruk rond de 80. Per persoon zit hier heel veel variatie in, onder andere afhankelijk van leeftijd, leefstijl en genetische aanleg. * Kleurhuid: Een een bleke kleur in het gelaat en van de slijmvliezen is een uiting van shock. Kijk of het slachtoffer zweet of een klamme huid heeft.* Aanwezige bloedingenBeoordeel de [[capillary refill]]: Een melding deze moet binnen 2 seconden weer geheel terug zijn.* Vraag het slachtoffer of hij [[pijn op de borst]] heeft en of hij bekend is met ziekten van al het aanwezige (actieve) bloedverlieshart.

* Een hartfrequentie boven de 120 of onder de 60 (hoewel sommige gezonde mensen een rustfrequentie van 50 kunnen hebben) Een bloeddruk onder de 90 mmHg systolisch of boven de 160 mmHg systolisch in combinatie met een verminderd bewustzijn (dit kan wijzen op ernstige hersenschade, zoals bloedingen)* Ernstig bloedverlies* Tekenen van [[shock]]* Vertraagde [[capillary refill]]* Afwezigheid van een pols of bloeddruk* [[Pijn op de borst]], met of zonder uitstraling

Disability - Afwezig ===Onderzoek===* Controleer of dalend het slachtoffer bij bewustzijn - Tekenen is met de [[AVPU methode]]* Kijk of er sprake is van een verschil in [[pupilgrootte]] ([[anisocorie]]).* Kijk of er bloed of [[hersenvocht]] ([[liquor]]) uit de neus of oren van het slachtoffer komt.* Kijk of er aanwijzingen zijn voor een [[CVA/TIA]] met de [[BeFast]]-test* Controleer of het slachtoffer goed georiënteerd is (dreigendecontroleer op [[post-traumatische amnesie]]) .* Kijk of er aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]] of een [[dwarslaesie Bij het meten ]].* Ga na of er sprake kan zijn van een alarmsymptoom is andere stoornis in het belangrijk niet bewustzijn: [[Aandoeningen:Flauwte|Flauwte]], [[Aandoeningen:Bewusteloosheid|Bewusteloosheid]], [[Intoxicaties:Algemeen|Vergiftigingen]], [[Intoxicaties:AlcoholDrugs|Alcohol en Drugs]], [[Aandoeningen:DiabetesMellitus|Diabetes Mellitus]], [[Aandoeningen:Epilepsie|Epilepsie]], [[Aandoeningen:WarmteKoudeLetsels|Warmte/Koudeletsels]]. ===Alarmsymptomen===* Afwezig of dalend bewustzijn* Verschil in paniek te rakenpupilgrootte ([[anisocorie]])* Hoofdpijn, maar meteen te waarschuwen misselijkheid en zo mogelijk zelf de eerste levensreddende handelingen uit te voeren./of braken* Uitval van gevoel of motoriek* Tekenen van een (dreigende) dwarslaesie* Langdurige [[amnesie]]* Afwijkende [[BeFAST]] ==Exposure=Handelen===* Indien het slachtoffer bewusteloos is:** Waarschuw [[112]]** Zorg voor een vrije luchtweg doormiddel van de [[kinlift]], [[Jawthrust]] of [[stabiele zijligging]] (niet bij trauma!)** Controleer iedere minuut de [[vitale functies]] door herhaling van ABCD

5- En ten slotte… Noteer en meldt de bevindingen! Een voorbeeld van een ABCD toestand ==Exposure=====Onderzoek===* Kijk naar tekenen van een gezond slachtoffer is: “Dit goed aanspreekbare en alerte [[onderkoeling]] ([[hypothermie]])* Bescherm het slachtoffer heeft een vrije, onbedreigde luchtweg zonder bijgeluidentegen verdere afkoeling, bijvoorbeeld met een trachea die midline staat [[reddingsdeken]]* Vraag [[SAMPLE]] uit en verzamel meer informatie over het [[ongevalsmechanisme]] en beide thoraxhelften die goed meekomen, een ademfrequentie de toestand van 15 met een saturatie van 99% waarbij goed doorgeademd wordt, en een regelmatige, krachtige pols het slachtoffer door middel van 75 per minuut met een bloeddruk van 120 over 80, zonder aanwezigheid van bloedingen.”[[anamnese]]

Samenvatting van de ABCD(E) - vitale functies In deze samenvatting op 1 A4‟tje staan alle normale waarden, de afwijkingen en mogelijke behandelingen (schuin gedrukt) van de ABC en D letsels. A - airway Functie[[Categorie: luchtweg, nodig om zuurstofrijke lucht in de longen te krijgen en koolzuurgas (CO2) kwijt te raken. Normaal: Vrij, zonder bijgeluiden Aandoeningen: -Obstructie door de tong bij bewusteloosheid → Kinlift/jawthrust/mayo tube/intubatie -Obstructie door een object → Verwijderen object/tracheotomie -Verbranding van de luchtwegen → Intubatie/toedienen zuurstof -Aspiratie (verslikking) in vocht (bloed, braaksel) → Wegzuigen vloeistof B - breathing Functie: Lucht van buiten naar binnen en andersom transporteren, bloed voorzien van zuurstof en zuiveren van CO2. Normaal: Frequentie tussen 10 en 20, beide thoraxhelften gelijk opkomen en dalen, saturatie tussen de 95-100%, geen cyanose, geen gebruik van hulpademhalingsspieren, trachea midline. Aandoeningen: -Respiratoire insufficiëntie (desaturatie/tachypnoe) → extra zuurstof toedienen/intubatie -Apneu (ademstilstand) → Beademing/intubatie -Hyperventilatie → Ademoefeningen (Let op, niet alle patiënten met een tachypnoe hebben een hyperventilatie. Pas op respiratoire insufficiëntie!) C - circulation Functie: Zuurstofrijk bloed naar de weefsels en CO2/zuurstofarm bloed naar de longen brengen. Normaal: Regelmatige hartfrequentie tussen de 60-100, systolische bloeddruk rond de 120 maar in ieder geval boven de 90, geen bleke of koude vingers, geen tekenen van bloedverlies. Aandoeningen: -Shock → Infusietherapie, bloedverlies stoppen -Tachycardie (pijn, bloedverlies) → Infusietherapie, pijnstilling -Afwezige circulatie → Indien omstandigheden het toelaten: reanimatie -Uitwendige bloeding → Stelpen -Inwendige bloeding → Infusietherapie en zo snel mogelijk naar ziekenhuis vervoeren D - disability Functie: Normaal menselijk functioneren mogelijk maken. Normaal: Alert, EMV-score van 15. Geen uitval of tintelingen. Aandoeningen : -Bewustzijnsdaling → Controleren ABC en pupillen, eventueel meten glucose -Tekenen van ruggenmergletsel → Immobiliseren15 DEEL 2 ALS assistentieABCDE]]