Airway and C-Spine: verschil tussen versies

Uit Eerste Hulp Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken
[gecontroleerde versie][gecontroleerde versie]
Regel 1: Regel 1:
 +
Het protocolonderdeel Airway and C-Spine (nekwervelkolom) kan worden onderverdeeld in twee
 +
onderdelen, het vrijhouden of vrij maken van de luchtweg en het immobiliseren van de nekwervelkolom
 +
als het ongevalsmechanisme of de klachten van het slachtoffer daar aanleiding toe geven.
 +
 
==Airway==
 
==Airway==
 
===Anatomie===
 
===Anatomie===
Regel 5: Regel 9:
 
<br>
 
<br>
 
Na de hogere luchtwegen komen de lagere luchtwegen. De trachea vertakt zich in 2 hoofdbronchiën die zich ieder weer vertakken in diverse kleinere bronchiën. De kleinste eenheden van de longen zijn de alveoli: kleine blaasjes waarvan de wand zo dun is dat de zuurstof er doorheen kan, het bloed in. Hier vindt de gaswisseling plaats: zuurstof (O2) het bloed in, koolzuur (CO2) het bloed uit.  
 
Na de hogere luchtwegen komen de lagere luchtwegen. De trachea vertakt zich in 2 hoofdbronchiën die zich ieder weer vertakken in diverse kleinere bronchiën. De kleinste eenheden van de longen zijn de alveoli: kleine blaasjes waarvan de wand zo dun is dat de zuurstof er doorheen kan, het bloed in. Hier vindt de gaswisseling plaats: zuurstof (O2) het bloed in, koolzuur (CO2) het bloed uit.  
 +
<p>
  
 +
De luchtwegen beginnen bij de ingang van mond en neus en reiken tot aan de alveoli in de longen. Dit
 +
betekent dat ook de mond- en keelholte tot de luchtwegen gerekend worden en dat na inademing vanuit
 +
mond of neus de lucht via de keel naar de trachea wordt geleid om vervolgens via de bronchiën en
 +
bronchiolen bij de alveoli terecht te komen waar de gaswisseling plaatsvindt. Een vrije luchtweg is een
 +
absolute voorwaarde voor een goede ademhaling en behoeft op grond daarvan vroegtijdig in het
 +
protocol aandacht. Essentieel is dan ook om bedreigingen van de vrije luchtweg snel te herkennen en
 +
(indien mogelijk) te behandelen.
 
===Normale functie===
 
===Normale functie===
  
Regel 20: Regel 32:
  
  
Het protocolonderdeel Airway and C-Spine (nekwervelkolom) kan worden onderverdeeld in twee
 
onderdelen, het vrijhouden of vrij maken van de luchtweg en het immobiliseren van de nekwervelkolom
 
als het ongevalsmechanisme of de klachten van het slachtoffer daar aanleiding toe geven.
 
Bedreiging van de luchtwegen
 
Inleiding
 
De luchtwegen beginnen bij de ingang van mond en neus en reiken tot aan de alveoli in de longen. Dit
 
betekent dat ook de mond- en keelholte tot de luchtwegen gerekend worden en dat na inademing vanuit
 
mond of neus de lucht via de keel naar de trachea wordt geleid om vervolgens via de bronchiën en
 
bronchiolen bij de alveoli terecht te komen waar de gaswisseling plaatsvindt. Een vrije luchtweg is een
 
absolute voorwaarde voor een goede ademhaling en behoeft op grond daarvan vroegtijdig in het
 
protocol aandacht. Essentieel is dan ook om bedreigingen van de vrije luchtweg snel te herkennen en
 
(indien mogelijk) te behandelen.
 
 
Met asfyxie (verstikking) wordt de situatie bedoeld waarbij de normale ademhaling stopt, of de
 
Met asfyxie (verstikking) wordt de situatie bedoeld waarbij de normale ademhaling stopt, of de
 
zuurstofsaturatie van het hemoglobine in ernstige mate onvoldoende is. Asfyxie kan onder andere
 
zuurstofsaturatie van het hemoglobine in ernstige mate onvoldoende is. Asfyxie kan onder andere
Regel 39: Regel 39:
 
slachtoffer bewusteloos raken. Na ongeveer 4 minuten zal er irreversibele schade in de hersenen
 
slachtoffer bewusteloos raken. Na ongeveer 4 minuten zal er irreversibele schade in de hersenen
 
optreden.
 
optreden.
Pathofysiologie
+
 
 
Er zijn diverse factoren die een bedreiging van de luchtwegen kunnen veroorzaken. In het hoofdstuk
 
Er zijn diverse factoren die een bedreiging van de luchtwegen kunnen veroorzaken. In het hoofdstuk
 
Basic Life Support is reeds besproken dat bij een bewusteloos slachtoffer alle spieren, inclusief tong en
 
Basic Life Support is reeds besproken dat bij een bewusteloos slachtoffer alle spieren, inclusief tong en
Regel 53: Regel 53:
 
luchtweg, doordat zwelling optreedt en vanuit de mond-, neus-, of keelholte in de luchtwegen stroomt.
 
luchtweg, doordat zwelling optreedt en vanuit de mond-, neus-, of keelholte in de luchtwegen stroomt.
 
Overzicht mogelijke oorzaken bedreigde luchtweg:
 
Overzicht mogelijke oorzaken bedreigde luchtweg:
· Bewusteloosheid
+
# Bewusteloosheid
· Corpus alienum (kauwgom, gebitselement etc )
+
# Corpus alienum (kauwgom, gebitselement etc )
· Inhalatietrauma
+
# Inhalatietrauma
· Allergische reactie/anafylaxie
+
# Allergische reactie/anafylaxie
· Slijm of bloed in de luchtwegen
+
# Slijm of bloed in de luchtwegen
· Aangezichtsletsel of kaakfractuur
+
# Aangezichtsletsel of kaakfractuur
· Letsels van de hals en larynx (strottenhoofd)
+
# Letsels van de hals en larynx (strottenhoofd)
5BOSA2 – Vaardigheden 66 Acute Geneeskunde
+
 
 
Symptomen en klachten
 
Symptomen en klachten
 
Zoals gezegd is het snel herkennen van een (mogelijke) bedreiging van de luchtweg essentieel omdat
 
Zoals gezegd is het snel herkennen van een (mogelijke) bedreiging van de luchtweg essentieel omdat
Regel 69: Regel 69:
 
(cyanotisch gelaat) en vervolgens snel het bewustzijn verliezen indien de obstructie niet wordt
 
(cyanotisch gelaat) en vervolgens snel het bewustzijn verliezen indien de obstructie niet wordt
 
opgeheven.
 
opgeheven.
 +
<p>
 
Bij een gedeeltelijke obstructie van de luchtweg zal er ook sprake zijn van paniek bij het slachtoffer en
 
Bij een gedeeltelijke obstructie van de luchtweg zal er ook sprake zijn van paniek bij het slachtoffer en
 
grijpt deze naar de keel. Afhankelijk van de omvang van de gedeeltelijke obstructie is praten of hoesten
 
grijpt deze naar de keel. Afhankelijk van de omvang van de gedeeltelijke obstructie is praten of hoesten
Regel 75: Regel 76:
 
vloeistof of een snurkend geluid. Bij de specifieke oorzaken van obstructies zijn er enkele dingen
 
vloeistof of een snurkend geluid. Bij de specifieke oorzaken van obstructies zijn er enkele dingen
 
waarop je kunt letten:
 
waarop je kunt letten:
 +
 +
====Inhalatietrauma====
 
Bij het inhalatietrauma (inademen van vuur, hete lucht of rook) treedt vaak verbranding rondom de
 
Bij het inhalatietrauma (inademen van vuur, hete lucht of rook) treedt vaak verbranding rondom de
 
neusgaten of mond op, of is het aangezicht verbrand. Er is zijn dan brandwonden en roet te zien. Soms
 
neusgaten of mond op, of is het aangezicht verbrand. Er is zijn dan brandwonden en roet te zien. Soms
Regel 80: Regel 83:
 
inhalatietrauma niet direct op te treden, soms kan dit enkele uren duren. Een verdenking is dus al
 
inhalatietrauma niet direct op te treden, soms kan dit enkele uren duren. Een verdenking is dus al
 
voldoende om snel 112 te waarschuwen.
 
voldoende om snel 112 te waarschuwen.
 +
 +
====Aangezichtsletsel====
 
Bij een aangezichtsletsel dient men bedacht te zijn op bloed in de mond of bloed dat vanuit de
 
Bij een aangezichtsletsel dient men bedacht te zijn op bloed in de mond of bloed dat vanuit de
 
neusholte in mond en keel loopt. Een kaakfractuur is vaak te zien door een afwijkende stand en zwelling
 
neusholte in mond en keel loopt. Een kaakfractuur is vaak te zien door een afwijkende stand en zwelling
 
van de kaak of het symptoom dat de kiezen niet meer netjes op elkaar passen bij het sluiten van de
 
van de kaak of het symptoom dat de kiezen niet meer netjes op elkaar passen bij het sluiten van de
 
mond. Spreken is vaak pijnlijk.
 
mond. Spreken is vaak pijnlijk.
 +
 +
====Allergische of anafylactische reactie
 
Zwelling van de luchtwegen als gevolg van een anafylactische reactie kenmerkt zich door
 
Zwelling van de luchtwegen als gevolg van een anafylactische reactie kenmerkt zich door
 
benauwdheid, onrust en stridor. Vaak zijn er ook andere symptomen aanwezig, zoals shock, zwelling
 
benauwdheid, onrust en stridor. Vaak zijn er ook andere symptomen aanwezig, zoals shock, zwelling
 
van het gelaat enzovoorts. Lees meer hierover in het hoofdstuk Anafylaxie.
 
van het gelaat enzovoorts. Lees meer hierover in het hoofdstuk Anafylaxie.
Handelen
+
 
De behandeling van een bedreigde luchtweg zal zich in veel gevallen voor de EHBO’er beperken tot het
+
 
snel herkennen en snel alarmeren. Vroegtijdig alarmeren en daarmee snel Airway-management (bv
 
intubatie) door professionele hulp is essentieel. In het algemeen geldt (niet alleen bij slachtoffers met
 
een probleem in de luchtweg) dat knellende kleding rond borstkas en hals, sjaals en stropdassen
 
worden losgemaakt, zodat het slachtoffer zonder belemmeringen kan ademen. Bij het bewusteloze
 
slachtoffer past men de chin-lift toe en legt men het slachtoffer eventueel in de stabiele zijligging als er
 
geen verdenking op wervelletsel bestaat. In het geval van verdenking op wervelletsel kan het slachtoffer
 
beter in lijn worden gehouden waarbij hij wel op de zij kan worden gedraaid door middel van een
 
zogenaamde “log-roll”. Bij anafylaxie kan men de Epi-Pen gebruiken zoals verder in het hoofdstuk
 
Anafylaxie besproken wordt. Bij letsels in het aangezicht is het meestal praktisch om het slachtoffer in
 
een halfzittende houding wat voorover te laten leunen, zodat er geen bloed via de mond of keel de
 
luchtwegen in loopt. Bij het inhalatietrauma kan het slachtoffer het beste in een halfzittende houding de
 
komst van de ambulance afwachten.
 
De bedreigde luchtweg als gevolg van een corpus alienum wordt hieronder besproken.
 
 
  
  
Regel 122: Regel 115:
  
 
===Handelingen in de ...===
 
===Handelingen in de ...===
Welke handelingen, hoe waarom?
+
 
 +
De behandeling van een bedreigde luchtweg zal zich in veel gevallen voor de EHBO’er beperken tot het
 +
snel herkennen en snel alarmeren. Vroegtijdig alarmeren en daarmee snel Airway-management (bv
 +
intubatie) door professionele hulp is essentieel. In het algemeen geldt (niet alleen bij slachtoffers met
 +
een probleem in de luchtweg) dat knellende kleding rond borstkas en hals, sjaals en stropdassen
 +
worden losgemaakt, zodat het slachtoffer zonder belemmeringen kan ademen. Bij het bewusteloze
 +
slachtoffer past men de chin-lift toe en legt men het slachtoffer eventueel in de stabiele zijligging als er
 +
geen verdenking op wervelletsel bestaat. In het geval van verdenking op wervelletsel kan het slachtoffer
 +
beter in lijn worden gehouden waarbij hij wel op de zij kan worden gedraaid door middel van een
 +
zogenaamde “log-roll”. Bij anafylaxie kan men de Epi-Pen gebruiken zoals verder in het hoofdstuk
 +
Anafylaxie besproken wordt. Bij letsels in het aangezicht is het meestal praktisch om het slachtoffer in
 +
een halfzittende houding wat voorover te laten leunen, zodat er geen bloed via de mond of keel de
 +
luchtwegen in loopt. Bij het inhalatietrauma kan het slachtoffer het beste in een halfzittende houding de
 +
komst van de ambulance afwachten.
 +
De bedreigde luchtweg als gevolg van een corpus alienum wordt hieronder besproken.
 +
  
 
===Aandoeningen===
 
===Aandoeningen===

Versie van 18 mrt 2011 om 16:22

Het protocolonderdeel Airway and C-Spine (nekwervelkolom) kan worden onderverdeeld in twee onderdelen, het vrijhouden of vrij maken van de luchtweg en het immobiliseren van de nekwervelkolom als het ongevalsmechanisme of de klachten van het slachtoffer daar aanleiding toe geven.

Airway

Anatomie

De airway (luchtweg) van de mens bestaat uit de mond en keelholte, die overgaat in de luchtpijp (trachea). Achter de luchtweg ligt de slokdarm (oesophagus).
Na de hogere luchtwegen komen de lagere luchtwegen. De trachea vertakt zich in 2 hoofdbronchiën die zich ieder weer vertakken in diverse kleinere bronchiën. De kleinste eenheden van de longen zijn de alveoli: kleine blaasjes waarvan de wand zo dun is dat de zuurstof er doorheen kan, het bloed in. Hier vindt de gaswisseling plaats: zuurstof (O2) het bloed in, koolzuur (CO2) het bloed uit.

De luchtwegen beginnen bij de ingang van mond en neus en reiken tot aan de alveoli in de longen. Dit betekent dat ook de mond- en keelholte tot de luchtwegen gerekend worden en dat na inademing vanuit mond of neus de lucht via de keel naar de trachea wordt geleid om vervolgens via de bronchiën en bronchiolen bij de alveoli terecht te komen waar de gaswisseling plaatsvindt. Een vrije luchtweg is een absolute voorwaarde voor een goede ademhaling en behoeft op grond daarvan vroegtijdig in het protocol aandacht. Essentieel is dan ook om bedreigingen van de vrije luchtweg snel te herkennen en (indien mogelijk) te behandelen.

Normale functie

Bij een slachtoffer dat bij bewustzijn is wordt de luchtweg door diverse reflexen open of vrij gehouden. Bij een bewusteloos slachtoffer zakt zijn tong naar achteren (onderste afbeelding) omdat deze slap wordt, waardoor de luchtweg geblokkeerd kan raken. Meestal kan dit met een simpele kinlift verholpen worden, soms zijn extra handelingen nodig. Tegelijk met de airway, moet ook de cervicale wervelkolom (CWK, de nek) gestabiliseerd worden. De luchtweg is het eerste onderdeel dat aan bod komt in de zorg voor (multi)traumapatiënten. Een geblokkeerde luchtweg is altijd dodelijk: er kan geen zuurstof meer opgenomen worden en de hersenen kunnen hooguit vijf minuten zonder zuurstof voordat onherstelbare schade optreedt.

Afwijkingen in de Airway

Er zijn diverse letsels van de luchtwegen mogelijk bij de traumapatiënt, en de meeste zijn potentieel dodelijk. Een belangrijke aandoening is al genoemd: de blokkade van de luchtweg door de tong. Alle bewusteloze slachtoffers hebben het risico dit te krijgen. Wees hier bedacht op. Het is te herkennen door een snurkend geluid, of totale blokkade van de airway. Een andere blokkade is de blokkade door een object (corpus alienum genoemd). De ambulanceverpleegkundige kan proberen dit object te verwijderen met de Magill tang die in de ALS koffer zit. Ook is het mogelijk dat de ademhaling van een borrelend of pruttelend geluid gepaard gaat. Dan kan het zijn dat er vloeistof zoals bloed, braaksel of water in de airway van de patiënt zit. De verpleeg-kundige kan deze vloeistof wegzuigen met een afzuigset. Als dit niet gebeurt, kan de vloeistof in de longen van het slachtoffer lopen, wat een longontsteking tot gevolg kan hebben. Een zeer belangrijke aandoening om te herkennen is het inhalatietrauma: slachtoffers die betrokken zijn geweest bij een brand, of een ongeval waarbij chemische, prikkelende dampen zijn vrijgekomen. Een patiënt met roet of brandwonden in de wenkbrauwen, in de neus of in het gelaat heeft een groter risico op inhalatietrauma. Het gevolg van de inademing kan zijn dat de keel begint op te zwellen wat een levensgevaarlijke obstructie ten gevolge heeft. Meld verdenking van inhalatietrauma altijd zo snel mogelijk. Het kan een reden zijn om een patiënt te intuberen om zo de airway veilig te stellen. Een andere reden voor zwelling van de ademweg kan een allergische reactie zijn. Wees er dus op bedacht dat een patiënt die net medicatie toegediend heeft gekregen, benauwd kan worden door een allergische reactie.


Met asfyxie (verstikking) wordt de situatie bedoeld waarbij de normale ademhaling stopt, of de zuurstofsaturatie van het hemoglobine in ernstige mate onvoldoende is. Asfyxie kan onder andere worden veroorzaakt door verslikking van een vloeistof of een voorwerp of door zwelling van de luchtwegen. Asfyxie leidt in korte tijd tot de dood, want de luchtweg, die in dit geval geobstrueerd is, is een van de vitale functies. Ongeveer één minuut na het optreden van een volledige obstructie, zal het slachtoffer bewusteloos raken. Na ongeveer 4 minuten zal er irreversibele schade in de hersenen optreden.

Er zijn diverse factoren die een bedreiging van de luchtwegen kunnen veroorzaken. In het hoofdstuk Basic Life Support is reeds besproken dat bij een bewusteloos slachtoffer alle spieren, inclusief tong en kaakspieren verslappen waardoor bij een slachtoffer in rugligging de tong achter in de keel zakt en er een obstructie ontstaat. Er zijn echter meer oorzaken die de luchtweg volledig of gedeeltelijk kunnen obstrueren. Een bekend voorbeeld is verslikking, waarbij een voedselprop of een corpus alienum (vreemd lichaam) zorgt voor een volledige of gedeeltelijke obstructie. Ook kan een obstructie ontstaan door zwelling van de slijmvliezen in de mond-keel holte of trachea. Deze zwelling kan onder andere ontstaan door een allergische reactie na contact met een allergeen, bijvoorbeeld bijen- of wespengif, pinda’s of medicatie. Daarnaast kan door het inademen van hete lucht, rook of vuur een inhalatietrauma ontstaan, waarbij in de luchtwegen blaren ontstaan en zwelling optreedt door verbranding van het epitheel. Ook geven letsels van het aangezicht en fracturen van de kaak een risico op een bedreigde luchtweg, doordat zwelling optreedt en vanuit de mond-, neus-, of keelholte in de luchtwegen stroomt. Overzicht mogelijke oorzaken bedreigde luchtweg:

  1. Bewusteloosheid
  2. Corpus alienum (kauwgom, gebitselement etc )
  3. Inhalatietrauma
  4. Allergische reactie/anafylaxie
  5. Slijm of bloed in de luchtwegen
  6. Aangezichtsletsel of kaakfractuur
  7. Letsels van de hals en larynx (strottenhoofd)

Symptomen en klachten Zoals gezegd is het snel herkennen van een (mogelijke) bedreiging van de luchtweg essentieel omdat anders op korte termijn de andere vitale functies in gevaar komen. Volledige luchtwegobstructies zijn doorgaans relatief eenvoudig te herkennen, omdat er bij het slachtoffer grote paniek optreedt en deze naar de keel grijpt. Bij een volledige luchtwegobstructie is er géén ademhaling mogelijk en kan het slachtoffer niet spreken of hoesten. Het slachtoffer zal rood-paars en vervolgens blauw verkleuren (cyanotisch gelaat) en vervolgens snel het bewustzijn verliezen indien de obstructie niet wordt opgeheven. <p> Bij een gedeeltelijke obstructie van de luchtweg zal er ook sprake zijn van paniek bij het slachtoffer en grijpt deze naar de keel. Afhankelijk van de omvang van de gedeeltelijke obstructie is praten of hoesten wel mogelijk. Het slachtoffer voelt zich erg benauwd en heeft grote moeite met ademen. Vaak zijn er bijgeluiden hoorbaar, zoals een gierend geluid bij inademing (stridor), rochelen of borrelingen van vloeistof of een snurkend geluid. Bij de specifieke oorzaken van obstructies zijn er enkele dingen waarop je kunt letten:

Inhalatietrauma

Bij het inhalatietrauma (inademen van vuur, hete lucht of rook) treedt vaak verbranding rondom de neusgaten of mond op, of is het aangezicht verbrand. Er is zijn dan brandwonden en roet te zien. Soms is dit slechts subtiel en ziet men alleen verschroeide neusharen. De zwelling hoeft bij een inhalatietrauma niet direct op te treden, soms kan dit enkele uren duren. Een verdenking is dus al voldoende om snel 112 te waarschuwen.

Aangezichtsletsel

Bij een aangezichtsletsel dient men bedacht te zijn op bloed in de mond of bloed dat vanuit de neusholte in mond en keel loopt. Een kaakfractuur is vaak te zien door een afwijkende stand en zwelling van de kaak of het symptoom dat de kiezen niet meer netjes op elkaar passen bij het sluiten van de mond. Spreken is vaak pijnlijk.

====Allergische of anafylactische reactie Zwelling van de luchtwegen als gevolg van een anafylactische reactie kenmerkt zich door benauwdheid, onrust en stridor. Vaak zijn er ook andere symptomen aanwezig, zoals shock, zwelling van het gelaat enzovoorts. Lees meer hierover in het hoofdstuk Anafylaxie.



Alarmsymptomen Koptekst
Celtekst Celtekst
Celtekst Celtekst
Celtekst Celtekst
Celtekst Celtekst

Controles in de ...

Welke controles en hoe?

Handelingen in de ...

De behandeling van een bedreigde luchtweg zal zich in veel gevallen voor de EHBO’er beperken tot het snel herkennen en snel alarmeren. Vroegtijdig alarmeren en daarmee snel Airway-management (bv intubatie) door professionele hulp is essentieel. In het algemeen geldt (niet alleen bij slachtoffers met een probleem in de luchtweg) dat knellende kleding rond borstkas en hals, sjaals en stropdassen worden losgemaakt, zodat het slachtoffer zonder belemmeringen kan ademen. Bij het bewusteloze slachtoffer past men de chin-lift toe en legt men het slachtoffer eventueel in de stabiele zijligging als er geen verdenking op wervelletsel bestaat. In het geval van verdenking op wervelletsel kan het slachtoffer beter in lijn worden gehouden waarbij hij wel op de zij kan worden gedraaid door middel van een zogenaamde “log-roll”. Bij anafylaxie kan men de Epi-Pen gebruiken zoals verder in het hoofdstuk Anafylaxie besproken wordt. Bij letsels in het aangezicht is het meestal praktisch om het slachtoffer in een halfzittende houding wat voorover te laten leunen, zodat er geen bloed via de mond of keel de luchtwegen in loopt. Bij het inhalatietrauma kan het slachtoffer het beste in een halfzittende houding de komst van de ambulance afwachten. De bedreigde luchtweg als gevolg van een corpus alienum wordt hieronder besproken.


Aandoeningen

Welke aandoeningen?

Samenvatting

Overzicht

Verwijzingen<p> Heimlich Manoeuvre Chinlift Jawthrust MayoTube C-Spine StandaardABCDE

==C-spine==