Pneumothorax: verschil tussen versies

Uit Eerste Hulp Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken
[gecontroleerde versie][gecontroleerde versie]
Regel 7: Regel 7:
 
}}
 
}}
  
Pneumothorax betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term klaplong gebruikt.
+
'''Pneumothorax''' betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term '''klaplong''' gebruikt, beter is echter om te spreken van 'ingeklapte long'. Een pneumothorax kan zowel als gevolg van trauma als spontaan ontstaan. Een complicatie van een pneumothorax is een [[spanningspneumothorax]].
 
 
==Pneumothorax==
 
  
 
===Inleiding===
 
===Inleiding===
Regel 15: Regel 13:
 
[[Bestand:Borstwond1.jpg|200px|thumb|right|Zuigende borstwond.]]
 
[[Bestand:Borstwond1.jpg|200px|thumb|right|Zuigende borstwond.]]
 
   
 
   
Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen die de long (binnenste vlies) en de borstwand bedekken (buitenste vlies). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen. Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. Een pneumothorax kan zowel van buitenaf als van binnenuit ontstaan. Van buitenaf kan bijvoorbeeld door een scherp voorwerp dat de borstwand doorboort, of als gevolg van een gebroken rib. Soms ontstaat een pneumothorax spontaan, door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen (COPD} of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen.
+
Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen (pleura) die de [[long]] (binnenste vlies, pleura visceralis) en de borstwand bedekken (buitenste vlies, pleura parietalis). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen, ze zijn als het ware tegen elkaar aangeplakt maar kunnen tijdens de ademhaling wel ten opzichte van elkaar bewegen ('glijden'). Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. De lucht kan zowel door een gat in het binnenste vlies dat de long bedekt, als in het buitenste vlies dat  de borstwand bekleed. Een pneumothorax kan zowel ontstaan door een trauma als spontaan.  
<br><br>
 
Bij een pneumothorax ontstaan door een letsel van buitenaf is er vaak een [[zuigende borstwond]] als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een [[#Spanningspneumothorax|spanningspneumothorax]] ontstaan.
 
 
 
===Symptomen en klachten===
 
Bij een endogene pneumothorax, is er meestal plotseling optredende benauwdheid, soms met (scherpe) pijn in de borstkas die vast zit aan de ademhaling. Soms zit de pijn tussen de schouderbladen.
 
<br><br>
 
Indien er een bloeding is opgetreden in de long kan er helderrood schuimend bloed uit de mond van het slachtoffer komen.
 
<br><br>
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen
 
|-
 
| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5
 
|}
 
  
===Handelen===
+
Een '''traumatische pneumothorax''' ontstaat als het buitenste longvlies (soms samen met het binnenste longvlies) door een scherp voorwerp doorboord wordt, zoals bij een messteek of een gebroken rib die het longvlies aanprikt. Vaak zijn bij steekwonden of ribfracturen echter beide vliezen aangedaan.
Een endogene of spontane pneumothorax kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of [[spoedeisende hulp]].
 
<br><br>
 
Bij een endogene pneumothorax, ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een zuigende borstwond aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een [[spanningspneumothorax]] ontstaan.  
 
  
 +
Bij een traumatische pneumothorax ontstaat door een letsel in de borstkas vaak een [[zuigende borstwond]] als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een [[spanningspneumothorax]] ontstaan.
  
* Stap één van de behandeling
+
Een niet-traumatische, '''spontane pneumothorax''', ontstaat meestal door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen ([[COPD]]) of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen.
* Stap twee van de behandeling
 
* Stap drie van de behandeling
 
** Indien dit, dan dat
 
** Als dat, dan dit
 
* Stap vier van de behandeling
 
Zijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
! Essentieel, vergeet niet:
 
|-
 
| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!
 
|}
 
  
===Overzicht Eerste Hulp===
+
===Symptomen en klachten===
Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:
+
Bij een '''traumatische pneumothorax''' kunnen er de volgende symptomen zijn:
 +
* Een doordringend letsel van de borstkas, zoals een schot of steekwond
 +
* [[Gebroken ribben]]
 +
* Pijn bij de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen
 +
* [[Benauwdheid]], kortademigheid
 +
* Ophoesten van helderrood schuimend bloed
 +
* Versnelde ademhaling
 +
* [[Cyanose]] en stoornissen in de [[vitale functies]] bij ernstige adembelemmeringen
  
{| class="wikitable"
+
Bij een '''spontane pneumothorax''' is er meestal plotseling optredende benauwdheid en de volgende symptomen:
|-
 
! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2
 
|-
 
| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?
 
|-
 
| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>
 
|-
 
| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2
 
|-
 
| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4
 
|-
 
| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet...
 
|}
 
  
Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien.
+
* Scherpe pijn op de borstkas, vastzittend aan de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen
 
+
* [[Benauwdheid]], kortademigheid
===Achtergrondinformatie/Verdieping===
+
* Ophoesten van helderrood schuimend bloed
Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:
+
* Versnelde ademhaling
====Professionele hulpverleners====
+
* [[Cyanose]] en stoornissen in de [[vitale functies]] bij ernstige adembelemmeringen
Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.
 
====Wat zijn andere technieken====
 
Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dit is een voorbeeldpagina voor het schrijven van hoofdstukken op Eerste Hulp Wiki.
 
 
 
==Spanningspneumothorax==
 
(deze kop alleen als er meerdere niveau 2 koppen gebruikt worden, zie lager)
 
 
 
===Inleiding op onderwerp===
 
In de inleiding wordt een korte introductie gegeven op het onderwerp
 
 
 
===Symptomen en klachten===
 
Eerst volgt in verhalende vorm een beschrijving van de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselen, klachten en symptomen. Bedenk dat een klacht iets is wat het slachtoffer aan de hulpverlener kan vertellen, bijvoorbeeld: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk of ik heb een pijnlijke grote teen. Een symptoom is iets wat je als hulpverlener kan waarnemen en door het slachtoffer benoemd kan worden, bijvoorbeeld: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft. Een bleke huid in het geval van shock zal het slachtoffer niet snel noemen als klacht, maar wordt wel door de hulpverlener waargenomen. Dat wordt dan een symptoom genoemd.
 
<br>
 
Beschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellen, en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over de aard van het ziektebeeld.
 
<br><br>
 
Na de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen worden.
 
 
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen
 
|-
 
| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5
 
|}
 
  
 +
Indien iemand eerder een spontane pneumothorax gehad heeft is er een risico op herhaling.
  
 
===Handelen===
 
===Handelen===
In deze sectie wordt beschreven hoe te handelen bij het beschreven letsel of ziektebeeld. Ook hierbij eerst een tekst in verhalende vorm, waarbij eventueel wat achtergrondinformatie gegeven wordt. Daarna volgt wederom een schematisch overzicht van de behandeling.
 
* Stap één van de behandeling
 
* Stap twee van de behandeling
 
* Stap drie van de behandeling
 
** Indien dit, dan dat
 
** Als dat, dan dit
 
* Stap vier van de behandeling
 
Zijn er dingen die echt niet vergeten moeten worden of essentieel zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in een kader benoemd worden:
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
! Essentieel, vergeet niet:
 
|-
 
| Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!
 
|}
 
 
===Overzicht Eerste Hulp===
 
Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:
 
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2
 
|-
 
| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?
 
|-
 
| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>
 
|-
 
| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2
 
|-
 
| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4
 
|-
 
| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet...
 
|}
 
 
Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien.
 
 
===Achtergrondinformatie/Verdieping===
 
Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:
 
====Professionele hulpverleners====
 
Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.
 
====Wat zijn andere technieken====
 
Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.
 
 
  
 +
Bij een '''traumatische pneumothorax''', ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een [[zuigende borstwond]] aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een [[spanningspneumothorax]] ontstaan. De [[zuigende borstwond]] dient afgeplakt te worden. Laat het slachtoffer indien hij aanspreekbaar is in een [[halfzittende houding]] zitten. Indien hij bewusteloos raakt, leg hem dan met de gewonde zijde op de grond in de stabiele zijligging, tenzij er nog een voorwerp uit de wond steekt. Laat voorwerpen in de wond altijd zitten!
  
Spanningspneumothorax
+
Een '''spontane pneumothorax''' kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of [[spoedeisende hulp]].
Inleiding
 
Wanneer een slachtoffer met een zuigende borstwond nog wel lucht naar binnen zuigt bij inspiratie,
 
maar niet naar buiten bij expiratie, ontstaat een spanningspneumothorax. Het slachtoffer blaast zijn
 
thorax als het ware op. Een spanningspneumothorax kan snel leiden tot de dood.
 
Pathofysiologie
 
Door de sterk verhoogde intrathoracale druk worden de venen rondom het hart, waaronder de vena
 
cava (superior), dichtgedrukt. Met name de venen worden dichtgedrukt, omdat zij minder stevig zijn dan
 
arteriën. Doordat de venen zijn afgesloten, wordt het terugvloeien van veneus bloed naar het hart
 
(veneuze return) belemmerd. Dit heet obstructieve shock (zie later bij ‘Shock’). Dit is de zien aan stuwing
 
in de halsvenen (door een obstructie van vena cava superior); deze zetten op.
 
Ook verplaatst het mediastinum zich door de verhoogde druk naar de niet aangedane zijde, waardoor
 
er ook bloedvaten afgeknikt kunnen worden, wat bijdraagt aan de vermindering van de veneuze return.
 
Soms wordt er ook een verplaatsing van de trachea gezien (midline-shift), waarbij de verplaatsing in de
 
hals zichtbaar is.
 
Symptomen en klachten
 
· Naast de klachten en symptomen van pneumothorax heeft een slachtoffer met een
 
spanningspneumothorax soms opgezette halsvenen. Dit ontstaat omdat de veneuze return is
 
afgenomen.
 
· Een thoraxhelft staat omhoog (de aangedane zijde): Deze aangedane thoraxhelft staan in de
 
maximale inspiratiestand. Deze thoraxhelft beweegt niet mee bij inspiratie.
 
· Het slachtoffer heeft een obstructieve shock en de bijbehorende symptomen (zie paragraaf
 
shock in het hoofdstuk Circulation).
 
Handelen
 
Handelen als bij een pneumothorax. Een spanningspneumothorax is een levensbedreigende situatie
 
waarvoor met spoed een ambulance gewaarschuwd dient te worden. Ook hiervoor wordt met spoed
 
een ambulance gewaarschuwd. Zowel bij het slachtoffer bij bewustzijn als buiten bewustzijn. Als EHBOer
 
zijn er geen handelingen die je mag of kunt verrichten om deze stoornis in de B op te lossen. Het is
 
belangrijk om de vitale functies goed te blijven controleren en deze te blijven waarborgen.
 
Aardig om te weten, maar niet geschikt voor de EHBO, is de methode die door professionele
 
hulpverleners gebruikt wordt om een spanningspneumothorax te behandelen, een naaldthoracocentese.
 
Hierbij brengt men een naald in de 2e intercostale ruimte, waardoor de lucht de aangedane thoraxhelft
 
kan verlaten en de druk afneemt. Afname van de druk in de aangedane thoraxhelft zorgt voor betere
 
circulatie en kan daarmee levensreddend zijn. Deze handeling is voorbehouden aan personeel dat
 
bekwaam en bevoegd is om deze handeling uit te voeren!
 
  
[[Categorie:Trauma]]
+
[[Categorie:Trauma]][[Categorie:Breathing]]

Versie van 10 sep 2011 om 18:16

Auteur: [[]] / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding.

Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

Pneumothorax betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term klaplong gebruikt, beter is echter om te spreken van 'ingeklapte long'. Een pneumothorax kan zowel als gevolg van trauma als spontaan ontstaan. Een complicatie van een pneumothorax is een spanningspneumothorax.

Inleiding

Zuigende borstwond.

Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen (pleura) die de long (binnenste vlies, pleura visceralis) en de borstwand bedekken (buitenste vlies, pleura parietalis). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen, ze zijn als het ware tegen elkaar aangeplakt maar kunnen tijdens de ademhaling wel ten opzichte van elkaar bewegen ('glijden'). Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. De lucht kan zowel door een gat in het binnenste vlies dat de long bedekt, als in het buitenste vlies dat de borstwand bekleed. Een pneumothorax kan zowel ontstaan door een trauma als spontaan.

Een traumatische pneumothorax ontstaat als het buitenste longvlies (soms samen met het binnenste longvlies) door een scherp voorwerp doorboord wordt, zoals bij een messteek of een gebroken rib die het longvlies aanprikt. Vaak zijn bij steekwonden of ribfracturen echter beide vliezen aangedaan.

Bij een traumatische pneumothorax ontstaat door een letsel in de borstkas vaak een zuigende borstwond als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een spanningspneumothorax ontstaan.

Een niet-traumatische, spontane pneumothorax, ontstaat meestal door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen (COPD) of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen.

Symptomen en klachten

Bij een traumatische pneumothorax kunnen er de volgende symptomen zijn:

  • Een doordringend letsel van de borstkas, zoals een schot of steekwond
  • Gebroken ribben
  • Pijn bij de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen
  • Benauwdheid, kortademigheid
  • Ophoesten van helderrood schuimend bloed
  • Versnelde ademhaling
  • Cyanose en stoornissen in de vitale functies bij ernstige adembelemmeringen

Bij een spontane pneumothorax is er meestal plotseling optredende benauwdheid en de volgende symptomen:

  • Scherpe pijn op de borstkas, vastzittend aan de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen
  • Benauwdheid, kortademigheid
  • Ophoesten van helderrood schuimend bloed
  • Versnelde ademhaling
  • Cyanose en stoornissen in de vitale functies bij ernstige adembelemmeringen

Indien iemand eerder een spontane pneumothorax gehad heeft is er een risico op herhaling.

Handelen

Bij een traumatische pneumothorax, ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een zuigende borstwond aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een spanningspneumothorax ontstaan. De zuigende borstwond dient afgeplakt te worden. Laat het slachtoffer indien hij aanspreekbaar is in een halfzittende houding zitten. Indien hij bewusteloos raakt, leg hem dan met de gewonde zijde op de grond in de stabiele zijligging, tenzij er nog een voorwerp uit de wond steekt. Laat voorwerpen in de wond altijd zitten!

Een spontane pneumothorax kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of spoedeisende hulp.