Pneumothorax: verschil tussen versies

Versie van 31 jul 2011 om 19:49

Pneumothorax betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term klaplong gebruikt.

Pneumothorax

Inleiding

Zuigende borstwond.

Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen die de long (binnenste vlies) en de borstwand bedekken (buitenste vlies). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen. Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. Een pneumothorax kan zowel van buitenaf als van binnenuit ontstaan. Van buitenaf kan bijvoorbeeld door een scherp voorwerp dat de borstwand doorboort, of als gevolg van een gebroken rib. Soms ontstaat een pneumothorax spontaan, door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen (COPD} of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen.

Bij een pneumothorax ontstaan door een letsel van buitenaf is er vaak een zuigende borstwond als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een spanningspneumothorax ontstaan.

Symptomen en klachten

Bij een endogene pneumothorax, is er meestal plotseling optredende benauwdheid, soms met (scherpe) pijn in de borstkas die vast zit aan de ademhaling. Soms zit de pijn tussen de schouderbladen.

Indien er een bloeding is opgetreden in de long kan er helderrood schuimend bloed uit de mond van het slachtoffer komen.

Handelen

Een endogene of spontane pneumothorax kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of spoedeisende hulp.

Bij een endogene pneumothorax, ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een zuigende borstwond aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een spanningspneumothorax ontstaan.

• Stap één van de behandeling
• Stap twee van de behandeling
• Stap drie van de behandeling
  • Indien dit, dan dat
  • Als dat, dan dit
• Stap vier van de behandeling

Zijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:

Overzicht Eerste Hulp

Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:

Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien.

Achtergrondinformatie/Verdieping

Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:

Professionele hulpverleners

Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.

Wat zijn andere technieken

Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.

Dit is een voorbeeldpagina voor het schrijven van hoofdstukken op Eerste Hulp Wiki.

Spanningspneumothorax

(deze kop alleen als er meerdere niveau 2 koppen gebruikt worden, zie lager)

Inleiding op onderwerp

In de inleiding wordt een korte introductie gegeven op het onderwerp

Symptomen en klachten

Eerst volgt in verhalende vorm een beschrijving van de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselen, klachten en symptomen. Bedenk dat een klacht iets is wat het slachtoffer aan de hulpverlener kan vertellen, bijvoorbeeld: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk of ik heb een pijnlijke grote teen. Een symptoom is iets wat je als hulpverlener kan waarnemen en door het slachtoffer benoemd kan worden, bijvoorbeeld: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft. Een bleke huid in het geval van shock zal het slachtoffer niet snel noemen als klacht, maar wordt wel door de hulpverlener waargenomen. Dat wordt dan een symptoom genoemd.
Beschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het ziektebeeld.

Na de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen worden.

Handelen

In deze sectie wordt beschreven hoe te handelen bij het beschreven letsel of ziektebeeld. Ook hierbij eerst een tekst in verhalende vorm, waarbij eventueel wat achtergrondinformatie gegeven wordt. Daarna volgt wederom een schematisch overzicht van de behandeling.

• Stap één van de behandeling
• Stap twee van de behandeling
• Stap drie van de behandeling
  • Indien dit, dan dat
  • Als dat, dan dit
• Stap vier van de behandeling

Zijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:

Overzicht Eerste Hulp

Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:

Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien.

Achtergrondinformatie/Verdieping

Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:

Professionele hulpverleners

Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.

Wat zijn andere technieken

Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.

Spanningspneumothorax Inleiding Wanneer een slachtoffer met een zuigende borstwond nog wel lucht naar binnen zuigt bij inspiratie, maar niet naar buiten bij expiratie, ontstaat een spanningspneumothorax. Het slachtoffer blaast zijn thorax als het ware op. Een spanningspneumothorax kan snel leiden tot de dood. Pathofysiologie Door de sterk verhoogde intrathoracale druk worden de venen rondom het hart, waaronder de vena cava (superior), dichtgedrukt. Met name de venen worden dichtgedrukt, omdat zij minder stevig zijn dan arteriën. Doordat de venen zijn afgesloten, wordt het terugvloeien van veneus bloed naar het hart (veneuze return) belemmerd. Dit heet obstructieve shock (zie later bij ‘Shock’). Dit is de zien aan stuwing in de halsvenen (door een obstructie van vena cava superior); deze zetten op. Ook verplaatst het mediastinum zich door de verhoogde druk naar de niet aangedane zijde, waardoor er ook bloedvaten afgeknikt kunnen worden, wat bijdraagt aan de vermindering van de veneuze return. Soms wordt er ook een verplaatsing van de trachea gezien (midline-shift), waarbij de verplaatsing in de hals zichtbaar is. Symptomen en klachten · Naast de klachten en symptomen van pneumothorax heeft een slachtoffer met een spanningspneumothorax soms opgezette halsvenen. Dit ontstaat omdat de veneuze return is afgenomen. · Een thoraxhelft staat omhoog (de aangedane zijde): Deze aangedane thoraxhelft staan in de maximale inspiratiestand. Deze thoraxhelft beweegt niet mee bij inspiratie. · Het slachtoffer heeft een obstructieve shock en de bijbehorende symptomen (zie paragraaf shock in het hoofdstuk Circulation). Handelen Handelen als bij een pneumothorax. Een spanningspneumothorax is een levensbedreigende situatie waarvoor met spoed een ambulance gewaarschuwd dient te worden. Ook hiervoor wordt met spoed een ambulance gewaarschuwd. Zowel bij het slachtoffer bij bewustzijn als buiten bewustzijn. Als EHBOer zijn er geen handelingen die je mag of kunt verrichten om deze stoornis in de B op te lossen. Het is belangrijk om de vitale functies goed te blijven controleren en deze te blijven waarborgen. Aardig om te weten, maar niet geschikt voor de EHBO, is de methode die door professionele hulpverleners gebruikt wordt om een spanningspneumothorax te behandelen, een naaldthoracocentese. Hierbij brengt men een naald in de 2e intercostale ruimte, waardoor de lucht de aangedane thoraxhelft kan verlaten en de druk afneemt. Afname van de druk in de aangedane thoraxhelft zorgt voor betere circulatie en kan daarmee levensreddend zijn. Deze handeling is voorbehouden aan personeel dat bekwaam en bevoegd is om deze handeling uit te voeren!