| Niveau: '''Gevorderd'''
|}
Hersenletsel betekent schade aan de hersenen en omliggende structuren als gevolg van een ongeval, door ziekte of een aangeboren afwijking. Op deze pagina wordt het traumatische schedelhersenletsel besproken, letsels aan de hersenen en/of schedel als gevolg van een ongeval of [[hoogenergetisch trauma]].
De niet traumatische hersenletsels worden besproken op de pagina's: .
==De bescherming =Inleiding===Het hoofd is een kwetsbaar deel van ons lichaam en hersenletsels komen veelvuldig voor in het dagelijks leven als gevolg van ongevallen in het centraalzenuwstelsel==verkeer, thuis, op het werk en tijdens sport. Hersenletsel kan leiden tot ernstige invaliditeit en overlijden en het is dan ook zaak dit tijdig te herkennen en adequaat Eerste Hulp te verlenen.
De schedel
De hersenen worden omsloten door een beschermend omhulsel: De schedel. De schedel is opgebouwd
uit de aangezichtsschedel en het schedeldak. Het schedeldak bestaat uit acht gewelfde
schedelbeenderen die met elkaar verbonden zijn door middel van schedelnaden. Deze schedelnaden
zijn bekleed met bindweefsel, kleine bloedvaten, lymfevaten en dunne zenuwvezels. De
schedelbeenderen kunnen ten opzichte van elkaar bewegen. Op zijn beurt wordt de schedel aan de
buitenkant weer beschermd door een spierlaag, vet, huid en haren. Dit zijn de eerste schokbrekers; de
haren vormen tevens een isolatielaag(je) bij hitte en kou.
Hersenvliezen
De volgende beschermlaag is die van de meningen ofwel hersenvliezen. Hersenvliezen, maar ook de
ruggenmergvliezen zijn onderdeel van het bindweefselsysteem. Aan de binnenkant van het schedeldak
liggen drie lagen hersenvliezen. Het buitenste vlies, de dura mater, is vrij dik en stevig, het harde
hersenvlies. Het is de voering van het cranium. Het middelste vlies is de arachnoïdea, het
spinnenwebvlies. De pia mater of het zachte hersenvlies, sluit aan op de hersenschors en vormt het
binnenste vlies. Tussen de lagen bevindt zich liquor cerebrospinalis (hersenvocht) wat functioneert als
stootkussen. Tevens bevinden zich tussen de hersenvliezen arteriën en venen.
Figuur 7.2 Hersenvliezen
1. Schedel
2. Dura mater
3. Arachnoïdea
4. Pia mater
5. Epidurale ruimte (slagaders)
6. Subdurale ruimte (aders)
7. Subarachnoïdale ruimte (liquor
en grote slagaders)
8. Cortex (hersenweefsel)
Ruggenmerg
De bescherming van het ruggenmerg gebeurt op dezelfde wijze als bij de hersenen: bot,
ruggenmergvliezen (een voortzetting van de hersenvliezen) en liquor. In eerste instantie wordt het
ruggenmerg beschermd door het bot van de wervelkolom, vervolgens door drie lagen
ruggenmergvliezen met tussen de lagen de liquor. Als extra bufferzone heeft het ruggenmerg nog een
laag vet en bindweefsel tussen het beenvlies van de wervels en de dura mater.
==Traumatisch schedelhersenletsel==Ongevallen zijn bij mensen onder de 45 jaar de belangrijkste doodsoorzaak. Bovendien zijntraumatische letsels van Bij een ongeval kan er schade optreden direct aan de hersenen en het ruggenmerg een belangrijke oorzaak van invaliditeit bijmensen die bij ongevallen betrokken waren, dat primair hersenletsel genoemd wordt. De meeste ongevallen vinden plaats in het verkeer, maarook hersenen zijn sportomgeven door diverse structuren, geweld, bezigheden thuis of op het werk belangrijke oorzaken. Letsels aan het hoofdkunnen beperkt blijven tot zoals de schedel (schedeltrauma) of tijdelijk functieverlies van , de hersenen geven,daarbij is bewusteloosheid het belangrijkste verschijnsel (commotio hersenvliezen en contusio cerebri)bloedvaten. Er Afhankelijk van het ongeval kan blijvendlokaal of diffuus letsel er ook secundaire schade ontstaan. Het is belangrijk te beseffen dat de primaire hersenschade verergerdkan worden door tal als gevolg van complicatiesletsels aan deze structuren, zoals hypoxie, hypotensie, epidurale en subdurale hematomen,oedeem en epilepsie, ook wel secundair hersenletsel genoemd. Ook kan ruggenmergschadevoorkomen worden door altijd bedacht te zijn op wervelletseleen bloeding of zwelling van het hersenweefsel.===Pathofysiologie===Hersenletsel kan ingedeeld worden in primair en secundair letsel. Primair letsel Door de schade die is schade ontstaan aan dehersenen door en de klap zelf. Secundair letsel omliggende structuren kan volgen op primaire er drukopbouw in de schedel plaatsvinden waardoor meer (secundaire) schadewordt veroorzaakt. Al deze ontwikkelingen hebben zuurstoftekort in het hersenweefsel tot gevolg, dit waarbij onherstelbare schade kan onder andere eenbloeding of hersenoedeem zijn, wat de hersenen verder in de verdrukking kan brengen. Nog juist vitalehersendelen kunnen zo avitaal rakenontstaan. De oorzaak hiervan is meestal een periode van hypoxie ofhypotensie.<br><br>Primair schedel Vroeger werd het primaire hersenletsel kan worden ingedeeld in licht, matig en ernstig. Licht traumatisch schedelhersenletsel als de hersenschudding (LTSHLcommotio cerebri) werd eerder hersenschudding of de hersenkneuzing (commotio contusio cerebri) genoemd. De oorzaak voor Tegenwoordig wordt hiervoor het onderscheid tussen het lichttraumatisch schedelhersenletsel is een roterende schudbeweging van de hersenen die eenwijdverspreide beschadiging van de hersenen geeft. De schade bestaat vaak uit bloedingen enscheurtjes in de witte stof.Matig (LTSHL) of matig-ernstig schedelhersenletsel (MESHL) is beter bekend als hersenkneuzing (contusio cerebri)gebruikt. BijMESHL LTSHL is er de schade vaak sprake van coup-contre coup letselbeperkt en is herstel goed mogelijk. Het coupletsel MESHL betreft ernstige schade aan het hersenweefsel, waarbij soms onherstelbare schade is lokale opgetreden.<br><br>Behalve schade op aan de plaats vanhersenen kan er ook schade optreden aan de klapomliggende structuren, door indeuking zoals het schuren van de schedel op die plaats zal bloedvaten. Afhankelijk van welke vaten bloeden kan er schade ontstaan aan het onderliggendeweefselsprake zijn van een slagaderlijk [[epiduraal hematoom]] of een aderlijk [[subduraal hematoom]]. Het contre-coup letsel ontstaat aan de tegenovergestelde kant van [[epiduraal hematoom]] komt vaak samen voor met een [[schedelbasis fractuur]] en wordt gerekend tot de hersenenernstige hersenletsels. De hersenenreageren als een bal <br><br>Bij schedelhersenletsels moet men altijd bedacht zijn op de klap, mogelijke aanwezigheid van [[wervelletsel]] en schieten door tegen de andere kant van de schedel aan, watschade geeft. Het contre-coup letsel is vaak ernstiger dan het coupletsel[[dwarslaesie]].===Symptomen Klachten en klachtensymptomen=======Licht traumatisch schedelhersenletsel (LTSHL)====
Het slachtoffer raakt na het ongeval kortdurend bewusteloos, dit kan enkele seconden tot maximaal 15
minuten duren. Als het slachtoffer bij komt zal deze maximaal 1 uur posttraumatische amnesie (PTA)
voor het ongeluk is gebeurd. Misselijkheid, braken en hoofdpijn zijn klachten die ook kunnen
voorkomen.
====Matig ernstig en ernstig schedelhersenletsel (MESHL en ESHL)====
Indien de bewusteloosheid langer dan 15 minuten of de posttraumatische amnesie langer dan 1 uur
duurt is er sprake van matig ernstig schedelhersenletsel. De kans op complicaties of secundair