Dit is een voorbeeldpagina voor het schrijven van hoofdstukken op Eerste Hulp Wiki.{{Status|
|mainauthor=[[Pim]]|coauthor=Onderwerp 1[[]]|controller=|supervisor=[[Pim]] (deze kop alleen als er meerdere |niveau 2 koppen gebruikt worden, zie lager)= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]] |status= [[Handleiding#Status|Concept]]}}
===Inleiding op onderwerp===
HyperventilatieInleidingHyperventilatie betekent letterlijk te veel (hyper) ademen (ventilatie). Men ademt sneller dan normaal.Afhankelijk Een '''paniekaanval''' of '''angstaanval''' is een combinatie van de situatie ademt men diep hevige paniek of oppervlakkigangst in combinatie met lichamelijke symptomen.Iedereen kan last Soms is er sprake van een paniek met een snelle en diepe ademhaling (hyperventilatie krijgen). Maar de één hyperventileert maar één keer in zijn of haarleven en de ander heeft er regelmatig last Vroeger werd ook wel gesproken van. Het is belangrijk om te weten dat '''hyperventilatievervelend, maar niet gevaarlijk is''' of '''hyperventilatiesyndroom'''.Hyperventilatie is moet echter vooral als een reactie op symptoom gezien worden van een onderliggende oorzaak (inspanning, stress, psychische druk,astma, ontspoorde diabetes, aandoening. Die onderliggende aandoening kan onschuldig zijn zoals bij angst)of paniek, maar hyperventilatie zelf is GEEN ziekte. Hyperventilatie doordiabetische ketoacidose zal in kan ook levensbedreigend zijn en leiden tot zuurstoftekort waarbij het hoofdstuk ‘Diabetes Mellitus’ behandeld worden. In dit hoofdstuk zallichaam met hyperventilatie door psychische oorzaken behandeld worden. Dit wordt ook wel probeert om het‘hyperventilatiesyndroom’ genoemdzuurstoftekort te verminderen.5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 77PathofysiologieBij hyperventilatie ademen mensen sneller '''Hyperventilatie''' betekent letterlijk 'te veel ventilatie' ofwel de [[ademteug]]en dieper dan normaal. Omdat er sneller geademd wordt,daalt het koolzuurgasgehalte (CO2) van het bloed. Acute hyperventilatie kan heel beangstigend zijn. Hetslachtoffer heeft last van dyspnoe (benauwdheid) en heeft daardoor het gevoel te stikkendiep. Ook kan hetslachtoffer duizelig worden, flauwvallen, misselijk worden en pseudoangineuze klachten (beklemmendgevoel Deze term wordt op de borst of in de buik) krijgen. Verder kunnen klachten als hartkloppingen, paresthesieëntwee manieren gebruikt:(tintelingen in vingers, voeten * Als term voor 'te veel ventilatie' of rond de mond) 'te diepe [[ademteug]]en transpiratie optreden'. De spieren van de onderarmenen kuiten kunnen verkrampen en veroorzaken onvrijwillig buigen en strekken van * Voor de polsen en enkelspaniekaanval met snelle ademhaling, vroeger hyperventilatiesyndroom genoemd.Zeker iemand die niet begrijpt wat Een '''paniekaanval met snelle ademhaling''' is een veelvoorkomende en relatief onschuldige aandoening waarbij er gebeurt, kan in sprake is (hevige) angst of paniek raken waardoor de met een te snelle en diepe ademhaling nog mindergecontroleerd wordt en de aanval toeneemt. De patiënt komt terecht in Een paniekaanval treedt vaak op als gevolg van een vicieuze cirkel.Uiteindelijk kan het slachtoffer het bewustzijn verliezen. Door het wegvallen van de psychische bepaalde prikkelzal de ademhaling automatisch weer terugkeren naar een normaal niveau. Handel hierbij zoals die bij eensyncope/flauwte.Na een hyperventilatieaanval kan het slachtoffer nog enige tijd last hebben van een licht gevoel in hethoofd, misselijkheid en duizeligheid hevige angst- of lichte hoofdpijnpaniekreactie oproept. Deze Hierdoor kunnen verschillende lichamelijke klachten nemen na enige rust snel af.Symptomen en klachten· Dyspnoe· Benauwd gevoeloptreden, het gevoel te stikken· Hartkloppingen door een toegenomen hartfrequentie.· Snelle pols door een toegenomen hartfrequentie.· Pseudoangineuze klachten (klachten lijken angina pectoris en/of myocardinfarct)· Stekende pijn die op zichzelf weer de borst· Transpiratie· Duizeligheid angst en misselijkheid· Tintelingen en jeuk rond de mond en in de handen of vingers· Handspasme ‘main d’accoucheur’: de vingers en duim zijn verkrampt.DifferentiaaldiagnoseAngina pectoris (geeft een drukkende pijn op de borst, soms met uitstraling)Myocardinfarct (geeft een drukkende pijn op de borst, met uitstraling)Astma-aanval (geen tintellingen, expiratoir piepen, geen pijn op de borst)HandelenOmdat hyperventilatie erg kan lijken op angina pectoris of een myocardinfarct, moet de EHBO-er eerstzeker weten dat het niet deze aandoeningen zijnpaniek kunnen doen toenemen. Een slachtoffer met angina pectoris of myocardinfarctheeft vaak een drukkende pijn paniekaanval komt op de borst, is bekend met hartfalenalle leeftijden voor, maar heeft vaak GEEN perioraletintelingen of tintelingen in de hand en ook geen handspasme. Benauwdheid kan zowel wordt meest gezien bijhyperventilatie, als bij angina pectoris tieners en myocardinfarct optredenjongvolwassenen. Slachtoffers met eenhyperventilatieaanval hebben vaak een scherpeUitlokkende factoren kunnen dan bijvoorbeeld zijn: stress, stekende pijn op de borsthevige inspanning, vaak met tintelingen rondommond, lippen angst of in de tong of tintelingen in de handemotie. Indien de aanval langer duurt kan Sommige mensen hebben met enige regelmaat een handspasmepaniekaanval.ontstaan maar dit komt niet zo vaak voor.Als je overtuigd bent dat iemand inderdaad Wanneer er ook sprake is van een hyperventilatieaanval heeft, kalmeer dan snelle en diepe ademhaling (hyperventilatie) kan het slachtoffer.Dit kun je doen door rustig met je slachtoffer te praten en instructie te geven hoe hij lastig zijn om het beste kanademen bijvoorbeeld: ‘Adem in, adem even beeld van andere (3-4 secondenernstige) vasthouden, adem uit’ of mee ziektebeelden te ademenonderscheiden.Om het koolzuurgehalte in het bloed te verhogen, kun je het slachtoffer in Bij hyperventilatie is er sprake van een zakje of in toename van de handenlaten ademen. Sommige mensen vinden [[ademfrequentie]] neemt toe en ook het eng om in een zakje te ademen[[teugvolume]], je kunt ze dan ook gewoonde handen rond te mond laten zettenhoeveelheid lucht per ademhaling, wordt groter. Het slachtoffer zal Ziektebeelden waarbij hyperventilatie een symptoom is van een ernstige onderliggende aandoening zijn uitgeademde lucht onder andere: [[diabetes mellitus]] (met CO2[[suikerziekte]]) weerinademen, zodat zijn inademingslucht meer CO2 dan normaal bevateen [[hartinfarct]] of [[zuurstoftekort]]. Hierdoor zal de PaCO2 weerstijgen, waardoor de klachten geleidelijk aan ook afnemen. Doe dit alleen niet te lang, want anders In dat geval is de5BOSA2 – Vaardigheden 78 Acute GeneeskundePaCO2 te hoog, en dit geeft ook allerlei klachten er geen sprake van een uitlokkende (hypoventilatie o.a.emotionele). Probeer te achterhalen wat deoorzaak is factor, maar tracht het lichaam het evenwicht van de paniekaanval en probeer de oorzaak weg bepaalde stoffen in het bloed te nemenherstellen. Neem het slachtoffer serieus.Hyperventilatie is een beeld dat Doordat er bij hyperventilatie (letterlijk: dieper ademen) meer lucht in en uit de praktijk vaak lastig te herkennen is omdat het lijkt op veelverschillende aandoeningen. Alleen door zorgvuldig uitvragen komt men tot longen gaat zal de werkdiagnose‘hyperventilatie’[[gaswisseling]] toenemen. Indien Hierdoor daalt het niet lukt om gehalte van [[koolstofdioxide|koolzuurgas]] (CO2) in het beeld te onderscheiden van een van de anderemogelijkhedenbloed, gaat men van het ergste uit en omdat dit gemakkelijker wordt zo nodig professionele hulp ingeschakelduitgewisseld.Hyperventilatie bij Diabetes Mellitus: zie hoofdstuk ‘Diabetes Mellitus’De zuurstofconcentratie in het bloed zal echter nauwelijks toenemen.
===Symptomen en klachten===
Eerst volgt in verhalende vorm een beschrijving Een paniekaanval geeft onder andere verschijnselen van angst: de bij dit letsel of ziektebeeld behorende verschijnselenFight or Flight reflex. Er is een gejaagd gevoel, hartkloppingen, transpiratie, klachten bleekheid en symptomenonrust. Bedenk dat Daarnaast kan er een klacht iets is wat het slachtoffer aan stekend gevoel op de hulpverlener kan vertellenborst zijn, bijvoorbeeld: ik heb hoofdpijn,ik ben misselijk tintellingen of kramp rond de mond of ik heb een pijnlijke grote teenin de vingers. Een symptoom is iets wat je als hulpverlener Het slachtoffer kan waarnemen zwarte vlekken voor de ogen zien en licht in het hoofd zijn. De hartfrequentie neemt door het slachtoffer benoemd kan wordende bovenstaande reflex doe, bijvoorbeeld: braken. Je kunt als hulpverlener waarnemen dat iemand gebraakt heeft. Een bleke huid in het geval van shock zal wat het slachtoffer niet snel noemen als klacht, maar wordt wel voelt door de hulpverlener waargenomenhartkloppingen. Dat wordt dan een symptoom genoemd.<br>Beschrijf duidelijk welke vragen een hulpverlener moet stellenDe snelle, diepe ademhaling (hyperventilatie) geeft het slachtoffer het gevoel [[benauwd]] en welke vragen belangrijke informatie kunnen opleveren over kortademig te zijn, het gevoel te stikken. De angst die gepaard gaat met de aard klachten van de hyperventilatie en paniekaanval veroorzaken meer paniek bij het ziektebeeld.<br><br>Na slachtoffer waarbij de de symptomen en klachten beschreven te hebben, worden deze overzichtelijk in een tabel geplaatst, zodat ze in één oogopslag overzien kunnen wordenopnieuw toenemen.
{| class="wikitable"Symptomen bij een paniekaanval:*Angst, paniek*[[Benauwdheid]], kortademigheid*[[Hartkloppingen]]*Versnelde [[hartfrequentie]]*Stekende pijn op de borst*Transpiratie|-*Duizeligheid en misselijkheid, soms [[hoofdpijn]]*Tintelingen en jeuk rond de mond en in de handen of vingers*Handspasme ‘main d’accoucheur’: de vingers en duim zijn verkrampt. Denk ook aan:*[[Angina pectoris]] (geeft een drukkende pijn op de borst, soms met uitstraling)! Uitvragen !! Klachten !! Symptomen*[[Hartinfarct]] (geeft een drukkende pijn op de borst, met uitstraling)|*[[Astma]]-aanval (geen tintellingen, expiratoir piepen, geen pijn op de borst)| Vraag 1 <br> Vraag 2 <br> Vraag 3 || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Klacht 3 || Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br> Symptoom 4 <br> Symptoom 5|}*[[Zuurstoftekort]] (blauwpaarse verkleuring van lippen en gelaat ([[cyanose]])
Belangrijke vragen om te stellen aan het slachtoffer:
* Is er [[pijn op de borst]]? Drukkend of stekend? Is er uitstraling?
* Zijn er tintellingen in de mond, lippen of vingers?
* Is hij bekend met paniekaanvallen of hyperventilatie? Is hij bekend met hartklachten?
===Handelen===
In deze sectie wordt beschreven hoe Bij een paniekaanval bestaat een belangrijk deel van de Eerste Hulp uit geruststelling van het slachtoffer en uitleg dat het ongevaarlijk is. Neem het slachtoffer mee naar een rustige koele ruimte en probeer te achterhalen wat de paniekaanval veroorzaakt heeft. Probeer na te handelen gaan of er geen sprake is van klachten die passen bij [[pijn op de borst]]. Probeer de ademhaling van het slachtoffer rustig te krijgen door het beschreven letsel of ziektebeeldslachtoffer te laten concenteren op het ademen. Ook hierbij eerst Afleiding is vaak een tekst goede oplossing. Dat kan bijvoorbeeld door mee te tellen met de ademhaling, waarbij korte pauzes worden genomen om koolzuur vast te houden: ‘Adem in verhalende vorm, waarbij eventueel wat achtergrondinformatie gegeven adem even (3-4 seconden) vasthouden, adem uit’. Men kan ook de handen van het slachtoffer voor zijn mond laten houden, om zo het uitgeademede koolzuurgas weer in te ademen en de concentratie te laten stijgen. Vroeger werd hiervoor een zakje gebruikt, maar dit wordtdoor veel slachtoffers als beangstigend ervaren. Daarna volgt wederom een schematisch overzicht van Het is belangrijk om het slachtoffer serieus te nemen, anders zal het lastig zijn de behandelingaanval te stopen. * Stap één van Breng het slachtoffer naar een rustige ruimte* Ga na wat de behandelinguitlokkende factor is en tracht deze weg te nemen* Stap twee van Probeer de behandelingademhaling onder controle te krijgen* Stap drie van * Door mee te tellen met de behandelingademhaling** Door de handen voor de mond te plaatsen en het slachtoffer rustig te laten ademen* Geef uitleg over paniekaanval en verwijs het slachtoffer eventueel naar de huisarts Indien dithet slachtoffer het bewustzijn verliest, handel dan datzoals bij [[flauwte]].** Als dat, dan dit* Stap vier Het ademen in een plastic zakje om het [[koolstofdioxide]] gehalte te doen stijgen is niet bewezen effectief en kan indien er sprake is van hyperventilatie op basis van een ander ziektebeeld de behandelingtoestand van het slachtoffer verergeren. Zijn er dingen die echt Indien de klachten niet vergeten moeten worden afnemen of essentieel de toestand van het slachtoffer verslechtert, dan kan er sprake zijn? Dan kunnen ze nogmaals extra in van een kader benoemd worden:andere (ernstige) aandoening. Overleg met professionele hulpverleners of bel 1-1-2.
{| class="wikitable"
|-
! Essentieel, vergeet nietLet op:
|-
| Om je aan Ook bij het hartinfarct kan hyperventilatie gezien worden. Vraag de klachten zorgvuldig uit om er zeker van te melden voor de Eerste Hulp Wiki!zijn dat er geen sprake is van hartklachten.
|}
===Achtergrondinformatie/Verdieping=== ====Overzicht Eerste HulpMechanisme====Sommige thema's zijn erg uitgebreid De uitwisseling van [[zuurstof]] en [[koolstofdioxide]] (CO<sub>2</sub>) tussen opgeloste vorm in het bloed en gasvorm in de buitenlucht vindt plaats op het kleinste niveau van de longen, ter hoogte van de longblaasjes [[alveoli]]. Hier bevindt zich de overgang tussen de kleinste [[haarvaten]] ([[capillairen]] en de binnenzijde van de longblaasjes. Bij hyperventilatie gebeurt deze gasuitwisseling intensiever dan normaal als gevolg van een toename van het [[teugvolume]], ofwel de hoeveelheid buitenlucht die wordt ingeademd. Bij gezonde mensen is de [[zuurstof]]-verzadiging ([[saturatie]]) in het bloed tijdens normale ademhaling tussen de 95 en 100%. Dit betekent dat door hyperventilatie de hoeveelheid zuurstof in het bloed niet toe zal nemen, immers is de verzadiging al bijna maximaal. De afgifte van [[koolstofdioxide]] kan wel toenemen. Bij hyperventilatie zal er meer CO<sub>2</sub> af dan gewoonlijk worden afgegeven vanuit het bloed aan de buitenlucht. Hierdoor daalt het CO<sub>2</sub>-gehalte in het bloed. Een verlaagd CO<sub>2</sub> gehalte in het bloed wordt [[hypocapnie]] genoemd. Aangezien CO<sub>2</sub> een zure stof is zal als gevolg van de daling van het CO<sub>2</sub>-gehalte in het bloed de pH van het bloed stijgen (alkalischer; [[pH]] stijgt). Dit geeft de karakteristieke symptomen van hyperventilatie, zoals boven beschreven. Hyperventilatie kan veel verteld ook optreden als gevolg van een metabole stoornis, waarbij de zuurgraad ([[pH]]) in het bloed ontregeld is. Dit is het geval bij [[metabole acidose]], waarbij de zuurgraad van het bloed te hoog is. Dat kan onder andere veroorzaakt wordendoor een ernstig nierprobleem, of door een ontregeling van een patient met suikerziekte ([[Diabetes Mellitus]] die langere tijd met een te hoge [[bloedsuiker]]spiegel gelopen heeft waardoor een [[keto-acidose]] ontstaan is. Om Het lichaam zal proberen de zuurgraad van het overzicht bloed te bewaren normaliseren door meer CO<sub>2</sub> uit te scheiden. De CO<sub>2</sub> verhoogt immers de zuurgraad van het bloed. Hyperventilatie zorgt dan voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners een verlaging van het gehalte aan koolstofdioxide, waardoor het bloed minder zuur wordt . Men spreekt dan van respiratoire compensatie. Hyperventilatie is dan een samenvatting noodmaatregel van ieder onderwerp het lichaam, omdat een te hoge zuurgraad in onderstaand schema gezethet ergste geval tot overlijden kan zorgen. De normale waarde van de zuurgraad of [[pH]] is tussen 7,35 en 7,45. Indien er zuurstoftekort is in het bloed [[hypoxemie]] kan via hyperventilatie het het zuurstofgehalte in het bloed worden vergroot. Uiteraard zal hierdoor het gehalte aan koolstofdioxide dalen, maar het zuurstoftekort is urgenter. Dit fenomeen wordt ook wel '''fysiologische hyperventilatie''' genoemd. Dit treedt bijvoorbeeld op bij: * Toename van het zuurstofverbruik in het lichaam, bijvoorbeeld bij inspanning. Het zuurstof verbruik neemt toe doordat er meer zuurstof nodig is voor verbranding in de spieren.* Afname van het zuurstofgehalte in de buitenlucht, zoals op grote hoogte.* Zuurstoftekort door problemen aan het hart of aan de longen. ===Externe links=== * http://[http://www.hyperventilatie.info www.hyperventilatie.info] - De Stichting HyperVen * http://[http://www.hyperventilatietips.nl www.hyperventilatietips.nl] - Non-profit informatie site over Hyperventilatie en Agorafobie* http://www.hulpverleningsforum.nl/index.php?topic=28423.0 - Topic Hulpverleningsforum: Hyperventilatie: Zakje of niet?
{| class="wikitable"
|-
! Koptekst !! Ziektebeeld 1 !! Ziektebeeld 2|-| '''Situatie''' || Wat is er aan de hand? || Hoe is de situatie?|-| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 <br> Klacht 2 <br> Symptoom 1 <br> Symptoom 2|| Symptoom 1 <br> Symptoom 2 <br> Symptoom 3 <br>Richtlijnen
|-
| '''Conclusie''' |* Indien er onduidelijkheid is of er sprake is van hyperventilatie of een ander ziektebeeld dat [[Klacht:Benauwdheid| Ziektebeeld 1 || Ziektebeeld 2|-| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel ademhalingsmoeilijkheden]] geeft, dan gaat de eerstehulpverlener uit van het ergste en waarschuwt [[112! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 <br> Bel 112! <br> Aanwijzing 4|-| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet]] [http://www.ifrc.org/PageFiles/53459/IFRC%20-International%20first%20aid%20and%20resuscitation%20guideline%202011.pdf]
|}
Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien. ===Achtergrondinformatie/Verdieping===Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook[[Categorie:====Professionele hulpverleners====Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.====Wat zijn andere technieken====Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.Woordenlijst]][[Categorie:Breathing]]