Astma: verschil tussen versies

Uit Eerste Hulp Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken
(Nieuwe pagina aangemaakt met 'Benauwdheid: Astma Bronchiale Inleiding Astma (bronchiale) is een chronische ontsteking in de luchtwegen, waarvan de oorzaak nog niet volledig bekend is. Bij astma spe...')
 
k (Handelen)
 
(12 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Benauwdheid: Astma Bronchiale
+
{{Status|
Inleiding
+
|mainauthor= [[Pim]]
Astma (bronchiale) is een chronische ontsteking in de luchtwegen, waarvan de oorzaak nog niet
+
|coauthor= [[]]
volledig bekend is. Bij astma spelen meerdere factoren een rol, waaronder allergie voor bepaalde
+
|controller=
inhalatieallergenen (zoals huisstofmijt, gras- of boompollen, honden-, katten- of paardenhaar of andere
+
|supervisor= [[Pim]]
allergenen) of is er sprake van een verhoogde gevoeligheid voor prikkels zoals koude lucht,
+
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]
sigarettenrook, inspanning, parfum, emoties en sommige medicatie. Deze allergenen en prikkels zorgen
+
|status= [[Handleiding#Status|Concept]]
voor een astma-aanval die door middel van medicatie zoals salbutamol (Ventolin®) gecoupeerd kan
+
}}
worden.
+
 
Astma komt vrij vaak voor: de prevalentie bij schoolkinderen is 10%! Na de pubertijd nemen de klachten
+
 
af en daarmee ook de prevalentie.
+
'''Astma''' is een ziekte van de kleinere [[luchtwegen]] in de [[longen]] die met name op de kinderleeftijd veel voorkomt. Onder schoolkinderen heeft ruim 1 op de 10 kinderen astma, na de pubertijd nemen de klachten echter vaak af en komt ook astma steeds minder voor, al wordt het nog wel op de volwassen leeftijd gezien.
Pathofysiologie
+
 
Hoewel de oorzaak onbekend is, is de pathofysiologie wel bekend. De chronische, niet infectieuze
+
Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen, onder andere veroorzaakt door allergische prikkels van buitenaf. Deze prikkels kunnen onder andere bestaan uit veel voorkomende stoffen zoals huisstofmijt, haren van honden of katten, pollen van grassen of bomen, etc. Daarnaast kan een astma aanval worden uitgelokt door sigarettenrook, parfums, door koude lucht, verfdampen of als gevolg van lichamelijke inspanning. Bij een 'astma- aanval' nemen de benauwdheidsklachten plotseling fors toe. En heeft het slachtoffer last vab benauwdheid, kortademigheid, soms een piepende ademhaling of een strak gevoel op de borst. Tussen de aanvallen door kan de patiënt klachten vrij zijn, maar soms blijft er een milde benauwdheid, hoestklachten of een verminderde inspanningstolerantie bestaan.
ontsteking van de luchtwegen leidt tot luchtwegobstructie door contractie van het bronchiale gladde
+
 
spierweefsel, mucosazwelling en slijmsecretie. De contractie van het bronchiale gladde spierweefsel
+
De precieze oorzaak van astma is niet bekend. Wel is duidelijk hoe een astma-aanval ontstaat. Als gevolg van blootstelling aan een allergene prikkel, zoals huisstofmijt, treedt een [[ontsteking]]sreactie op in het slijmvlies en de rondom liggende weefsels van de kleinere [[bronchiolen]] (de kleinere vertakkingen van de luchtwegen). Hierdoor treedt zwelling op van de slijmvliezen, de gladde spiercellen in de wand van de bronchiën trekken samen ([[bronchoconstrictie]]) en de aanmaak van slijm neemt toe. Hierdoor wordt de doorgankelijkheid van de bronchiën verminderd. Hierdoor ontstaan hoest- en benauwdheidsklachten.
ontstaat door prikkeling van zenuwen, of door mediatoren (stoffen zoals histamine) die vrijkomen uit
+
 
ontstekingscellen. Hierdoor contraheert het gladde spierweefsel dat over de gehele bronchiale boom zit
+
===Symptomen en klachten===
naast dat de mucosa door de prikkeling ook al opgezwollen was. Samen zorgen ze dat het lumen
+
Een onbehandelde astma geeft afwisselend klachten, er is een constante [[ontsteking]] van het weefsel wat met name (nachtelijke) hoestklachten geeft, zo nu en dan met toename van de [[benauwdheid]]. Soms treedt er als gevolg van blootstelling aan een allergeen een astma-aanval op, waarbij de [[benauwdheid]] plotseling toeneemt, het slachtoffer gaat hoesten en er is vaak een piepende uitademing hoorbaar. De piepende ademhaling is alleen hoorbaar bij uitademing, dit is dus géén [[stridor]]. Er is vaak sprake van [[kortademigheid]] met een wat strak gevoel om de borst.
kleiner wordt (de holte waar de lucht doorheen kan). Ook is er meer slijmsecretie, dat vooral in de
+
 
‘grotere’ luchtwegen zit. Ook dit vermindert de luchtstroom naar de alveoli. Met de combinatie van deze
+
* Benauwdheid of kortademigheid
3 factoren kun je dus minder goed ventileren.
+
* Piepende ademhaling
Symptomen en klachten
+
* Strak gevoel om de borst, dicht geknepen gevoel in de keel
· Hoesten
+
* Hoesten, slijm opgeven
· Piepende ademhaling
+
 
· Strak gevoel om de borst (vaak ’s nachts erger)
+
====Status astmaticus====
· Benauwd gevoel
+
Een 'gewone' astma-aanval is doorgaans niet levensbedreigend. In sommige (zeldzame) gevallen treedt echter een dusdanig ernstige reactie op dat een zeer ernstige astma-aanval ontstaat, de zogenaamde '''status astmaticus''', waarbij de [[ademhaling]] direct wordt bedreigt en een snelle behandeling noodzakelijk is. Deze status astmaticus treedt vaak op bij patiënten die veel aanvallen hebben, blijven roken ondanks het advies te stoppen en zij die de medicatie niet of onjuist innemen. In het ernstigste geval kan een patiënt aan een status-astmaticus overlijden.
· Kortademigheid
+
 
Differentiaaldiagnose
+
Een status astmaticus is een ernstige astma aanval waarbij het slachtoffer in ademnood is. Hij heeft grote moeite met ademhalen en is niet meer in staat om volzinnen te spreken. Er is grote angst. Doordat de uitademing fors bemoeilijkt wordt, is er vaak geen piepende ademhaling meer hoorbaar en kunnen ook de geluiden bij uitademing verminderd zijn. In eerste instantie zal de [[ademfrequentie]] verhoogd zijn, later neemt deze als gevolg van uitputting echter af. Het lijkt dan alsof er verbetering is, terwijl de toestand van het slachtoffer juist (veel) slechter geworden is.
Astma cardiale: Door (linker)hartfalen stijgt de druk in de longvenen (het hart pompt het bloed dat uit de
+
 
longvenen komt niet meer goed de aorta in, waardoor er meer bloed in de longvenen achterblijft en dit
+
Een status astmaticus is een levensbedreigende aandoening waarvoor direct 112 gewaarschuwd moet worden.
veroorzaakt een hogere druk op de longvaatwand ). Door de verhoogde longvaatdruk treedt er vocht uit
+
 
de bloedbaan en gaat het vocht het interstitium van de long in, en rond kleine luchtwegen zitten.
+
===Handelen===
Hierdoor is er geen goede zuurstofwisseling meer mogelijk op het niveau van de longblaasjes (alveoli)
+
De meeste slachtoffers met een astma-aanval zijn bekend met de ziekte en worden hiervoor door de huisarts, kinderarts of longarts behandeld. Zij hebben medicijnen voorgeschreven gekregen om (preventief) de ontstekingsreactie te remmen (met ontstekingsremmende hormonen zoals corticosteroïden), voorbeelden hiervan zijn Pulmicort, Qvar en Flixotide. Deze medicijnen worden met name als onderhoudsmedicatie gegeven, ze remmen de onstekingsreactie en voorkomen daarmee dat een astma-aanval optreedt.
en dit veroorzaakt ook benauwdheidklachten die op astma lijken.
+
Daarnaast krijgen mensen met astma medicijnen om de vernauwing van de luchtwegen ([[bronchoconstrictie]]) als gevolg van samentrekken van de gladde spieren tegen te gaan. Deze medicijnen kunnen bij een astma-aanval snel verlichting geven. Voorbeelden hiervan zijn: Ventolin (snel werkend), Serevent en Bricanyl. Met name [[Ventolin]] (ook wel bekend als [[salbutamol]]) kan bij een astma-aanval snel verbetering geven omdat dit een snel werkende bronchusverwijder is. Soms worden deze medicijnen ook als onderhoudsmedicatie gegeven.
Corpus alienum: Het inademen van een vreemd lichaam kan zorgen voor een hevige benauwdheid met
+
Tevens zijn deze medicijnen als combinatie medicijn verkrijgbaar, waarbij een onstekingsremmer gecombineerd wordt met een bronchusverwijder. Dit zijn onder andere: Symbicort, Seretide, Combivent of Ipramol en Foster.
hoesten. Een corpus alienum blijft meestal hoog in de luchtwegen vastzitten en veroorzaakt daarom een
+
 
inspiratoire stridor. De luchtwegobstructie bij astma zit laag in de luchtwegen en meestal ontstaat de
+
Bij een astma-aanval is [[Ventolin]] dus het meest effectief omdat het snel werkt. De meeste andere bronchusverwijders werken minder snel, maar langer, terwijl Ventolin relatief kort werkt.  
prikkeling bij de expiratie, daarom geeft het een piepend geluid bij uitademen. Indien het slachtoffer een
+
 
stridor (piepen bij inademen) heeft, dient deze meteen naar de SEH vervoerd te worden.
+
[[Ventolin]] kan als tijdelijke bijwerkingen lichte hoofdpijn en hartkloppingen hebben. Deze zijn in principe onschuldig en gaan na enige tijd weer over.
Externe obstructie: Van buitenaf drukt een gezwollen klier of tumor de luchtwegen verder dicht,
+
 
waardoor je benauwt wordt. Daarnaast kan ook bij anafylaxie benauwdheid optreden als gevolg van
+
De eerste hulp bij een slachtoffer met een astma aanval bestaat uit het geruststellen van het slachtoffer, knellende kleding rond de hals losmaken, het slachtoffer laten zitten in een houding die hijzelf het prettigste vindt (vaak is dat een [[halfzittende houding]] of aan tafel zittend in een iets voorover gebogen houding, de zogenaamde [[schrijfhouding]]) en het slachtoffer eventueel zelf zijn medicijnen laten innemen. Je kan het slachtoffer ook helpen bij het innemen van zijn medicijnen, zolang hij nog bij bewustzijn is. Zorg voor professionele hulp als de astma-aanval aanhoudt, de medicijnen niet werken, het slachtoffer buiten bewustzijn is of nog niet eerder een aanval heeft gehad.
zwelling van de slijmvliezen in het hoofd-hals gebied (Quinckes oedeem).
+
 
Aspiratie van voedsel: Door slikstoornissen (vooral ouderen) en gastro-oesofageale reflux (het opbraken
+
Bij een status astmaticus wordt het slachtoffer in een [[halfzittende houding]] gezet en wordt zo snel mogelijk 112 gewaarschuwd. Indien er stoornissen in de [[vitale functies]] optreden dan worden die behandeld. Men kan trachten het slachtoffer zijn medicijnen te laten innemen, maar vaak lukt dat niet of nauwelijks.
van de maaginhoud) kan het voedsel in de long komen (aspiratie) en daar benauwdheidklachten
+
 
veroorzaken. Vaak ontwikkelt de patiënt een pneumonie.
+
Zijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:
Hyperventilatie: zie paragraaf “Hyperventilatie”
+
{| class="wikitable"
5BOSA2 – Vaardigheden 76 Acute Geneeskunde
+
|-
Handelen
+
! Let op:
Vaak weet het slachtoffer zelf dat hij astma heeft en weet deze wat het best gedaan kan worden. Laat
+
|-
het slachtoffer een positie innemen waar in hij het gemakkelijkste kan ademhalen. Vaak is dit een
+
| Denk er aan dat [[benauwdheid]] in de volwassen leeftijd meerdere oorzaken kan hebben, ook al is het slachtoffer bekend met astma! Denk ook aan: [[allergische reactie]], [[hartinfarct]], [[klaplong]], [[hyperventilatie]], [[luchtwegbelemmering]].
zittende houding waarbij het slachtoffer iets voorover leunt, bijvoorbeeld zoals bij leunen aan een tafel.
+
|}
Soms vinden mensen het juist prettig om in een halfzittende houding iets achterover te zitten. Help het
+
 
slachtoffer eventueel bij het innemen van de medicatie. Deze medicatie werkt snel en zal dus snel
+
==Bronvermeldingen==
klachtenverminderend werken. Let op: er kan ook een verlate allergische reactie plaatsvinden (na 2-6
+
Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="medicals">Acute Medical Emergencies, The Practical Approach, Second Edition, Advanced Life Support Group (Wiley-Blackwell 2010) ISBN 978-0-7279-1854-3</ref>
uur). Een slachtoffer met astma heeft een stoornis in de B. We zullen eerst dit oplossen voor we verder
+
 
gaan met het controleren van de vitale functies. (C)
+
<references />
Status astmaticus
+
 
Status astmaticus is relatief zeldzaam. Status astmaticus is een ernstig astma-aanval die respiratoire
+
[[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Breathing]][[Categorie:Eerste Hulp aan Kinderen]][[Categorie:Kinderziekten]]
insufficiëntie veroorzaakt of dreigt te veroorzaken. Ongeveer 5-10% van de astmatici is at risk. Het
 
betreft dan vaak patiënten met herhaalde aanvallen, rokers en patiënten met een slechte
 
geneesmiddelencompliance. Een status astmaticus is een levensbedreigende vorm van een astmaaanval.
 
Vrijwel alle mensen die overlijden als gevolg van astma komen voor rekening van een status
 
astmaticus (deze wordt geschat op 1:100.000). Deze vorm van astma kan ontstaan als het slachtoffer
 
aan een zeer hoge dosis allergenen is blootgesteld, of als het slachtoffer geen of te weinig medicatie
 
heeft ingenomen.
 
Symptomen status astmaticus
 
· Expiratoire stilte
 
· Het slachtoffer is niet in staat om volzinnen uit te spreken
 
· Het slachtoffer is angstig
 
· Uiteindelijk decompenseert het slachtoffer en gaat de ademhalingsfrequentie juist omlaag. Het
 
slachtoffer is te uitgeput om nog adem te halen waardoor het lijkt alsof verbetering is
 
opgetreden, terwijl het slachtoffer juist achteruit gaat
 
· Sterke toename kortademigheid
 
· Optreden pneumothorax
 
Dit slachtoffer heeft direct medisch hulp nodig. Status astmaticus is een levensbedreigende
 
aandoening, hiervoor dient altijd 112 gebeld te worden. Bij een aanhoudend bestaande astma aanval en
 
uitputting moet het slachtoffer per ambulance naar de SEH worden vervoerd, zodat de vitale functies al
 
voor het transport kunnen worden veiliggesteld.
 

Huidige versie van 5 jun 2012 om 12:46

Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Jolanda. Zie ook Handleiding.

Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?


Astma is een ziekte van de kleinere luchtwegen in de longen die met name op de kinderleeftijd veel voorkomt. Onder schoolkinderen heeft ruim 1 op de 10 kinderen astma, na de pubertijd nemen de klachten echter vaak af en komt ook astma steeds minder voor, al wordt het nog wel op de volwassen leeftijd gezien.

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen, onder andere veroorzaakt door allergische prikkels van buitenaf. Deze prikkels kunnen onder andere bestaan uit veel voorkomende stoffen zoals huisstofmijt, haren van honden of katten, pollen van grassen of bomen, etc. Daarnaast kan een astma aanval worden uitgelokt door sigarettenrook, parfums, door koude lucht, verfdampen of als gevolg van lichamelijke inspanning. Bij een 'astma- aanval' nemen de benauwdheidsklachten plotseling fors toe. En heeft het slachtoffer last vab benauwdheid, kortademigheid, soms een piepende ademhaling of een strak gevoel op de borst. Tussen de aanvallen door kan de patiënt klachten vrij zijn, maar soms blijft er een milde benauwdheid, hoestklachten of een verminderde inspanningstolerantie bestaan.

De precieze oorzaak van astma is niet bekend. Wel is duidelijk hoe een astma-aanval ontstaat. Als gevolg van blootstelling aan een allergene prikkel, zoals huisstofmijt, treedt een ontstekingsreactie op in het slijmvlies en de rondom liggende weefsels van de kleinere bronchiolen (de kleinere vertakkingen van de luchtwegen). Hierdoor treedt zwelling op van de slijmvliezen, de gladde spiercellen in de wand van de bronchiën trekken samen (bronchoconstrictie) en de aanmaak van slijm neemt toe. Hierdoor wordt de doorgankelijkheid van de bronchiën verminderd. Hierdoor ontstaan hoest- en benauwdheidsklachten.

Symptomen en klachten

Een onbehandelde astma geeft afwisselend klachten, er is een constante ontsteking van het weefsel wat met name (nachtelijke) hoestklachten geeft, zo nu en dan met toename van de benauwdheid. Soms treedt er als gevolg van blootstelling aan een allergeen een astma-aanval op, waarbij de benauwdheid plotseling toeneemt, het slachtoffer gaat hoesten en er is vaak een piepende uitademing hoorbaar. De piepende ademhaling is alleen hoorbaar bij uitademing, dit is dus géén stridor. Er is vaak sprake van kortademigheid met een wat strak gevoel om de borst.

  • Benauwdheid of kortademigheid
  • Piepende ademhaling
  • Strak gevoel om de borst, dicht geknepen gevoel in de keel
  • Hoesten, slijm opgeven

Status astmaticus

Een 'gewone' astma-aanval is doorgaans niet levensbedreigend. In sommige (zeldzame) gevallen treedt echter een dusdanig ernstige reactie op dat een zeer ernstige astma-aanval ontstaat, de zogenaamde status astmaticus, waarbij de ademhaling direct wordt bedreigt en een snelle behandeling noodzakelijk is. Deze status astmaticus treedt vaak op bij patiënten die veel aanvallen hebben, blijven roken ondanks het advies te stoppen en zij die de medicatie niet of onjuist innemen. In het ernstigste geval kan een patiënt aan een status-astmaticus overlijden.

Een status astmaticus is een ernstige astma aanval waarbij het slachtoffer in ademnood is. Hij heeft grote moeite met ademhalen en is niet meer in staat om volzinnen te spreken. Er is grote angst. Doordat de uitademing fors bemoeilijkt wordt, is er vaak geen piepende ademhaling meer hoorbaar en kunnen ook de geluiden bij uitademing verminderd zijn. In eerste instantie zal de ademfrequentie verhoogd zijn, later neemt deze als gevolg van uitputting echter af. Het lijkt dan alsof er verbetering is, terwijl de toestand van het slachtoffer juist (veel) slechter geworden is.

Een status astmaticus is een levensbedreigende aandoening waarvoor direct 112 gewaarschuwd moet worden.

Handelen

De meeste slachtoffers met een astma-aanval zijn bekend met de ziekte en worden hiervoor door de huisarts, kinderarts of longarts behandeld. Zij hebben medicijnen voorgeschreven gekregen om (preventief) de ontstekingsreactie te remmen (met ontstekingsremmende hormonen zoals corticosteroïden), voorbeelden hiervan zijn Pulmicort, Qvar en Flixotide. Deze medicijnen worden met name als onderhoudsmedicatie gegeven, ze remmen de onstekingsreactie en voorkomen daarmee dat een astma-aanval optreedt. Daarnaast krijgen mensen met astma medicijnen om de vernauwing van de luchtwegen (bronchoconstrictie) als gevolg van samentrekken van de gladde spieren tegen te gaan. Deze medicijnen kunnen bij een astma-aanval snel verlichting geven. Voorbeelden hiervan zijn: Ventolin (snel werkend), Serevent en Bricanyl. Met name Ventolin (ook wel bekend als salbutamol) kan bij een astma-aanval snel verbetering geven omdat dit een snel werkende bronchusverwijder is. Soms worden deze medicijnen ook als onderhoudsmedicatie gegeven. Tevens zijn deze medicijnen als combinatie medicijn verkrijgbaar, waarbij een onstekingsremmer gecombineerd wordt met een bronchusverwijder. Dit zijn onder andere: Symbicort, Seretide, Combivent of Ipramol en Foster.

Bij een astma-aanval is Ventolin dus het meest effectief omdat het snel werkt. De meeste andere bronchusverwijders werken minder snel, maar langer, terwijl Ventolin relatief kort werkt.

Ventolin kan als tijdelijke bijwerkingen lichte hoofdpijn en hartkloppingen hebben. Deze zijn in principe onschuldig en gaan na enige tijd weer over.

De eerste hulp bij een slachtoffer met een astma aanval bestaat uit het geruststellen van het slachtoffer, knellende kleding rond de hals losmaken, het slachtoffer laten zitten in een houding die hijzelf het prettigste vindt (vaak is dat een halfzittende houding of aan tafel zittend in een iets voorover gebogen houding, de zogenaamde schrijfhouding) en het slachtoffer eventueel zelf zijn medicijnen laten innemen. Je kan het slachtoffer ook helpen bij het innemen van zijn medicijnen, zolang hij nog bij bewustzijn is. Zorg voor professionele hulp als de astma-aanval aanhoudt, de medicijnen niet werken, het slachtoffer buiten bewustzijn is of nog niet eerder een aanval heeft gehad.

Bij een status astmaticus wordt het slachtoffer in een halfzittende houding gezet en wordt zo snel mogelijk 112 gewaarschuwd. Indien er stoornissen in de vitale functies optreden dan worden die behandeld. Men kan trachten het slachtoffer zijn medicijnen te laten innemen, maar vaak lukt dat niet of nauwelijks.

Zijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:

Let op:
Denk er aan dat benauwdheid in de volwassen leeftijd meerdere oorzaken kan hebben, ook al is het slachtoffer bekend met astma! Denk ook aan: allergische reactie, hartinfarct, klaplong, hyperventilatie, luchtwegbelemmering.

Bronvermeldingen

Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:[1]

  1. Acute Medical Emergencies, The Practical Approach, Second Edition, Advanced Life Support Group (Wiley-Blackwell 2010) ISBN 978-0-7279-1854-3