Vergiftigingen: verschil tussen versies
(→Handelen) |
|||
Regel 1: | Regel 1: | ||
+ | {{Status| | ||
+ | |mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] | ||
+ | |coauthor= [[]] | ||
+ | |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]] | ||
+ | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] | ||
+ | |status= [[Handleiding#Status|Incompleet]] | ||
+ | }} | ||
+ | |||
Vergiftigingen, ook wel intoxicaties genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de vitale functies. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen te veroorzaken. | Vergiftigingen, ook wel intoxicaties genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de vitale functies. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen te veroorzaken. | ||
Versie van 19 apr 2011 om 11:41
Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Incompleet. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
Vergiftigingen, ook wel intoxicaties genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de vitale functies. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen te veroorzaken.
Inhoud
Inleiding
Giftige stoffen kunnen op veel verschillende manieren het lichaam binnenkomen. Meestal gebeurt dat via de mond doordat iemand een stof inneemt en waarbij opname via het maag-darmstelsel plaatsvindt. Via inademing kunnen giftige gassen worden opgenomen via de longen en zo via het bloed verspreid worden. Ook kunnen stoffen rechtstreeks in de bloedbaan geïnjecteerd worden of via de huid of ogen worden opgenomen. Zoals gezegd zijn er zeer veel stoffen die een vergif kunnen zijn. De inwerking van de stoffen kan verschillend zijn. Sommige stoffen werken direct in op de plaats waar het wordt ingenomen, andere stoffen worden eerst opgenomen in het lichaam voordat zij het giftige effect kunnen bewerkstelligen. Directe schade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door bijtende of etsende stoffen, die bij inname via de mond schade geven in mond, slokdarm en maag. Medicatie daarentegen wordt eerst opgenomen in het lichaam en zal pas in het bloed zijn schadelijke werking geven. Sommige stoffen zijn direct schadelijk na opname, andere stoffen worden eerst processen in het lichaam omgezet in een giftige stof (gemetaboliseerd).
Voor de Eerste hulp kunnen giftige stoffen die via het mond-maagdarmstelsel worden opgenomen globaal worden ingedeeld in drie groepen:
- Bijtende of etsende stoffen: werken direct in op het oppervlak waarmee zij in contact zijn.
- Zuren
- Chloor
- Accuzuur
- Gootsteen ontstopper
- Niet-bijtende stoffen: zijn pas giftig na opname in het lichaam.
- Medicijnen
- Giftige planten, besjes
- Petroleumachtige stoffen: werken deels in op het oppervlak en zijn giftig na opname in het lichaam
- Lampenolie
- Petroleum
Gifstoffen kunnen ook via de longen worden opgenomen, door inademing. Denk hierbij aan koolstofmonooxide, gassen en dampen.
Ook via de huid kunnen gifstoffen directe en indirecte schade geven. Contact met een bijtende stof zal chemische brandwonden veroorzaken, maar kan na opname ook schadelijke effecten hebben op processen in het lichaam.
Gevaarlijke stoffen kunnen ook voor de eerstehulpverlener een risico vormen, bescherm je dus ook altijd voldoende door het gebruik van handschoenen, beschermende kleding enzovoorts. Indien het niet veilig is om het slachtoffer te benaderen, wacht dan tot de brandweer de situatie heeft veiliggesteld.
Klachten en symptomen
De vele giftige stoffen kunnen een scala aan symptomen geven, het is dan ook niet mogelijk om een complete lijst te geven. Een deel van de symptomen is gerelateerd aan de manier waarop de vergiftiging plaatsvond.
- Bewustzijnsveranderingen en bewusteloosheid
- Epileptische aanval
- Buikpijn, misselijkheid en braken
- Spierkrampen of verlamming
- Chemische verbranding van de mond, slokdarm, huid of andere lichaamsdelen
- Benauwdheid
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
Het is essentieel om na te gaan met welke stof het slachtoffer in contact geweest is, omdat de hulpdiensten kunnen nagaan hoe de vergiftiging behandeld kan worden. Observeer dus de omgeving naar flesjes, potjes of andere voorwerpen waar het gif in gezeten heeft.
Handelen
Bij de behandeling van een slachtoffer dat in contact is geweest met een schadelijke stof dient men zeer zorgvuldig te handelen en eerst te zorgen voor de eigen veiligheid! Zorg dat je niet in contact komt met het slachtoffer en het gif! Draag handschoenen en indien mogelijk beschermende kleding.
Algemeen geld dat men altijd tracht de inwerking van het gif te beperken, de vitale functies controleert en waarborgt en professionele hulp inschakelt.
Vergiftiging via de mond-maag-darmkanaal
De bovengenoemde groepen worden ook gebruik bij de behandeling van vergiftigingen in het maag-darm stelsel. Bij bijtende stoffen laat je een volwassen slachtoffer 1-2 glazen water drinken om het gif te verdunnen, laat ook de mond spoelen om de inwerking in de mond te beperken. Bij niet-bijtende stoffen mag het slachtoffer niet drinken, omdat dan de stoffen sneller worden opgenomen in het lichaam. Laat het slachtoffer liever niet braken, omdat dat het risico op versklikken vergroot. Bij petroleumachtige stoffen mag het slachtoffer niet drinken, omdat de stof boven op het water gaat drijven en het risico op braken en aspiratie vergroot wordt.
Bijtende Stoffen | Niet-bijtende stoffen | Petroleumachtige stoffen | |
---|---|---|---|
Braken | Nooit | Nooit* | Nooit |
Drinken | Ja, water | Nooit | Nooit |
- Bij niet bijtende stoffen wordt op dit moment door het Oranje Kruis aangeraden om braken op te wekken, mits het slachtoffer goed bij bewustzijn is. Wij raden braken echter af vanwege het risico op aspiratie.
Laat een slachtoffer nooit braken! Braken geeft, zeker wanneer er sprake is van een veranderd bewustzijn een groot risico aspiratie, ofwel het verslikken in braaksel.
Blijf de vitale functies controleren en schakel professionele hulp in. Probeer een verpakking van het gif mee te geven met de ambulance.
Vergiftiging via de luchtwegen
Let specifiek op gevaar voor jezelf, er kan immers nog giftig gas aanwezig zijn. Gebruik al je zintuigen. Realiseer je dat niet alle gassen een geur hebben! Verplaats het slachtoffer indien mogelijk naar een veilige ruimte, bij voorkeur in de buitenlucht.
Voor alle (mogelijke) vergiftigingen via de luchtwegen moet in principe 112 gewaarschuwd worden, aangezien dit in korte tijd tot ernstige verstoring van de vitale functies kan leiden.
Ben voorzichtig met beademen, sommige gassen worden door het slachtoffer uitgeademd en kunnen dus een risico vormen voor de hulpverlener. Dit zijn bijvoorbeeld vergiftigingen met cyanide, kwik, corrosieve (bijtende) gifstoffen en organofosfaten.
Vergiftiging via de huid of ogen
Zorg voor je eigen veiligheid en draag altijd handschoenen. Zorg dat je niet in contact komt met het spoelwater. Spoel tenminste 30 minuten met lauw stromend water, en verwijder alle kleding en sierraden. Controleer de vitale functies. Zie ook chemische verbranding.
Intraveneuze vergiftiging
De intraveneuze vergiftiging, ofwel vergifiging rechtstreeks in de bloedbaan zal de eerstehulpverlener niet vaak tegenkomen. Op straat wordt nog wel eens heroïne, cocaïne of amfetamine intraveneus gespoten. De eigen veiligheid is essentieel, pas op voor besmette naalden en draag handschoenen. Slachtoffers kunnen agressief reageren. Een overdosis heroïne leidt tot verminderde ademhaling en uiteindelijk ademstilstand. Dit is dus wel een levensbedreigende situatie.
Overzicht Eerste Hulp
Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:
Koptekst | Ziektebeeld 1 | Ziektebeeld 2 |
---|---|---|
Situatie | Wat is er aan de hand? | Hoe is de situatie? |
Verschijnselen | Klacht 1 Klacht 2 Symptoom 1 Symptoom 2 |
Symptoom 1 Symptoom 2 Symptoom 3 |
Conclusie | Ziektebeeld 1 | Ziektebeeld 2 |
Handelen | Aanwijzing 1 Aanwijzing 2 Bel 112! Aanwijzing 4 |
Aanwijzing 1 Aanwijzing 2 Bel 112! Aanwijzing 4 |
Opmerkingen | Denk er aan om... | Doe vooral niet... |
Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien.
Achtergrondinformatie/Verdieping
Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:
Professionele hulpverleners
Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.
Wat zijn andere technieken
Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.