Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
{{Status| |mainauthor=[[Pim]]|coauthor=Inleiding[[]]|controller=|supervisor=[[Pim]] |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Concept]]}} Het '''bewegingsapparaat ''' is een belangrijk en onmisbaar deel van het menselijk lichaam. Zonder het bewegingsapparaat zouden we niet in staat zijn ons voort te bewegen, ons werk te doen of zelfs maar recht op te staan. Het bewegingsapparaat krijgt veel te verduren, het wordt het hele leven gebruikt en moet zich aanpassen aan zeer wisselende omstandigheden in het dagelijks leven. Het bewegingsapparaat is opgebouwd uit het skelet, bestaande uit botten die door pezen en gewrichten verbonden worden. Onze spieren zijn met pezen verbonden aan botten en zorgen voor zeer diverse bewegingsmogelijkheden. Letsels aan eht bewegingsapparaat komen zeer vaak voor, van een eenvoudige verstuiking als men zich verstapt tot zeer ernstige fracturen (botbreuken) bij grote ongevallen. Op deze pagina worden enkele de algemene letsels besproken. Ga naar '[[Bewegingsapparaat|Letsels aan het bewegingsapparaat op locatie]]' voor letsels in specifieke delen van het bewegingsapparaat besproken.
==Letsels aan het bot==
Botletsels zijn in de regel fracturen, ofwel breuken van een bot. Botbreuken kunnen ontstaan door direct geweld op het bot, zoals een harde klap tegen het scheenbeen, of door indirect geweld, zoals bij een val op gestrekte arm, waarbij het sleutelbeen het zwakste bot in de schakel is en breekt. Daarnaast maken we nog onderscheid tussen open en gesloten fracturen. Bij een gesloten fractuur blijft de huid intact en treedt er zwelling en hematoomvorming op. Bij een open botbreuk is er een wond ontstaan doordat de scherpe uiteinden van het bot door de huid zijn gegaan. Soms is er alleen een wond, soms steekt het bot nog door de huid heen. Hierbij kan dan ook veel schade aan omringend weefsel en structuren worden aangericht. Een open fractuur brengt een groot infectierisico met zich mee omdat er een opening met de buitenwereld bestaat en ziektekiemen in de wond kunnen komen.
<br><br>
Pols-, hand- en vingerfracturen komen het meest frequent voor, gevolgd door onderbeenfracturen. Bij ouderen worden als gevolg van botontkalking (osteoporose) het meest fracturen van de pols en heup gezien. Een bijzonder type fractuur is de stressfractuur, waarbij een bot door overmatige belasting spontaan breekt. Een bekende stressfractuur is de marsfractuur, waarbij een van de middenvoetsbeentjes gebroken is door het lopen van lange afstanden. deze
===Symptomen en klachten===
De meeste fracturen zijn eenvoudig te herkennen en kunnen aan de hand van het [[ongevalsmechanisme]] al verwacht worden. Er is altijd pijn en vaak is er sprake van een abnormale stand van het aangedane lichaamsdeel. Ter plaatse van de fractuur is er zwelling. Soms is er geknars van bot te horen, als de uiteinden van de breuk langs elkaar bewegen.Indien er geen standsafwijking is en men twijfelt aan het bestaan van een fractuur kan men [[asdrukpijn]] testen, waarbij het bot bij twee uiteinden (meestal gewrichten) wordt gepakt en voorzichtig de twee helften naar elkaar toe worden gedrukt. Indien dit pijn geeft is er sprake van [[asdrukpijn]], wat redelijk specifiek is voor een fractuur.<br><br> In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt zijn botten zeer goed doorbloed, zowel in het bot zelf als in het beenmerg. Dit betekent dat bij een fractuur een forse bloeding kan optreden, zeker in de grotere botten. Hierdoor kan als gevolg van ([[inwendig bloedverlies]]) een [[shock]] optreden, terwijl aan de buitenzijde van het lichaam geen bloeding te zien is. Een fractuur van het bovenbeen kan bijvoorbeeld al 1,5 liter bloedverlies geven! <br>Afhankelijk van de locatie van de fractuur kunnen scherpe botsplinters omliggende structuren beschadigen, met bijvoorbeeld een [[pneumothorax]] als gevolg van ribfracturen. De een scherpe botpunt kan echter ook door de huid prikken en zodoende een open wond veroorzaken, de zogenaamde [[open fractuur]] of [[open botbreuk]]. Dit is een speciale categorie botbreuken (en [[huidverwondingen]]) omdat er behalve een standsafwijking ook een groot [[infectie]]gevaar is doordat de beschermende werking van de huid verstoord is en [[ziektekiemen]] direct toegang hebben tot het bot. Ook kan door de fractuur de bloedvoorziening in het aangedane lichaamsdeel in gevaar komen. Hierbij wordt het lichaamsdeel bleek en koud. Dit is altijd een reden om snel medische hulp te zoeken.Zeldzamer is het optreden van een vet[[embolie]], waarbij er door de fractuur vetdeeltjes uit het beenmerg in de bloedsomloop terecht komen en een [[longembolie]] of [[herseninfarct]] veroorzaken.<br><br>In de praktijk is het vaak lastig om definitief de diagnose te stellen. Een röntgenfoto in het [[ziekenhuis]] zal dan ook uitsluitsel geven. Men gaat in principe uit van een fractuur, tot het tegendeel bewezen is. {| class="wikitable"|-! Lichaamsdeel !! Bloedverlies !! Zie ook:|-| Bovenarm || 100-800ml || [[Gebroken bovenarm]]|-| Onderarm || 50-400ml || [[Gebroken onderarm]]|-| Bekken || 500-5000ml || [[Bekkenletsel]]|-| Bovenbeen || 300-2000ml || [[Gebroken bovenbeen]]|-| Onderbeen || 100-1000ml || [[Gebroken onderbeen]]|} ===Handelen===De algemene principes bij de behandeling van fracturen door eerstehulpverleners zijn als volgt:* Geef steun en rust aan de fractuur* Koel de plaats van de fractuur 10-15 minuten met stromend water of een [[coldpack]]* [[Stabiliseren van een botbreuk|Stabiliseer de botbreuk]] indien mogelijk, voorkom onnodige beweging** De wijze van stabilisatie is afhankelijk van de plaats van de fractuur** Maak indien nodig een [[dekenrol]] of [[spalk]]* Indien er sprake is van een open fractuur, dek dan de wond af met een snelverband en kleefpleister* Ben bij fracturen van grote botten bedacht op [[shock]]
===Fracturen zijn gekenmerkt door heel typische symptomen het spontaan optreden van pijn, drukpijn enasdrukpijn. Asdrukpijn is te testen door het bot bij de uiteinden te pakken en deze vervolgensvoorzichtig naar elkaar toe te drukken. Deze test wordt alleen uitgevoerd als er twijfel bestaat over deaanwezigheid van een fractuur en wanneer er geen (duidelijke) standsafwijking of verwonding zichtbaaris. Uitwendig herkent men een fractuur vaak aan het feit dat de aangedane ledemaat een afwijkendestand vertoont en gezwollen is door de bloeduitstorting. De zwelling bij een fractuur is vaak direct na hetongeval aanwezig en is in tegenstelling tot bij een kneuzing relatief lokaal. Bij een heupfractuur is hetaangedane been vaak verkort ten opzichte van het gezonde been en ligt de voet naar buiten gedraaid.Soms hoort men de botdelen tegen elkaar aanscheuren wanneer ze over elkaar bewegen, dit wordtcrepiteren genoemd. Het spreekt voor zich dat men dit niet hoort uit te proberen. Hoewel al dezeklachten typisch zijn, hoeven ze niet altijd op te treden. Sommige fracturen kunnen soms verraderlijk zijndoordat ze weinig echte fractuursymptomen geven. Bij een heupkopfractuur kan de patiënt bijvoorbeeldsoms nog lopen. Ook sommige wervelfracturen kunnen weinig typische symptomen geven.Complicaties die kunnen optreden bij fracturen:Als gevolg van het vele bloedverlies kan men in shock raken. In bot wordt de bloedaanmaak geregeld,daarom is bot erg goed doorbloed. Bij het breken van het bot kan daarom behoorlijk wat bloedverliesoptreden. Fracturen die hierom berucht zijn, zijn de fracturen aan de onderste extremiteiten en hetbekken. Bij een bekkenfractuur kan men tot 4 liter bloed verliezen en bij een femurfractuur 1-2 liter.Bij een open fractuur is er een verbinding met de buitenwereld ontstaan. Er is dus een ingang voorbacteriën, dit geeft infectiegevaar.Bij een fractuur kunnen ook vetdeeltjes uit het gele beenmerg vrijkomen en in de circulatie terechtkomen. Dit noemen we vetembolieën. Dit gebeurt nog al eens bij een femurfractuur of eenbekkenfractuur. Vetembolieën zijn vooral problematisch als ze in de longen en hersenen terecht komen.Hierdoor kan men ademhalingsproblemen of een CVA krijgen.Wanneer bot breekt ontstaan er scherpe randen, deze scherpe randen kunnen omringende structurenbeschadigen. Vooral zenuwen en vaten zijn gevoelig hiervoor. Ook omringende organen kunnenbeschadigd raken. Bij romp en bekkenverwondingen dient men hier altijd rekening mee te houden.Bovendien raakt het omliggend weefsel verstoord door de verplaatsing van het bot. Hierdoor kunnen===structuren als bloedvaten en zenuwen bekneld raken door bloeduitstortingen[[Heupfractuur]], oedeemvorming en tractievan het bot zelf.5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 151DifferentiaaldiagnoseIn principe lijken letsels aan het bewegingsapparaat veel op elkaar. Er is vrijwel altijd sprake van pijn[[Polsfractuur]],drukpijn en zwelling. Vaak is in het veld niet goed te bepalen of een lichaamsdeel gebroken is, ofslechts gekneusd. Of een bot ook echt gebroken is toont men aan in het ziekenhuis met behulp van eenröntgenfoto.Als EHBO-er is het daarom belangrijk om bij twijfel over de diagnose het slachtoffer te behandelen alsofer sprake is van de ‘slechtste‘ diagnose. Twijfelt men bijvoorbeeld tussen een kneuzing en luxatie of eenfractuur, behandel het dan als een fractuur of luxatie. Reden hiervoor is dat op deze manier je de minsteschade aan het slachtoffer toebrengt.HandelenBotletsels: DRS. ABCDE Slachtoffers met fracturen aan handen, polsen, armen en sleutelbeen kunnen in principe zelfnaar de SEH. Voor fracturen aan onder en bovenbenen en bekken dient altijd een ambulancegebeld te worden. In de meeste gevallen kan iemand met een enkelfractuur zelf naar de SEHgebracht worden. Stabilisatie: de fractuur moet zo min mogelijk bewogen worden. Kleding moet men vooralaanlaten en schoenen of laarzen werken juist heel goed als spalk. Slechts als de kleding sterkverontreinigd is kan men voorzichtig proberen deze weg te knippen. Beenbreuken zijn het bestete stabiliseren door een opgerolde deken (dekenrol, zie Blackboard) of jas ernaast te leggen.Voor fracturen aan de armen kan men een mitella of brede das aanleggen. In geval van een open fractuur moet men deze zo snel mogelijk afdekken. Reden hiervoor is hetinfectiegevaar te verminderen. Dek het uitstekende bot af met steriel gaas en plak deze rondomvast. Gebruik hiervoor eventueel een snelverband, waarbij de zwachtels zijn afgeknipt. Zorg bijhet afdekken dat je het lichaamsdeel zo min mogelijk beweegt om schade als gevolg vanscherpe botfragmenten te voorkomen. Gebruik daarom liever geen zwachtels als je ziet dat jehiervoor het lichaamsdeel veel moet bewegen Blijf de circulatie controleren in verband met de mogelijkheid op shockSpoedindicaties: als men bij een fractuur ziet dat de aangedane extremiteit bleek en koud aan hetworden is, dan is er zeer waarschijnlijk sprake van een doorbloedingsstoornis. In geval van tintelingen,dof gevoel of sensibiliteitsverlies kan er sprake zijn van een beknelde zenuw. Beide gevallen vereisen zosnel mogelijk professionele hulp.Zie ook Bijlage 1 voor meer informatie over botletsels. [[Enkelfractuur]]
==Letsels aan gewrichten==