Cocaïne: verschil tussen versies

Uit Eerste Hulp Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken
[gecontroleerde versie][gecontroleerde versie]
 
(Een tussenliggende versie door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Status|  
 
{{Status|  
|mainauthor= [[Pim]]
+
|mainauthor= [[DGeerling2]]
 
|coauthor= [[]]
 
|coauthor= [[]]
 
|controller=  
 
|controller=  
Regel 9: Regel 9:
  
  
==Algemene informatie over cocaïne==
+
==Algemene informatie over Cocaïne==
Cocaine is een wit poeder dat afkomstig is van de bladeren van de cocaplant die met name in Zuid-Amerika voorkomt.  
+
Doordat cocaïne duur is heeft het vaak iets exclusiefs en stoers over zich gehad. Het is een populair onderwerp in films en wordt vaak beschreven als de drugs van de Rich and Famous. Het is een stimulerende drugs die uit cocabladeren wordt gewonnen. Het ziet eruit als een wit poeder.  
  
==Gebruik van cocaïne==
+
{| class="wikitable"
* Snuiven ('een lijntje coke nemen'): het poeder wordt in een lijntje gelegd en dan via een buisje opgesnoven in de neus. Het wordt snel opgenomen via het neusslijmvlies de bloedbaan in. Binnen enkele minuten is het werkzaam. De werking is ongeveer 1 uur.
+
|-
* Roken: werking begint na een aantal seconden met een duur van ongeveer 5 tot 15 minuten. Het effect is onmiddellijk en hevig aanwezig.
+
! Werkzame stof !! Benzoylmethylecgonine
* Basen: de cocaïne wordt op een lepel verwarmd en de dampen worden opgesnoven.
+
|-
* Spuiten: het poeder wordt opgelost en via een injectie in de bloedbaan gespoten. De werking begint na enige seconden en kan 30 minuten  tot een uur aanhouden.
+
| Straatnamen || Coke, snow, wit, sos, sosa, lala, basuco, Blow, Crack, Dust, Gold, Nose Candy, Space dust, toot, white girl, white lady.
  
Door de korte werkingsduur van coke is de kans op geestelijke afhankelijkheid groot. Men gebruikt meestal meerdere keren op een avond.
+
|-
 +
| Soort drugs || Stimulerend
 +
|-
 +
| Toepassing || Recreatief en medisch
 +
|-
 +
| Toedieningsvorm || Meestal gesnoven maar kan ook gespoten of in het geval van crack, gerookt worden.
 +
|-
 +
| Prijs || Rond de 50 euro voor een gram snuifcocaïne
 +
|-
 +
| (Gewenste) effecten || Energiek, toename zelfverzekerdheid, ontremd en euforistisch gedrag.
 +
|-
 +
| Werkingsduur || Snuifcoke ongeveer 30 tot 45 minuten.
 +
|-
 +
| Verslavingsrisico || Groot.
 +
|-
 +
| Risico's || Oververmoeidheid, neerslachtigheid, hartklachten, ontstekingen in de neus, verslaving.
 +
|-
  
==Gewenste effecten van cocaïne==
+
|}
Cocaïne is een oppepper, gebruik geeft meer energie en de gebruiker ervaart een euforisch gevoel. De zelfverzekerdheid neemt toe en men heeft een groot zelfvertrouwen. De gebruiker denkt alles aan te kunnen. De gebruiker wordt actief, praat veel en maakt gemakkelijk contact met anderen. Het denken wordt sneller en helderder. Honger en vermoeidheid worden minder gevoeld. Cocaïne werkt ontremmend.
 
  
==Ongewenste effecten van cocaïne==
+
==Dosering==
===Psychische en gedragseffecten===
+
In de basis kun je zeggen dat een veilige dosering er niet is. Hoe vaker en hoe meer je neemt, des te groter de risico’s voor de gebruiker zijn. Van 1 gram cocaïne worden in het algemeen tien tot vijftien lijntjes gemaakt.  De meeste gebruikers hebben op een avondje stappen vaak aan een kwart tot een halve gram genoeg. Gesnoven cocaïne werkt ongeveer 30 minuten, daarom zie je dat de meeste gebruikers over een avond meerdere lijntjes snuiven.
* Onrust
+
Cocaïne is vaak versneden met andere stoffen, daardoor is de kans groot dat er schadelijke stoffen in zitten.
* Gejaagdheid en opgefoktheid
 
* Angst
 
* [[Acute psychose]]
 
* Agressie
 
* Achterdocht
 
  
Met name wanneer de cocaïne uitgewerkt raakt wordt rusteloosheid en neerslachtigheid gezien. Er is een drang naar meer te nemen, waardoor het risico op geestelijke afhankelijkheid toeneemt. Langdurig snuiven van cocaïne leidt tot beschadiging van het neustussenschot. Daarnaast worden bij intensief gebruik persoonlijkheidsveranderingen gezien, de regelmatige gebruiker wordt koel, egoïstisch en agressiever.
+
In Nederland wordt het vaak gesnoven. De cocaïne wordt een lijntje gemaakt op een glad oppervlak, en dan met een buisje (opgerold bankbiljet, rietje of omhulsel van een pen) in de neus gesnoven. Op internet zijn ook speciale gebruik setjes hiervoor te koop, zogenaamde snuif-kit.  Door het te snuiven wordt de cocaïne snel opgenomen via de slijmvliezen in de neus en het effect is dan 30 tot 45 minuten merkbaar voor de gebruiker.  
  
===Lichamelijk effecten===
+
==Effecten==
* [[Hoofdpijn]]
+
De effecten zijn sterk afhankelijk van hoe de gebruiker zich voelt op het moment van het gebruik. Hoe voelt hij zich en op welke plek er gebruikt wordt maken dat de effecten heel erg wisselend kunnen zijn.
* [[Hartkloppingen]] en versnelde [[hartfrequentie]]
+
Over het algemeen staan de stimulerende effecten op de voorgrond, de gebruiker voelt zich energieker, zelfverzekerder en het gevoel van de hele wereld aankunnen overheerst. De alertheid wordt verhoogd en verbetert de stemming. Het hongergevoel is onderdrukt.
* Stijging van de [[bloeddruk]]
 
* Minimale stijging van de [[lichaamstemperatuur]]
 
* [[Pijn op de borst]]
 
* Neusbloedingen
 
* Misselijkheid, braken
 
* Epileptisch [[insult]]
 
* Wijde pupillen
 
* Hyperventilatie
 
* Toename uithoudingsvermogen
 
  
==Presentatie cocainegebruik==
+
Je kan de effecten onderverdelen in lichamelijke en geestelijke effecten, die zijn hieronder in de tabel weergegeven.
Mensen die cocaine gebruikt hebben zijn vaak opgewekt, hyperactief en rusteloos. Ze praten veel. Soms is er sprake van achterdocht richting vrienden maar ook hulpverleners, wat in eerste instantie afremt om hulp te zoeken bij problemen. Ze kunnen soms opgefokt en agressief reageren. Soms is er wit poeder rond de neus zichtbaar indien de cocaine gesnoven is.
 
  
==Risico's van Cocainegebruik==
+
{| class="wikitable"
* Hoofdpijn, duizeligheid, trillen, bewegingsstoornissen
+
|-
* Hartkloppingen, hartklachten, hartaanval
+
! LICHAMELIJKE EFFECTEN !! PSYCHISCHE EFFECTEN
* Uitputting, waanvoorstellingen, paranoia
+
|-
* Versnijden: vervuiling
+
| Tijdelijke toename van spierkracht en uit het uithoudingsvermogen, Energieker, hongergevoelens worden onderdrukt, verhoogde hartslag en bloeddruk, versnelde ademhaling, seksueel stimulerend, verhoogde alertheid, lagere pijngrens, droge (neus)slijmvliezen, stimulatie van de stoelgang.  || Helderder van geest, opgewekt en vrolijk, angsten en remmingen verdwijnen, makkelijker en veel praten, zelfverzekerder, gevoel dat het prestatieverhogend werkt, creatiever, soms agressief.  
* Overdosis: prikkelbaarheid, agressie, hallucinaties, stuiptrekkingen, hoge temperatuur. Een overdosis kan leiden tot een [[myocardinfarct]] of zelfs de dood.
+
|-
  
==Combinatie met andere middelen==
+
|}
* [[Alcohol]]: effect alcohol wordt minder gevoeld, er wordt meer alcohol gedronken. Tevens wordt het effect van beide middelen versterkt, waardoor er overmoedigheid en agressie optreden. Beide middelen werken ontremmend. Daarnaast wordt het hart extra belast met het risico op een [[hartinfarct]] en is er een verhoogde kans op leverschade.
 
  
* [[Heroïne]]: de combinatie van cocaïne met heroïne wordt onder gebruikers ook wel 'Speedball' genoemd. Deze combinatie kan leiden tot een [[hartstilstand]]. De pupillen kunnen zowel vergroot als verkleind zijn, afhankelijk van welke drug de overhand heeft.
+
'''Ongewenste effecten''' kunnen zijn: rusteloosheid, geïrriteerdheid, verhoogde hartslag, hartkloppingen, angst, paranoia, agressie, depressie.
  
* [[XTC]]: beide middelen zijn stimulerend. Dit heet als risico dat er te veel van het lichaam gevraagd wordt. Met name het hart en de bloedvaten kunnen hierdoor overbelast worden, waardoor een [[hartinfarct]] of [[hersenbloeding]]en kunnen optreden.
+
Door de verhoging van de bloeddruk en de hartslag is er grote kans op hartproblemen, pijn op de borst (ook bij jongere gebruikers), tekenen van een hartaanval (vaak tijdens het eerste uur na inname).  
 +
Bij overdosering: insulten en heftig rillen, hartkloppingen.
  
* [[Cannabis]]: vermindert de versterkende werking van cocaine. Er is echter een vergroot risico op onrust en angst.
+
==Presentatie bij cocaïne==
 +
In eerste instantie zal het stimulerende effect op de voorgrond staan. De gebruiker is opgewonden/eufoor in zijn gedrag. Het hulpvraaggedrag is pas vaak in een laat stadium, en de gebruiker heeft dan vaak al erg last van de (neven)effecten. De gebruiker transpireert en neigt naar hyperventileren. Er is lichamelijk veel onrust (motorisch). De gebruiker heeft het risico op oververhitting, kan delirant (delier) worden, kan last hebben van hallucinaties en kan een psychose ontwikkelen. Later kunnen deze stimulerende effecten overgaan naar een daling van het bewustzijn, stilvallen van de ademhaling, coma tot een eventueel overlijden van de gebruiker.  
  
==Specifieke Eerste Hulp bij cocaïne==
+
'''Verschijnselen en aandachtspunten Eerste Hulpverlening bij (mogelijk) cocaïne-gebruik:'''
* Geruststelling, leg uit wat er aan de hand is. Ga in op zijn gevoelens. Ga niet mee in de waanvoorstellingen.
+
 
* Bij [[pijn op de borst]] schakel [[professionele hulp]] in, er kan sprake zijn van een [[hartinfarct]] (ook bij jongeren!).
+
{| class="wikitable"
* Bij bewusteloosheid, leg het slachtoffer in de [[stabiele zijligging]].
+
|-
* Bij snelle [[hartfrequentie]], hartkloppingen, hevige onrust of angst waarschuw [[professionele hulpverleners]].
+
! ABCDE !! Aandachtspunten bij cocaïne
 +
|-
 +
| Airway || Meestal geen problemen, natuurlijk wel bij bewustzijnsdalingen. Bij snuiven zie je soms neusbloedingen.
 +
|-
 +
| Breathing || Snelle ademhaling, benauwdheid, ademhalingsstoornissen tot ademhalingsstilstand.
 +
|-
 +
| Circulation || Snelle hartslag. Hartritmestoornissen, en een groot risico op ‘’’pijn op de borst’’’.
 +
|-
 +
| Disability || Onrust, uitbundigheid, opwinding, agressie, epileptiforme trekkingen, bewusteloosheid, verwijde pupillen.
 +
|-
 +
| Exposure || Stijging lichaamstemperatuur, oververhitting
 +
|-
 +
| Overig || Soms spierspasmen, trillende handen, soms tandenknarsen.
 +
|}
 +
 
 +
'''Overdosering'''
 +
Door cocaïne te snuiven kan er een overdosering optreden. Een overdosis kan zijn dat de cocaïne verkeerd valt, maar het kan ook zo zijn dat een gebruiker teveel neemt en er aan komt te overlijden. Bij verkeerd vallen zal een gebruiker zich onrustig, angstig en achterdochtig gaan voelen. Soms wordt deze achterdocht zo heftig dat het overgaat in wanen en psychotisch gedrag. Een overdosering kan zo ernstig verlopen dat het leidt tot hart- en ademhalingsproblemen met overlijden tot het gevolg.
 +
 
 +
==Combinatiegebruik bij cocaïne==
 +
[[Alcohol]] en de effecten die daarbij horen worden minder gevoeld, het gevolg hiervan is dat er vaak meer gedronken wordt. Het effect van beide middelen wordt versterkt, waardoor er oververmoeidheid en agressie optreden. Beide middelen werken ontremmend. Er komt door deze combinatie een extra belasting op het hart met een groter risico op een [[hartinfarct]] en een verhoogde kans op leverschade.
 +
[[heroïne]] en de combinatie met cocaïne wordt onder gebruikers ook wel een ‘Speedball’ genoemd. Deze combinatie kan leiden tot een [[hartstilstand]]. De pupillen kunnen zowel vergroot als verkleind zijn, afhankelijk welk middel op dat moment op de voorgrond staat.
 +
[[XTC]]: beide middelen werken stimulerend.  Het risico is dat er dan veel te veel van het lichaam van de gebruiker gevraagd kan worden, met name hart en bloedvaten kunnen hierdoor overbelast worden, waardoor een [[hartinfarct]] of [[hersenbloedingen]] kunnen optreden.
 +
[[Cannabis]]: vermindert de versterkende werking van cocaïne. Er is daarbij wel een grote kans op toename van onrust en angst.
 +
 
 +
==Eerste Hulp bij cocaïne==
 +
Denk hier ook aan: ‘Treat the patiënt, not te drug’. Let op je eigen veiligheid als hulpverlener. Werk geruststellend door goed uit te leggen wat er aan de hand is, bespreek klachten en gevoelens van de gebruiker. Ga niet mee in waanvoorstellingen.
 +
Bij [[pijn op de borst]] schakel je [[professionele hulp]] in, er kan sprake zijn van een hartinfarct (let op dit is niet afhankelijk van leeftijd van de gebruiker, kan dus ook bij jongeren zo zijn!).
 +
Bij bewusteloosheid (een noodsignaal bij het gebruik van een stimulerend middel) leg je het slachtoffer in de [[stabiele zijligging]].
 +
Bij een snelle [[hartfrequentie]], hartkloppingen, hevige onrust of angst waarschuw je [[professionele hulpverleners]].
 +
 
 +
==Meer informatie==
 +
Verder lezen: [http://drugsinfo.nl Drugsinfo van het Trimbos]
 +
 
 +
==Bronnen==
 +
Voor deze informatie is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
 +
<ref>EHBO bij overmatig gebruik van ALCOHOL, DRUGS en MEDICIJNEN. NovaDic Kentron. </ref><ref>Drugs voor junkies en dummies. Bezemer & Wesselink. 2015 Prometheus Amsterdam</ref> <ref>DRUGS en ALCOHOL Gebruik, misbruik en verslaving. Kerssemakers et al. 2008 Bohn Stafleu van Loghum</ref> <ref>Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum - UMC Utrecht. Geraadpleegd op: 19 maart 2020. </ref>
  
==Meer informatie/Bronnen==
 
* http://www.drugsinfo.nl
 
* http://www.sehondrugs.nl
 
* Pillen, poeders, planten, paddestoelen en partydrugs. JJLM Bierens et al. Elsevier 2006.
 
  
 
[[Categorie:Alcohol_en_drugs]]
 
[[Categorie:Alcohol_en_drugs]]

Huidige versie van 19 mrt 2020 om 20:25

Auteur: DGeerling2 / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Gevorderd / Paginastatus: Incompleet. Laatste bewerking: DGeerling2. Zie ook Handleiding.

Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?


Algemene informatie over Cocaïne

Doordat cocaïne duur is heeft het vaak iets exclusiefs en stoers over zich gehad. Het is een populair onderwerp in films en wordt vaak beschreven als de drugs van de Rich and Famous. Het is een stimulerende drugs die uit cocabladeren wordt gewonnen. Het ziet eruit als een wit poeder.

Werkzame stof Benzoylmethylecgonine
Straatnamen Coke, snow, wit, sos, sosa, lala, basuco, Blow, Crack, Dust, Gold, Nose Candy, Space dust, toot, white girl, white lady.
Soort drugs Stimulerend
Toepassing Recreatief en medisch
Toedieningsvorm Meestal gesnoven maar kan ook gespoten of in het geval van crack, gerookt worden.
Prijs Rond de 50 euro voor een gram snuifcocaïne
(Gewenste) effecten Energiek, toename zelfverzekerdheid, ontremd en euforistisch gedrag.
Werkingsduur Snuifcoke ongeveer 30 tot 45 minuten.
Verslavingsrisico Groot.
Risico's Oververmoeidheid, neerslachtigheid, hartklachten, ontstekingen in de neus, verslaving.

Dosering

In de basis kun je zeggen dat een veilige dosering er niet is. Hoe vaker en hoe meer je neemt, des te groter de risico’s voor de gebruiker zijn. Van 1 gram cocaïne worden in het algemeen tien tot vijftien lijntjes gemaakt. De meeste gebruikers hebben op een avondje stappen vaak aan een kwart tot een halve gram genoeg. Gesnoven cocaïne werkt ongeveer 30 minuten, daarom zie je dat de meeste gebruikers over een avond meerdere lijntjes snuiven. Cocaïne is vaak versneden met andere stoffen, daardoor is de kans groot dat er schadelijke stoffen in zitten.

In Nederland wordt het vaak gesnoven. De cocaïne wordt een lijntje gemaakt op een glad oppervlak, en dan met een buisje (opgerold bankbiljet, rietje of omhulsel van een pen) in de neus gesnoven. Op internet zijn ook speciale gebruik setjes hiervoor te koop, zogenaamde snuif-kit. Door het te snuiven wordt de cocaïne snel opgenomen via de slijmvliezen in de neus en het effect is dan 30 tot 45 minuten merkbaar voor de gebruiker.

Effecten

De effecten zijn sterk afhankelijk van hoe de gebruiker zich voelt op het moment van het gebruik. Hoe voelt hij zich en op welke plek er gebruikt wordt maken dat de effecten heel erg wisselend kunnen zijn. Over het algemeen staan de stimulerende effecten op de voorgrond, de gebruiker voelt zich energieker, zelfverzekerder en het gevoel van de hele wereld aankunnen overheerst. De alertheid wordt verhoogd en verbetert de stemming. Het hongergevoel is onderdrukt.

Je kan de effecten onderverdelen in lichamelijke en geestelijke effecten, die zijn hieronder in de tabel weergegeven.

LICHAMELIJKE EFFECTEN PSYCHISCHE EFFECTEN
Tijdelijke toename van spierkracht en uit het uithoudingsvermogen, Energieker, hongergevoelens worden onderdrukt, verhoogde hartslag en bloeddruk, versnelde ademhaling, seksueel stimulerend, verhoogde alertheid, lagere pijngrens, droge (neus)slijmvliezen, stimulatie van de stoelgang. Helderder van geest, opgewekt en vrolijk, angsten en remmingen verdwijnen, makkelijker en veel praten, zelfverzekerder, gevoel dat het prestatieverhogend werkt, creatiever, soms agressief.

Ongewenste effecten kunnen zijn: rusteloosheid, geïrriteerdheid, verhoogde hartslag, hartkloppingen, angst, paranoia, agressie, depressie.

Door de verhoging van de bloeddruk en de hartslag is er grote kans op hartproblemen, pijn op de borst (ook bij jongere gebruikers), tekenen van een hartaanval (vaak tijdens het eerste uur na inname). Bij overdosering: insulten en heftig rillen, hartkloppingen.

Presentatie bij cocaïne

In eerste instantie zal het stimulerende effect op de voorgrond staan. De gebruiker is opgewonden/eufoor in zijn gedrag. Het hulpvraaggedrag is pas vaak in een laat stadium, en de gebruiker heeft dan vaak al erg last van de (neven)effecten. De gebruiker transpireert en neigt naar hyperventileren. Er is lichamelijk veel onrust (motorisch). De gebruiker heeft het risico op oververhitting, kan delirant (delier) worden, kan last hebben van hallucinaties en kan een psychose ontwikkelen. Later kunnen deze stimulerende effecten overgaan naar een daling van het bewustzijn, stilvallen van de ademhaling, coma tot een eventueel overlijden van de gebruiker.

Verschijnselen en aandachtspunten Eerste Hulpverlening bij (mogelijk) cocaïne-gebruik:

ABCDE Aandachtspunten bij cocaïne
Airway Meestal geen problemen, natuurlijk wel bij bewustzijnsdalingen. Bij snuiven zie je soms neusbloedingen.
Breathing Snelle ademhaling, benauwdheid, ademhalingsstoornissen tot ademhalingsstilstand.
Circulation Snelle hartslag. Hartritmestoornissen, en een groot risico op ‘’’pijn op de borst’’’.
Disability Onrust, uitbundigheid, opwinding, agressie, epileptiforme trekkingen, bewusteloosheid, verwijde pupillen.
Exposure Stijging lichaamstemperatuur, oververhitting
Overig Soms spierspasmen, trillende handen, soms tandenknarsen.

Overdosering Door cocaïne te snuiven kan er een overdosering optreden. Een overdosis kan zijn dat de cocaïne verkeerd valt, maar het kan ook zo zijn dat een gebruiker teveel neemt en er aan komt te overlijden. Bij verkeerd vallen zal een gebruiker zich onrustig, angstig en achterdochtig gaan voelen. Soms wordt deze achterdocht zo heftig dat het overgaat in wanen en psychotisch gedrag. Een overdosering kan zo ernstig verlopen dat het leidt tot hart- en ademhalingsproblemen met overlijden tot het gevolg.

Combinatiegebruik bij cocaïne

Alcohol en de effecten die daarbij horen worden minder gevoeld, het gevolg hiervan is dat er vaak meer gedronken wordt. Het effect van beide middelen wordt versterkt, waardoor er oververmoeidheid en agressie optreden. Beide middelen werken ontremmend. Er komt door deze combinatie een extra belasting op het hart met een groter risico op een hartinfarct en een verhoogde kans op leverschade. heroïne en de combinatie met cocaïne wordt onder gebruikers ook wel een ‘Speedball’ genoemd. Deze combinatie kan leiden tot een hartstilstand. De pupillen kunnen zowel vergroot als verkleind zijn, afhankelijk welk middel op dat moment op de voorgrond staat. XTC: beide middelen werken stimulerend. Het risico is dat er dan veel te veel van het lichaam van de gebruiker gevraagd kan worden, met name hart en bloedvaten kunnen hierdoor overbelast worden, waardoor een hartinfarct of hersenbloedingen kunnen optreden. Cannabis: vermindert de versterkende werking van cocaïne. Er is daarbij wel een grote kans op toename van onrust en angst.

Eerste Hulp bij cocaïne

Denk hier ook aan: ‘Treat the patiënt, not te drug’. Let op je eigen veiligheid als hulpverlener. Werk geruststellend door goed uit te leggen wat er aan de hand is, bespreek klachten en gevoelens van de gebruiker. Ga niet mee in waanvoorstellingen. Bij pijn op de borst schakel je professionele hulp in, er kan sprake zijn van een hartinfarct (let op dit is niet afhankelijk van leeftijd van de gebruiker, kan dus ook bij jongeren zo zijn!). Bij bewusteloosheid (een noodsignaal bij het gebruik van een stimulerend middel) leg je het slachtoffer in de stabiele zijligging. Bij een snelle hartfrequentie, hartkloppingen, hevige onrust of angst waarschuw je professionele hulpverleners.

Meer informatie

Verder lezen: Drugsinfo van het Trimbos

Bronnen

Voor deze informatie is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

[1][2] [3] [4]
  1. EHBO bij overmatig gebruik van ALCOHOL, DRUGS en MEDICIJNEN. NovaDic Kentron.
  2. Drugs voor junkies en dummies. Bezemer & Wesselink. 2015 Prometheus Amsterdam
  3. DRUGS en ALCOHOL Gebruik, misbruik en verslaving. Kerssemakers et al. 2008 Bohn Stafleu van Loghum
  4. Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum - UMC Utrecht. Geraadpleegd op: 19 maart 2020.